The Embodied. Paradoxes of Czesław Miłosz’s "Undressing Justine"
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2022.008Keywords
Czesław Miłosz, autobiography, eroticism, history, making fiction realAbstract
Miłosz’s poem Undressing Justine is read as a metatextual whole and more than a dialogue with Orzeszkowa’s On the Banks of the Niemen. The poem establishes both the speaker’s relationship with the main character of the novel, as well as with Orzeszkowa – the patron of literary returns to Lithuania and of writerly self-restraint. It is also an insight into the process of transition from the initiatory reading experience to reflections of a witness to History. An erotic scene with a mirror, in the light of Lacan’s psychoanalysis, leads to identification of the poetic voyeur with Justine. The presentation of Orzelska’s life in a gesture of making the fiction real makes her a figure of homeland and fate. The combination of vanitative and catastrophic symbolism with sensual description reinforces the poem’s ambiguity from the perspective of post-memory. An affective record of reading shifts into creating a community of the living and the dead, made possible by the poetic word. The host of the hybrid text adds a later comment to the oeuvre, exposing the palimpsest character of phantasms, childhood memories, and historical sources. The poem turns out to be both an ambiguous tribute to Orzeszkowa, an incarnation of the topos of inspiration (intuition verified by historical testimonies), and a gesture of the old poet’s identification with his former self.
References
Banot, Aleksandra E. 2011. Pokój z widokiem na ogród. Miłosne fantazmaty w prozie Elizy Orzeszkowej. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humanistycznej.
Berkan, Maria 1998. „Poetycka Litwa Miłosza”. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 1: 83–108.
Bill, Stanley 2014. „»Feminizm« Miłosza: kobieta, ciało, jaźń”. Ruch Literacki 3: 297–313.
Błoński, Jan 1998. Miłosz jak świat. Kraków: Znak.
Borkowska, Grażyna 1996. Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Cieślikowski, Jerzy 1969. „»Nad Niemnem« Elizy Orzeszkowej. Rozważania nad semiotyką mitów religijnych”. Pamiętnik Literacki 2: 65–80.
Dębińska-Pawelec, Joanna 2011. „Rytmiczne szepty dajmoniona. O mediumicznej funkcji poezji Czesława Miłosza”. Postscriptum Polonistyczne 1: 119–138.
Dybel, Paweł 2000. „Refleksje wokół diagramu różnicy seksualnej Jacques’a Lacana”. W: Grażyna Borkowska [&] Lidia Sikorska (red.). Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury. Warszawa: Wydawnictwo IBL PAN.
Fiut, Aleksander 1998. Moment wieczny. O poezji Czesława Miłosza. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Franaszek, Andrzej 2011. Miłosz. Biografia. Kraków: Znak.
Kłosińska, Krystyna 1999. Ciało, ubranie, pożądanie. O wczesnych powieściach Gabrieli Zapolskiej. Kraków: Wydawnictwo eFKa.
Kraszewski, Charles S. 2012. Irresolute Heresiarch: Catholicism, Gnosticism and Paganism in the Poetry of Czesław Miłosz. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars.
Markowski, Michał Paweł 2000. „Miłosz: dylematy autoprezentacji”. W: Aleksander Fiut (red.). Poznawanie Miłosza 2. Część pierwsza 1980–1998. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Matuszek, Angelika 2018. „Polonistyczne rozbieranie – o jednym wierszu Czesława Miłosza”. W: Krzysztof Feruga [&] Agata Ostrowska-Knapik (red.). Język. Tożsamość. Wychowanie. Praga: Verbum.
Miłosz, Czesław 1993a. „W stronę kobiet”. Teksty Drugie 4–6: 7–14.
Miłosz, Czesław 1993b. Historia literatury polskiej do roku 1939. Tłum. Maria Tarnowska, Kraków: Znak.
Miłosz, Czesław 1993c. „Uzupełnienie do wiersza”. Dekada Literacka 5: 3.
Miłosz, Czesław 1994. Na brzegu rzeki. Kraków: Znak.
Nasiłowska, Anna 2004. „Kobiety w poezji Czesława Miłosza”. Teksty Drugie 3–4: 79–90.
Orzeszkowa, Eliza 1996. Nad Niemnem. Oprac. J. Bachórz. Warszawa–Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Przymuszała, Beata 2003. „Przemilczane… Miłosz czyta Orzeszkową”. Polonistyka 8: 482–485.
Rydz, Agnieszka 2012. „Czesław Miłosz »o sobie samym jako (o) innym«: Miłosz – Ricoeur”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka 20: 82.
Siedlar, Teresa 1993. „W Bohatyrowiczach nad Niemnem”. Przegląd Polski/ Polish Review dodatek do Nowego Dziennika, 30 grudnia 1993, 12–13, 15.
Szczuka, Kazimiera 2001. Kopciuszek, Frankenstein i inne. Feminizm wobec mitu. Kraków: Wydawnictwo eFKa.
Tomalak, Barbara 2015. „Kobiety w poezji Miłosza”. Świat i Słowo 2: 147–163.
Trybuś, Krzysztof 2019. „Rozbieranie literatury”. W: Krzysztof Trybuś (red.). Wielkie wiersze – nowe lektury. Prace dedykowane profesorowi Rolfowi Fieguthowi. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Downloads
Published
Versions
- 2022-04-21 (2)
- 2022-04-14 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Anna Spólna
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 500
Number of citations: 0