Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Litteraria Copernicana

„Chcesz się dowiedzieć, jakiego rodzaju i stopnia jest miłość, której rodzenie się w piersi swej czujesz? Zważ, czy wesoły jesteś, czy smutny”. (O związkach między romansem a tendencyjnością w polskiej powieści drugiej połowy XIX wieku)
  • Strona domowa
  • /
  • „Chcesz się dowiedzieć, jakiego rodzaju i stopnia jest miłość, której rodzenie się w piersi swej czujesz? Zważ, czy wesoły jesteś, czy smutny”. (O związkach między romansem a tendencyjnością w polskiej powieści drugiej połowy XIX wieku)
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 22 Nr 2 (2017): Kobieta i epoki. Wiek XIX /
  4. Studia i rozprawy

„Chcesz się dowiedzieć, jakiego rodzaju i stopnia jest miłość, której rodzenie się w piersi swej czujesz? Zważ, czy wesoły jesteś, czy smutny”. (O związkach między romansem a tendencyjnością w polskiej powieści drugiej połowy XIX wieku)

Autor

  • Anna Martuszewska Emerytowany profesor Uniwersytetu Gdańskiego

DOI:

https://doi.org/10.12775/LC.2017.038

Słowa kluczowe

powieść drugiej połowy XIX wieku, romans, dydaktyzm, tendencyjność

Abstrakt

W artykule omówione zostały formy uobecniania się wątków romansowych w powieści z tezą, jak i sytuacja odwrotna – przejawy dydaktyzmu w prozie o tematyce miłosnej. Sposób rozumienia miłości (która nie stanowi wartości autotelicznej, lecz – jako zjawisko społeczne – każdorazowo wiąże się z szerzej pojętą problematyką, np. patriotyczną) oraz wpływ pouczeń na schemat fabularny utworów ilustrują przykłady zaczerpnięte z polskich powieści drugiej połowy XIX wieku (tendencyjnych, historycznych czy tych kierowanych do młodego odbiorcy). Przywołano również pojawiające się w literaturze tamtego okresu archetypy, u podstaw których leży czarno-biała wizja świata.

Bibliografia

Głowiński Michał, Powieść i autorytety, [w:] idem, Porządek, chaos, znaczenie. Szkice o powieści współczesnej, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.

Holloway John, Pojęcie mitu w literaturze, tłum. Elżbieta Muskat-Tabakowska, „Pamiętnik Literacki” 1969, z. 2.

Martuszewska Anna, „…I pieśń niech zapłacze” – późnopozytywistyczny szkic powieściowy, [w:] Poznawanie Orzeszkowej, red. Ireneusz Sikora i Aneta Narolska, Częstochowa–Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, 2010.

Martuszewska Anna, Od „Dzikiej” do „Dzikuski”. Przemiany funkcji natury w powieści, [w:] Przestrzeń i literatura. Studia, red. Michał Głowiński i Aleksandra Okopień-Sławińska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978.

Martuszewska Anna, Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu (1876–1895), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977.

Martuszewska Anna, Pozycja narratora w powieściach tendencyjnych Elizy Orzeszkowej, Gdańsk: Gdańskie Towarzystwo Naukowe, 1970.

Morin Edgar, Duch czasu, tłum. Aleksandra Frybesowa, Kraków: Znak, 1965.

Orzeszkowa Eliza, List do J. Sikorskiego z 24 lipca 1867 r., [w:] eadem, Listy zebrane, t. I: Do redaktorów i wydawców, do druku przygotował i komentarzem opatrzył Edmund Jankowski, Wrocław: Ossolineum, 1954.

Orzeszkowa Eliza, Ostatnia miłość, [w:] eadem, Pisma zebrane, t. I: Pierwsze utwory, red. Julian Krzyżanowski, wstępem poprzedzili Maria Żmigrodzka i Julian Krzyżanowski, Warszawa: Spółdzielnia Wydawnicza „Książka i Wiedza”, 1953.

Orzeszkowa Eliza, W klatce, Warszawa: Czytelnik, 1962.

Owczarz Ewa, Kopciuszek, Don Kichot i „jesienny dandys”. O „Kopciuszku” Józefa Ignacego Kraszewskiego, [w:] Siostry i ich Kopciuszek, red. Ewa Graczyk i Monika Graban-Pomirska, Gdynia: Uraeus, 2002.

Urbanowska Zofia, Księżniczka, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Literatury Dziecięcej „Nasza Księgarnia”, 1958.

Litteraria Copernicana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2017-06-13

Jak cytować

1.
MARTUSZEWSKA, Anna. „Chcesz się dowiedzieć, jakiego rodzaju i stopnia jest miłość, której rodzenie się w piersi swej czujesz? Zważ, czy wesoły jesteś, czy smutny”. (O związkach między romansem a tendencyjnością w polskiej powieści drugiej połowy XIX wieku). Litteraria Copernicana [online]. 13 czerwiec 2017, T. 22, nr 2, s. 77–87. [udostępniono 7.7.2025]. DOI 10.12775/LC.2017.038.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 22 Nr 2 (2017): Kobieta i epoki. Wiek XIX

Dział

Studia i rozprawy

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1029
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

powieść drugiej połowy XIX wieku, romans, dydaktyzm, tendencyjność
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa