„Nazbyt literackie”. Związki między Akutagawą Ryūnosuke i Tanizakim Jun’ichirō

Abstrakt

Tematem artykułu są relacje między dwu wybitnymi pisarzami japońskimi z wyróżnieniem epizodu ich spotkania w Osace w ostatnim roku życia Akutagawy oraz ich polemiki na temat istoty powieści.

Autor artykułu wyjaśnia istotę tej polemiki, którą zapoczątkowała krytyczna wobec Tanizakiego wypowiedź Akutagawy w dyskusji publikowanej na łamach „Shinchō”. Natomiast Tanizaki w cyklu esejów Jōzetsuroku (Kronika gadulstwa) wyjaśniał, że struktura fabularna powieści podnosi jej wartość artystyczną. Dla Akutagawy była to też okazja do krytycznej oceny współczesnych mu zjawisk literackich. Sformułował je w 50 esejach pt.Literackie, nazbyt literackie.

W tym artykule autor koncentruje się na analizie esejów, w których Akutagawa ocenia między innymi twórczość takich pisarzy, jak: Shiga Naoya, Satō Haruo, Natsume Sōseki, Masamune Hakuchō, Tokuda Shūsei, Mori Ōgai i wielu innych, między innymi autorów tak zwanej powieści popularnej.

Jednak najczęściej przypominanym wątkiem wspomnianych esejów jest polemika, która zainteresowała czytelników dzięki śmiałym ocenom, między innymi pochwale powieści popularnej przez Tanizakiego, który skrytykował powieść autobiograficzną, ponieważ w tym czasie interesowały go bardziej „zmyślenia” niż opis przeżyć pisarza. Natomiast Akutagawa bronił prawdy o życiu wewnętrznym pisarza jako krytyka cywilizacji.

Kontrowersje między Akutagawą a Tanizakim zainteresowały środowisko literackie nie tylko ze względu na nazwiska cenionych pisarzy, lecz także z powodu oczekiwań odważnych opinii na temat dominującej wówczas formy literackiej, jaką stała się powieść, lecz także sytuacji w życiu kulturalnym kraju. Przedwczesna śmierć Akutagawy głęboko poruszyła czytelników i nadała polemice nowe znaczenia. Stała się ważnym wyznacznikiem zakończenia się okresu Taishō, mimo że toczyła się na marginesie życia społecznego i politycznego, obfitującego w symptomy niepokoju o przyszłość kraju. Polemika miała więc charakter po prostu literacki, nazbyt literacki – jak to określił Akutagawa.