Fonetyczne wykładniki stylizacji gwarowej "Historii filozofii po góralsku" Józefa Tischnera
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2018.002Słowa kluczowe
Józef Tischner, język, fonetyka, gwara podhalańskaAbstrakt
Artykuł przedstawia cechy językowe Historii filozofii po góralsku Józefa Tischnera. Gawędy mają pisownię uogólnioną, literacką, mimo to zapis rejestruje wiele cech gwary podhalańskiej, której autor był czynnym użytkownikiem. W analizie uwzględniono zawarte w tekście gwarowe wykładniki fonetyczne. Niektóre cechy realizowane są przez autora z pełną konsekwencją, inne – jedynie częściowo. Analiza prowadziła do refleksji nad charakterem językowym gawęd. Przyjęto, że tekst nie może być uznawany za transkrypcję, a tym bardziej zapis fonetyczny, tłumaczenie czy przekształcenie na góralski. Gwara, jako odmiana języka mówionego, może się przejawiać w formie pisanej, choć rzutuje to na strukturę wypowiedzi.
Bibliografia
BARTMIŃSKI, J. (1977). O derywacji stylistycznej (na przykładzie poetyckiego interdialeku folkloru i „gwary” w literaturze). W: J. Bubak, A. Wilkoń (red.), Z zagadnień języka artystycznego, Kraków, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 87–111.
BONOWICZ, W. (2007). Ks. Józef Tischner, Warszawa: Świat Książki.
BUBAK, J. (1977). Stylizacja gwarowa na przykładzie „Rodu Gąsieniców” J. Kapeniaka. W: J. Bubak, A. Wilkoń (red.), Z zagadnień języka artystycznego, Kraków, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 251–260.
DUBISZ, S. (1996). O stylizacji językowej. W: A. Wilkoń (red.), Język Artystyczny, 10, 11–23.
GALAROWICZ, J. (2013). Ks. Józef Tischner, Kraków: Petrus.
GROCHOLA-SZCZEPANEK, H. (2012). Język mieszkańców Spisza. Płeć jako czynnik różnicujący, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
JĘDRZEJEWSKA, M., STIEBER, Z. (1951), Przedrostki stopnia najwyższego na- i naj- w dawnej polszczyźnie i w dzisiejszych gwarach. Język Polski, 31, nr 4, s. 155–158.
KĄŚ, J. (2015). Ilustrowany leksykon kultury i gwary podhalańskiej, t. 1, Bukowina Tatrzańska: Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy”, Nowy Sącz: Małopolskie Centrum Kultury „Sokół”, Nowy Targ: Zakład Poligraficzny MK.
KRUPSKA-PEREK, A. (1999). Napisana i wygłoszona „Historia filozofii po góralsku”. Problem tożsamości tekstu. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 44, 45–56.
KUBISZYN-MĘDRALA, Z. (2014). Ludowy tekst artystyczny jako źródło poznania gwary (na przykładzie „Wesela hoczoskiego…”). W: M. Rak i K. Sikora (red.), Badania dialektologiczne: stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r. (s. 189–200), Kraków: Księgarnia Akademicka.
POSPISZYL, A. (2001). Nieosobowe struktury wypowiedziane w opowiastkach filozoficznych Józefa Tischnera. Prace Językoznawcze, 3, 107–116.
POSPISZYL, A. (2002). Dialektyzmy, archaizmy i kolokwializmy we frazie werbalnej tekstu „Historia filozofii po góralsku”. Prace Językoznawcze, 4, 59–70.
PRZERWA-TETMAJER, K. (1955). Na Skalnym Podhalu, wstęp A. Łempicka, przypisy i słowniczek R. Hennel, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
SJP PWN. Słownik języka polskiego PWN. Pozyskano z http://sjp.pwn.pl.
TISCHNER, J. (2008). Historia filozofii po góralsku, wyd. III, Kraków: Wydawnictwo Znak.
WILKOŃ, A. (1984). Problemy stylizacji językowej w literaturze. Przegląd Humanistyczny, 3, 11–27.
WILKOŃ, A. (2000). Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
WYDERKA, B. (2017). O stylizacji gwarowej dyskusyjnie. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 64, 333–351.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie/Copyright Notice
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 3.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 420
Liczba cytowań: 0
