Fonetyczne wykładniki stylizacji gwarowej "Historii filozofii po góralsku" Józefa Tischnera
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.2.2018.002Schlagworte
Józef Tischner, język, fonetyka, gwara podhalańskaAbstract
Artykuł przedstawia cechy językowe Historii filozofii po góralsku Józefa Tischnera. Gawędy mają pisownię uogólnioną, literacką, mimo to zapis rejestruje wiele cech gwary podhalańskiej, której autor był czynnym użytkownikiem. W analizie uwzględniono zawarte w tekście gwarowe wykładniki fonetyczne. Niektóre cechy realizowane są przez autora z pełną konsekwencją, inne – jedynie częściowo. Analiza prowadziła do refleksji nad charakterem językowym gawęd. Przyjęto, że tekst nie może być uznawany za transkrypcję, a tym bardziej zapis fonetyczny, tłumaczenie czy przekształcenie na góralski. Gwara, jako odmiana języka mówionego, może się przejawiać w formie pisanej, choć rzutuje to na strukturę wypowiedzi.
Literaturhinweise
BARTMIŃSKI, J. (1977). O derywacji stylistycznej (na przykładzie poetyckiego interdialeku folkloru i „gwary” w literaturze). W: J. Bubak, A. Wilkoń (red.), Z zagadnień języka artystycznego, Kraków, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 87–111.
BONOWICZ, W. (2007). Ks. Józef Tischner, Warszawa: Świat Książki.
BUBAK, J. (1977). Stylizacja gwarowa na przykładzie „Rodu Gąsieniców” J. Kapeniaka. W: J. Bubak, A. Wilkoń (red.), Z zagadnień języka artystycznego, Kraków, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 251–260.
DUBISZ, S. (1996). O stylizacji językowej. W: A. Wilkoń (red.), Język Artystyczny, 10, 11–23.
GALAROWICZ, J. (2013). Ks. Józef Tischner, Kraków: Petrus.
GROCHOLA-SZCZEPANEK, H. (2012). Język mieszkańców Spisza. Płeć jako czynnik różnicujący, Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
JĘDRZEJEWSKA, M., STIEBER, Z. (1951), Przedrostki stopnia najwyższego na- i naj- w dawnej polszczyźnie i w dzisiejszych gwarach. Język Polski, 31, nr 4, s. 155–158.
KĄŚ, J. (2015). Ilustrowany leksykon kultury i gwary podhalańskiej, t. 1, Bukowina Tatrzańska: Bukowiańskie Centrum Kultury „Dom Ludowy”, Nowy Sącz: Małopolskie Centrum Kultury „Sokół”, Nowy Targ: Zakład Poligraficzny MK.
KRUPSKA-PEREK, A. (1999). Napisana i wygłoszona „Historia filozofii po góralsku”. Problem tożsamości tekstu. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 44, 45–56.
KUBISZYN-MĘDRALA, Z. (2014). Ludowy tekst artystyczny jako źródło poznania gwary (na przykładzie „Wesela hoczoskiego…”). W: M. Rak i K. Sikora (red.), Badania dialektologiczne: stan, perspektywy, metodologia. Materiały konferencji naukowej „Gwara i tekst”. Kraków, 27–28 września 2013 r. (s. 189–200), Kraków: Księgarnia Akademicka.
POSPISZYL, A. (2001). Nieosobowe struktury wypowiedziane w opowiastkach filozoficznych Józefa Tischnera. Prace Językoznawcze, 3, 107–116.
POSPISZYL, A. (2002). Dialektyzmy, archaizmy i kolokwializmy we frazie werbalnej tekstu „Historia filozofii po góralsku”. Prace Językoznawcze, 4, 59–70.
PRZERWA-TETMAJER, K. (1955). Na Skalnym Podhalu, wstęp A. Łempicka, przypisy i słowniczek R. Hennel, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
SJP PWN. Słownik języka polskiego PWN. Pozyskano z http://sjp.pwn.pl.
TISCHNER, J. (2008). Historia filozofii po góralsku, wyd. III, Kraków: Wydawnictwo Znak.
WILKOŃ, A. (1984). Problemy stylizacji językowej w literaturze. Przegląd Humanistyczny, 3, 11–27.
WILKOŃ, A. (2000). Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
WYDERKA, B. (2017). O stylizacji gwarowej dyskusyjnie. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 64, 333–351.
Downloads
Veröffentlicht
Zitationsvorschlag
Ausgabe
Rubrik
Lizenz
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 420
Number of citations: 0
