Obraz kobiet wiejskich w wybranych utworach prozatorskich nurtu chłopskiego oraz pamiętnikach chłopek
DOI:
https://doi.org/10.12775/LL.3.2024.004Klíčová slova
nurt chłopski, kobiety, perspektywa kobieca, pamiętnikiAbstrakt
Zjawisko opisane przez Henryka Berezę jako nurt chłopski w literaturze było w obrębieliteratury polskiej czymś wyjątkowym. Dzięki wywodzącym się z prowincji twórcom, takim jak:Julian Kawalec, Tadeusz Nowak, Wiesław Myśliwski, Edward Redliński i Marian Pilot, wieś zyskałareprezentację w głównym nurcie kultury i literatury lat 1945–1989. Jednak również wśród tekstównurtu chłopskiego można wskazać tematy, które nie znalazły swojego odzwierciedlenia lub znajdowały je rzadko. Wśród utworów należących do nurtu chłopskiego da się zauważyć niewielką reprezentację kobiet, zarówno wśród autorek, jak i równorzędnych w stosunku do postaci męskich bohaterek. Najada (1970), Diabły (1971) i Gorczyca (1981) to nieliczne przykłady utworów skupiających się na żeńskiej perspektywie życia na prowincji. Wyraziste postacie matek, córek i żon stanowią uzupełnienie męskiej perspektywy, która – jak się wydaje – zdominowała nurt chłopski.Obraz życia przedstawiony w literaturze zostanie skonfrontowany z relacjami kobiet wiejskich, wysyłanymi na konkurs Instytutu Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, opublikowanymi w latach 1975–1976 w trzech zbiorach z serii Wspomnienia Kobiet Wiejskich: Czyste wody moich uczuć (1975), Rola przeorana, dom piękny (1975) i Być w środku życia (1976).
Reference
[Konkurs „Pamiętniki kobiet polskich”]. (1975). Towarzystwo Przyjaciół Pamiętnikarstwa w Warszawie (sygn. 2/2617/0/4/10098, 2/2617/0/4/10996, 2/2617/0/4/11006, 2/2617/0/4/11007, 2/2617/0/4/11008, 2/2617/0/4/11016, 2/2617/0/4/11024, 2/2617/0/4/11029, 2/2617/0/4/11035, 2/2617/0/4/11036, 2/2617/0/4/11037, 2/2617/0/4/11039, 2/2617/0/4/11040, 2/2617/0/4/11048, 2/2617/0/4/11049, 2/2617/0/4/11050, 2/2617/0/4/11052). Archiwum Akt Nowych, Warszawa, Polska.
Bereza, H. (1978). Związki naturalne. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Bołdyrew, J., Sosnowska, J. (2015). Opieka nad kobietami w czasie ciąży, porodu i połogu w ubogich środowiskach wiejskich i miejskich w Królestwie Polskim w XIX i na początku XX wieku. Od tradycyjnych form pomocy do wsparcia instytucjonalnego. W: A. Nawrocka, P. Drobnik, M. Brodnicki (red.), W kręgu rozważań o zdrowiu i aktywności fizycznej (s. 25–38). Wydawnictwo Athenae Gedanenses.
Czekalińska, A., Jakubowska, L., Jasiczek, M., Prewencka, G. (1976). Motywy zawierania małżeństw a system wartościowania. Analiza materiałów ze wsi Wólka Zamkowa, woj. Białostockie. Etnografia Polska, 2, 201–214.
Gajewska, M., Michalska, S. (2015). Poród i macierzyństwo na wsi – zmiany doświadczeń i ról kobiet wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 1(2), 35–50.
Gitkiewicz, O. (2023). Pieśni niezbędne do przeżycia. Niezapisana historia opieki. W: P. Wielgosz (red.), Ludowa historia kobiet (s. 111–122). Wydawnictwo RM.
Jagiełło-Łysiowa, E. (red.) (1975). Rola przeorana, dom piękny. Książka i Wiedza.
Jakubczak, F. (red.) (1976). Być w środku życia. Książka i Wiedza.
Józefacka, M. (1981). Gorczyca. Wydawnictwo Lubelskie.
Kozakiewicz, M. (1982). Kobieta wiejska w procesie przemian społecznych. Wieś i Rolnictwo, 4, 181–198.
Kozakiewicz, M. (1981). Kobieta wiejska wobec ról małżeńskich i rodzinnych. Wieś i Rolnictwo, 2, 67–94.
Kubis, B. (2000). Losy wiejskich kobiet w przełomowych latach naszej historii w świetle literatury pamiętnikarskiej (1945–1955). Zeszyty Wiejskie, 2, 46–54.
Markowska, D. (1976). Rodzina w społeczności wiejskiej. Ciągłość i zmiana. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Maciejewska, R. (2010). Przemiany rodziny wiejskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 146, 166–184.
Michalska, S. (2013), Tradycyjne i nowe role kobiet wiejskich. Wieś i Rolnictwo, 2, 124–139.
Mrozek, J. (2019). Przemiany pozycji kobiet w PRL-u – wybrane konteksty. Studia Edukacyjne, 54, 257–282. https://doi.org/10.14746/se.2019.54.15
Mrozik, A. (2022). „Historia jakby nas pominęła”. O powojennych pamiętnikach konkursowych i współczesnych projektach pisania ludowej historii Polski. Kultura i Społeczeństwo, 2, 39–69. https://doi.org/10.35757/KiS.2022.66.2.2
Nowak, T. (1977). Diabły. Dwunastu. Wydawnictwo Literackie.
Oryszyn, Z. (2021). Najada. Wydawnictwo Drzazgi.
Przybył, I. (2019). Córka na wydaniu. Zakres autonomii kobiety w procesie doboru matrymonialnego w Polsce międzywojennej i współczesnej. Władza Sądzenia, 17, 7–18. https://doi.org/10.18778/2300-1690.17.01
Staniszewska, A. (2021). Ewolucja podejścia ziemian do instytucji małżeństwa w XIX stuleciu w świetle egodokumentów i literatury poradnikowej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 108, 125–145. https://doi.org/10.18778/0208-6050.108.06
Szczepański, J. (1973). Odmiany czasu teraźniejszego. Książka i Wiedza.
Szlagowska-Papuzińska, A. (2023). Macierzyństwo i zdrowie kobiety w środowisku wiejskim okresu powojennego. Medycyna Nowożytna, 29 (suplement), 253–276. https://doi.org/10.4467/12311960MN.23.030.18754
Tryfan, B. (1967). Wolny czas kobiet wiejskich. Wieś Współczesna, 9, 39–49.
Tryfan, B. (red.) (1975). Czyste wody moich uczuć. Książka i Wiedza.
Stahování
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Copyright (c) 2024 Andrzej Jamiołkowski
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
1. The authors give the publisher (Polish Ethnological Society) non-exclusive license to use the work in the following fields:a) recording of a Work / subject of a related copyright;
b) reproduction (multiplication) Work / subject of a related copyright in print and digital technique (ebook, audiobook);
c) marketing of units of reproduced Work / subject of a related copyright;
d) introduction of Work / object of related copyright to computer memory;
e) dissemination of the work in an electronic version in the formula of open access under the Creative Commons license (CC BY - ND 3.0).
2. The authors give the publisher the license free of charge.
3. The use of the work by publisher in the above mentioned aspects is not limited in time, quantitatively nor territorially.
Stats
Number of views and downloads: 60
Number of citations: 0