Dwa mity a światy Klementyny Hoffmanowej i Narcyzy Żmichowskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2017.037Słowa kluczowe
Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, Narcyza Żmichowska, mit Boga, mit NaturyAbstrakt
Artykuł jest (ograniczoną do kilku utworów) próbą pokazania, w jaki sposób dwie dziewiętnastowieczne pisarki operują dwoma mitami. Mit Boga, wedle Hoffmanowej, zakłada nie tylko stworzenie Adama i Ewy, ale i dekretuje w ten sposób we współczesnym jej społeczeństwie relacje płci (ucieleśnione w niesakralnym, paradygmatycznym „niemieckim” porządku). U Żmichowskiej dzięki zastosowanym odwołaniom (do Grecji) lub symbolom (Wielkiej Bogini, ale także dionizyjskim) mit Natury z jej dwojakim (czy też w ogóle hybrydycznym) „księżycowym” obliczem wcielany jest tyleż przez jej tytułową Pogankę – w działaniu, ile – w poznawaniu – przez kierującą dyskusją nt. miłości Gabryellę (czego konsekwencją jest jej określenie „nas” jako wyznawców poezji i uczucia – w ujęciu paradygmatycznym). Jednak nie chodzi tu jedynie o wybór jednego mitu, ale i o jego relację z tym drugim. Intencją Hoffmanowej staje się usunięcie niewygodnego wzorca, wręcz poprzez ściganie autorów wprowadzających zamęt w „niemieckim” porządku, intencją Żmichowskiej – połączenie owych mitów w wizji wszechmiłości będącej zresztą siłą kosmiczną, jako że pozwalając zebrać razem różne (coincidentia oppositorum) postawy mityczne obecne w ramach mikrokosmosu przedstawionej przez nią rodziny (zresztą podlegającej destrukcji), czyni ją odbiciem makrokosmosu.Bibliografia
Borkowska Grażyna, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich PAN, 1996.
Eisenberg Josy, Kobieta w czasach Biblii, tłum. Iwona Badowska, Gdańsk: Wydawnictwo Marabut, 1996.
Eliade Mircea, Mit wiecznego powrotu, tłum. Artur Przybysławski, Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998.
Eliade Mircea, Traktat o historii religii, tłum. Jan Wierusz-Kowalski, wstęp Leszek Kołakowski, posłowiem opatrzył Stanisław Tokarski, Łódź: Wydawnictwo Opus, 1993.
Goffman Erving, Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. Helena i Paweł Śpiewakowie, oprac. i wstęp Jerzy Szacki, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1981.
Hoffmanowa z Tańskich Klementyna, O powinnościach kobiet, Berlin 1851.
Hoffmanowa z Tańskich Klementyna, Pamiątka po dobrej matce czyli ostatnie jej rady dla córki, przedmowa Paulina Krakowowa, wyd. 9, Warszawa 1872.
Kopaliński Władysław, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985.
Kopaliński Władysław, Słownik symboli, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990.
Krakowowa Paulina, Słówko z powodu dziewiątego wydania „Pamiątki po dobrej matce”, [w:] Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, Pamiątka po dobrej matce czyli ostatnie jej rady dla córki, przedmowa Paulina Krakowowa, wyd. 9, Warszawa 1872.
Lemaître Nicole, Marie-Thérèse Quinson, Véronique Sot, Słownik kultury chrześcijańskiej, przełożył i uzupełnił Tadeusz Szafrański, Warszawa: Pax, 1997.
Nietzsche Fryderyk, Próba samokrytyki, [w:] idem, Narodziny tragedii, czyli hellenizm i pesymizm, tłum. Leopold Staff, Warszawa: nakł. Jakóba Mortkowicza, 1907.
Owczarz Ewa, Między retoryką a dowolnością. Wśród romantycznych struktur powieściowych w okresie międzypowstaniowym, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 1993.
Phillips Ursula, Narcyza Żmichowska. Feminizm i religia, tłum. Katarzyna Bojarska, Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN–Fundacja Akademia Humanistyczna, 2008.
Tomasz à Kempis, O naśladowaniu Chrystusa, tłum. Anna Kamieńska, przedmowa ks. Jan Twardowski, Warszawa: Pax, 1984.
Tomasz z Akwinu, Wybór pism, [w:] Józef Borgosz, Tomasz z Akwinu, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1962.
Wiśniewska Lidia, Kobiety w literaturze (i mężczyźni), [w:] Kobiety w literaturze. Materiały z II Międzyuczelnianej Sesji Studentów i Naukowców z cyklu „Świat jeden, ale nie jednolity”, Bydgoszcz, 3–5 listopada 1998 roku, pod red. i ze wstępem Lidii Wiśniewskiej, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 1999.
Żmichowska Narcyza, Prządki. Powieść ze wspomnień dziecinnego wieku, [w:] eadem, Wybór pism, z przedmową Ignacego Chrzanowskiego, Warszawa 1901.
Żmichowska Narcyza, Listy, t. I: W kręgu najbliższych, do druku przygotowała i komentarzem opatrzyła Mieczysława Romankówna, Wrocław: Zakład im. Ossolińskich, 1957.
Żmichowska Narcyza, Poganka, wstęp i oprac. G. Borkowska, wyd. 3, BN I 121, Wrocław 2013.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 544
Liczba cytowań: 0