Słowacki apokryficzny? Twórcza lektura Biblii w wykonaniu przemienionego poety a status materii w myśli genezyjskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2022.002Słowa kluczowe
Juliusz Słowacki, Biblia, Księga Rodzaju, myśl genezyjska, materiaAbstrakt
Artykuł pokazuje sposób, w jaki Juliusz Słowackiego czytał Biblię w latach czterdziestych XIX wieku, czyli po przemianie zwanej mistyczną. Choć to zagadnienie ma długą tradycję badawczą, wciąż pewne jego wątki domagają się interpretacji. Na odczytywaniu twórczości z tych lat ciąży bowiem postrzeganie poety jako „Słowackiego od duchów” – skupionego wyłącznie na sferze duchowej, a tym samym deprecjonującego materialną warstwę istnienia. W istocie romantyk nie neguje cielesności, za to poddaje ją refleksji, a uzasadnienia jej statusu poszukuje właśnie w Biblii – przede wszystkim w pierwszych rozdziałach Księgi Rodzaju. Odczytanie Słowackiego odbiega od oryginału w kilku aspektach, co pozwala sądzić, że nie zajmuje się on hermeneutyką Pisma Świętego, lecz dąży do dopełnienia biblijnego przekazu z perspektywy własnego objawienia. Interpretacja tych przesunięć (zawartych w tzw. Dziele filozoficznym) pozwala dostrzec u poety dążenie do konkretyzacji wizji biblijnej oraz zainteresowanie materialną rzeczywistością pierwszych dni świata. Pokazuje Słowackiego jako wieloletniego, czujnego czytelnika Biblii, próbującego doprecyzować jej treść, jak również myśliciela – twórcę myśli genezyjskiej – ceniącego materię bardziej, niż zwykło się przyjmować.
Bibliografia
Abriszewska, Paulina 2018. Ciało w literaturze, literackie, literatury. Trzy studia o romantyzmie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Auvray, Paul 1994. „Stworzenie”. W: Xavier Leon-Dufour (red.). Słownik teologii biblijnej. Tłum. i oprac. Kazimierz Romaniuk. Poznań: Pallottinum.
Chołody, Mariusz 2011. Ciało – dusza – duch. Dyskurs cielesny w romantyzmie polskim (fragmenty). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Ciechańska, Magdalena 2018. Juliusz Słowacki od ciała. Cielesność w twórczości Juliusza Słowackiego. Łódź: Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny [komputeropis].
Ciechańska, Magdalena 2019. „Juliusza Słowackiego kłopoty z erotyzmem”. Ruch Literacki 3: 315–331.
Filipiak, Marian 1979. Biblia o człowieku. Zarys antropologii biblijnej Starego Testamentu. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Hausner, Bernard 1909. Słowacki a biblia. Lwów: nakład autora.
Jan Paweł II 2008. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Korotkich, Krzysztof 2011. Wyobraźnia apokaliptyczna Juliusza Słowackiego. Obrazy – wizje – symbole. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Kotliński, Andrzej 2000. Mistrz „czerwonego rymu”. Słowacki. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN.
Kowalczykowa, Alina 1997. „Wstęp”. W: Juliusz Słowacki. Krąg pism mistycznych. Oprac. Alina Kowalczykowa. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Kulesza, Monika 2013. „»Dusza się moja zamyśla głęboko« – tradycje biblijne i medytacyjne w późnej liryce Juliusza Słowackiego”. W: Edward Jakiej [&] Janusz Mosakowski (red.). Biblia w literaturze polskiej. Romantyzm – pozytywizm – Młoda Polska. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Kulesza, Monika 2016. „Biblijne obrazy nieba w późnej liryce Juliusza Słowackiego. Kilka uwag badawczych”. Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie 23: 165–180.
Kulesza, Monika 2017. Słowacki medytacyjny. Późny etap życia i liryki Juliusza Słowackiego w świetle medytacji. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kulesza, Monika 2018. „Jak Juliusz Słowacki czytał Pismo Święte”. Język – Szkoła – Religia 13, 4: 20–35.
Kulesza, Monika 2019. „Homo dandys a homo meditans. O przemianie duchowej Juliusza Słowackiego”. Język – Szkoła – Religia 14, 1: 50–70.
Kuziak, Michał 2018. „Podmiotowość romantyczna – kłopoty z sensualnością. Rekonesans na przykładzie korespondencji Zygmunta Krasińskiego”. Pamiętnik Literacki 1: 27–47.
Lyonnet, Stanislas 1994. „Grzech”. W: Xavier Leon-Dufour (red.). Słownik teologii biblijnej. Tłum. i oprac. Kazimierz Romaniuk. Poznań: Pallottinum.
Maciejewski, Marian 1981. „Głos w dyskusji”. W: Maria Janion [&] Maria Żmigrodzka (red.). Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje sympozjum. Warszawa 10–11 grudnia 1979. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Maciejewski, Marian 1995. „Biblie romantyków”. W: Danuta Zamącińska [&] Marian Maciejewski (red.). Religijny wymiar literatury polskiego romantyzmu. Lublin: Wydawnictwo TN KUL.
Maciejewski, Marian 2009. „Biblia”. W: Józef Bachórz [&] Alina Kowalczykowa (red.). Słownik literatury polskiej XIX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Makowski, Stanisław 1997. „Wizja ognista Juliusza Słowackiego”. Prace Polonistyczne 52: 213–242.
Piwińska, Marta 1992. Juliusz Słowacki od duchów. Warszawa: Wydawnictwo PEN.
Przybylski, Ryszard 1981. „Esencja i egzystencja w kosmicznej biografii Juliusza Słowackiego”. W: Maria Janion [&] Maria Żmigrodzka (red.). Słowacki mistyczny. Propozycje i dyskusje sympozjum. Warszawa 10–11 grudnia 1979. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Przybylski, Ryszard 1999. Rozhukany koń. Esej o myśleniu Juliusza Słowackiego. Warszawa: Wydawnictwo Sic!.
Pyczek, Wacław 1999. Jerozolima Słoneczna Juliusza Słowackiego. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Rzepniewska, Anna 2019. „»Odzyskuję sam siebie«. Codzienność według dojrzałego Juliusza Słowackiego w świetle jego refleksji na temat jedzenia”. Studia Filologiczne Uniwersytetu Jana Kochanowskiego 32: 117–136.
Rzepniewska, Anna 2021. „Juliusza Słowackiego pamięć ciała”. W: Olaf Krysowski [&] Natalia Szerszeń (red.). Pamięć Juliusza Słowackiego. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Sawrymowicz, Eugeniusz 1962 (oprac.). Korespondencja Juliusza Słowackiego. T. 1. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Sawrymowicz, Eugeniusz 1963 (oprac.). Korespondencja Juliusza Słowackiego. T. 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Siwiec, Magdalena 2009. „Ciało i duch w sporze o poezję. »Poeta i Natchnienie« Juliusza Słowackiego”. Pamiętnik Literacki 3: 43–59.
Siwiec, Magdalena 2017. „Słowackiego podmiot somatyczny”. W: Jacek Brzozowski [&] Maria Żmigrodzka (red.). Strategie „ja” (po)romantycznego w poezji polskiej XIX–XXI wieku. T. 1: Studia i szkice. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Słowacki, Juliusz 1954. Dzieła wszystkie. T. 14, red. Juliusz Kleiner. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Słowacki, Juliusz 1955. Dzieła wszystkie. T. 15, red. Juliusz Kleiner. Wrocław: Zakład im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Słowacki, Juliusz 1959. Dzieła. T. 11, red. Julian Krzyżanowski. Wrocław: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
Słowacki, Juliusz 2017. Wiersze. Wstęp. i oprac. Jacek Brzozowski [&] Zbigniew Przychodniak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Słowacki, Juliusz 2019. Dziennik niektórych dni mego życia. Antologia zapisów diariuszowych. Pomysł i oprac. Marek Troszyński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Synowiec, Juliusz St. 2001. Początki świata i ludzkości według Księgi Rodzaju. Kraków: Wydawnictwo OO. Franciszkanów „Bratni Zew”.
Świderska, Emilia 2014. „Motywy biblijne w Balladynie Juliusza Słowackiego. Rekonesans”. W: Edward Jakiel [&] Janusz Mosakowski (red.). Biblia w literaturze polskiej. Romantyzm – pozytywizm – Młoda Polska. Stary Testament. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Świrad, Lucyna 1984. „Słowacki i grzech pierworodny”. W: Ireneusz Opacki (red.). O literaturze romantycznej. Katowice: Uniwersytet Śląski.
Trojnar, Stanisław 1929. „Apokalipsa św. Jana w twórczości Juljusza Słowackiego”. Pamiętnik Literacki 26: 523–563.
Woźniak, Robert J. 2009. „Wcielenie Boga i historia człowieka”. Znak 647: http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6452008ks-robert-j-wozniakwcielenie-boga-i-historia-czlowieka/ [8.03.2021].
Wujek, Jakub 1599. „Biblia to jest Księgi Starego y Nowego Testamentv”. http://www.madel.jezuici.pl/biblia/ [8.03.2021].
Zwierzyński, Leszek 2008. Egzystencja i eschatologia. Genezyjska wyobraźnia Słowackiego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Żaglewska, Agata 2019. „Ciało – akcja – komunikacji. O »Samuelu Zborowskim« Juliusza Słowackiego”. Ruch Literacki 6: 589–612.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Anna Rzepniewska-Kosińska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 429
Liczba cytowań: 0