Derwid wśród chimer i faunów. O "Jacku Malczewskim" Jana Lechonia
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2018.049Słowa kluczowe
aluzja antyczna, chimera, faun, męskocentryczny dyskurs wzniosłości, (homo)seksualnośćAbstrakt
Artykuł jest interpretacją wiersza Jana Lechonia pt. Jacek Malczewski. Punktem wyjścia rozważań są aluzje do kultury antycznej – bohaterowie i bohaterki o rodowodzie mitologicznym, przede wszystkim faunowie oraz bliżej niedookreślone postaci kobiece, których pierwowzorem mogły być: chimera, nimfa, harpia, menada. Aluzje tego typu w poezji Lechonia często są zapośredniczone w romantyzmie lub Młodej Polsce. W tym przypadku został nałożony na nie filtr malarstwa Malczewskiego. Postaci faunów odpowiadają w znacznej mierze pierwowzorom antycznym oraz swojemu malarskiemu rodowodowi. Postaci skrzydlatych „jurnych dziewek” dalekie są od antycznego wzorca, po Malczewskim dziedziczą zaś przede wszystkim seksualny demonizm, są jednak pozbawione monumentalnego erotyzmu kobiet z jego obrazów. Zarówno faunowie, jak i „chimery” pojawiają się w interpretowanym wierszu jako symbole żywiołu libidalnego, także w jego wersji nieheteronormatywnej, skonfrontowanego z cierpiętniczą mitologią narodową czy, mówiąc inaczej, męskocentrycznym dyskursem wzniosłości.
Bibliografia
Bourdieu, Pierre 2004. Męska dominacja. Tłum. Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Czarnecka, Barbara 2013. Ruchomy na szali wagi. Lechoń homotekstualny. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Grimal, Pierre 1990. Słownik mitologii greckiej rzymskiej. Red. Jerzy Łanowski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Grzybkowska, Teresa 1995. „Mitologia Malczewskiego”. W: Teresa Grzybkowska (oprac.). Mitologia Malczewskiego. Katalog wystawy. Kraków: Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
Igliński, Grzegorz 2012. „W modnym kostiumie fauna. Postacie ‘fauniczne’ w literaturze i sztuce przełomu XIX i XX wieku oraz ich wpływ na kulturę współczesną”. Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza 5(47): 69–99.
Junkiert, Maciej 2011. „Wzgardzony korowód Dionizosa. Wokół badań Tadeusza Sinki nad recepcją antyku w twórczości skamandrytów”. W: Włodzimierz Appel (red.). Meandry skamandrytów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Kisiel, Joanna 2001. Retoryka i melancholia. O poezji Jana Lechonia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Lechoń, Jan 1990. Poezja. Oprac. Roman Loth. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Lechoń, Jan 1993. Dziennik. T. 3. Oprac. Roman Loth. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Leszczyński, Marcin 2003. „Jacek Malczewski Jana Lechonia na tle malarstwa Malczewskiego”. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska LIX – Nauki Humanistyczno-Społeczne 59: 37–53.
Lister, Ruth 2008. „Od intymności do globalności: refleksje nad płciowym wymiarem obywatelstwa”. Tłum. Monika Michnowicz. W: Elżbieta H. Oleksy (red.). Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym. Warszawa: PWN.
Loth, Roman 1990. „Wstęp”. W: Jan Lechoń. Poezje. Oprac. Roman Loth. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Opacki, Ireneusz 1966. „Wokół Karmazynowego poematu Jana Lechonia”. Pamiętnik Literacki 4 (57): 439–483.
Opacki, Ireneusz 1984. „Spór o realia Piłsudskiego Jana Lechonia”. Pamiętnik Literacki 3 (75): 400–416.
Ostolski, Adam 2008. Obywatelstwo płci, [rec. Tożsamość i obywatelstwo w społeczeństwie wielokulturowym]. https://lewica.pl/?id=17324&tytul=Ostolski:-Obywatelstwo-p%B3ci [24.06.2017].
Ritz, German 1997. „Niewypowiadalne pożądanie a poetyka narracji”. Teksty Drugie 3 (45): 43–60.
Wyka, Kazimierz 1971. Thanatos i polska, czyli o Jacku Malczewskim. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1297
Liczba cytowań: 0
