Derwid wśród chimer i faunów. O "Jacku Malczewskim" Jana Lechonia

Abstract

Artykuł jest interpretacją wiersza Jana Lechonia pt. Jacek Malczewski. Punktem wyjścia rozważań są aluzje do kultury antycznej – bohaterowie i bohaterki o rodowodzie mitologicznym, przede wszystkim faunowie oraz bliżej niedookreślone postaci kobiece, których pierwowzorem mogły być: chimera, nimfa, harpia, menada. Aluzje tego typu w poezji Lechonia często są zapośredniczone w romantyzmie lub Młodej Polsce. W tym przypadku został nałożony na nie filtr malarstwa Malczewskiego. Postaci faunów odpowiadają w znacznej mierze pierwowzorom antycznym oraz swojemu malarskiemu rodowodowi. Postaci skrzydlatych „jurnych dziewek” dalekie są od antycznego wzorca, po Malczewskim dziedziczą zaś przede wszystkim seksualny demonizm, są jednak pozbawione monumentalnego erotyzmu kobiet z jego obrazów. Zarówno faunowie, jak i „chimery” pojawiają się w interpretowanym wierszu jako symbole żywiołu libidalnego, także w jego wersji nieheteronormatywnej, skonfrontowanego z cierpiętniczą mitologią narodową czy, mówiąc inaczej, męskocentrycznym dyskursem wzniosłości.