Sarmatyzm: rewizje i kontynuacje

Abstract

Numer „Litteraria Copernicana”, który Czytelnik trzyma w ręku, poświęcony został kwestii wyjątkowej i zarazem kłopotliwej. „Sarmatyzm” nie jest pojęciem, jakich w humanistyce wiele, zasięg jego oddziaływania nie ogranicza się bowiem jedynie do nauki. Ba, można wręcz zauważyć, że jeszcze do niedawna tak w niej zadomowiony „sarmatyzm” wędruje poza obszary dyskursu naukowego, pozostawiając po sobie przestrzeń, do której zagospodarowania raczej mało kto się kwapi. Współcześnie trudno więc wyobrazić sobie dyskusję, która odbyła się ponad ćwierć wieku temu na Uniwersytecie Warszawskim, a podczas której Alina Nowicka-Jeżowa wypowiedziała znamienne słowa: „Stan badań nad sarmatyzmem – trudny do ogarnięcia – imponuje bogactwem, ale też niepokoi z powodu rozmaitości dyskursów naukowych […]” (Elżanowska 1994: 54). Niemal trzydzieści lat później sarmatyzm dalej niepokoi, już nie jednak jako przedmiot humanistyki, ale raczej dyskursów eseistycznych, estetycznych i publicystycznych.