Polska Antygona
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2015.023Słowa kluczowe
Antygona, tłumaczenie, Kazimierz Morawski, Juliusz Osterwa, Ludwik Hieronim Morstin, Andrzej WajdaAbstrakt
Przekłady często istnieją w serii tłumaczeń. Antygona Sofoklesa jest zaś jedną z najczęściej tłumaczonych na język polski tragedii greckich, taką w dodatku, która od samego początku została włączona w aktualną sytuację historyczno-polityczną. Te aktualne realia, jak atmosfera zaborów, II wojny światowej czy stanu wojennego, wyciskają swoje piętno na poszczególnych przekładach, literackich czy scenicznych. Każdy kolejny dyskutuje z poprzedzającymi, niejednokrotnie włączając do tej dyskusji inne dzieła literackie. Przekład nigdy nie jest bowiem ostateczny, lecz składa się z nakładających się na siebie kolejnych odczytań oryginału. W artykule przyglądam się wybranym przekładom Antygony: K. Morawskiego z końca XIX w.; L. H. Morstina z 1938 r.; opracowaniu J. Osterwy z przełomu 1939 i 1940 r. oraz inscenizacji A. Wajdy z 1984 r. Razem pokazują, jaki jest dominujący obraz tragedii Sofoklesa, a zwłaszcza jego tytułowej bohaterki, w kulturze polskiej.
Bibliografia
Antigone on the Contemporary World Stage, red. Erin B. Mee, Helene P. Foley, Oxford: Oxford University Press, 2011.
Antyk i my, red. Katarzyna Marciniak, Warszawa: Wydział „Artes Liberales”. Uniwersytet Warszawski, 2013.
Balcerzan Edward, Tłumaczenie jako „wojna światów”. W kręgu translatoryki i komparatystyki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2009.
Bibik Barbara, Antygona Juliusza Osterwy, „Podteksty. Czasopismo kulturalno-naukowe” 2008, nr 3 (13), wydanie internetowe (http://podteksty.amu.edu.pl/podteksty/?nr=14; dostęp: 22.09.2015).
Bibik Barbara, Antygona – męczennica?, „Meander” 2009–2012, nr 64–67.
Bibik Barbara, O Antygonie i „Antygonie” trochę inaczej, „Ruch Literacki” 2012, z. 2.
Bilczewski Tomasz, Komparatystyka i interpretacja. Nowoczesne badania porównawcze wobec translatologii, Kraków: Universitas, 2010.
Bowra Cecil Maurice, Sophoclean tragedy, Oxford: Clarendon Press, 1947.
Fik Marta, Reżyser ma pomysły?, [w:] Przeciw konwencjom. Antologia tekstów o teatrze polskim i obcym od Antoine’a po czasy współczesne (1887–1990), red. Marta Fik, Warszawa: Krąg, 1994.
Fik Marta, Topos (?) antyczny w polskim teatrze, [w:] Topika antyczna w literaturze polskiej XX wieku, red. Alina Brodzka, Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992.
Flacelière Robert, Histoire littéraire de la Grèce, Paris: Les Belles Lettres, 1969.
Fowler Barbara Hughes, Thought and underthought in three Sophoclean plays, „Eranos” 1981, nr 79.
Guszpit Ireneusz, Juliusza Osterwy parafraza Antygony, [w:] Przez teatr – poza teatr, szkice o Juliuszu Osterwie, Wrocław: ELS, 1989.
Guszpit Ireneusz, Kosiński Dariusz, Polska Antygona, [w:] Juliusz Osterwa, Antygona, Hamlet, Tobiasz dla Teatru Społecznego, red. Ireneusz Guszpit, Dariusz Kosiński, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
Karpiński Maciej, Teatr Andrzeja Wajdy, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991.
Katsimanis Kyriakos S., Liberté et destin dans l’Antigone de Sophocle, „Platon” 1972, nr 24.
Kronhold Jerzy, [w:] Sen: Helmut Kajzar, red. Lucyna Kozień, Bielsko-Biała: Teatr Lalek Banialuka, 2005.
Kusztelski Błażej, Zadymiarze i „Antygona”, „Gazeta Poznańska” 10 V 1990.
Lesky Albin, Tragedia grecka, tłum. Magda Weiner, Kraków: Homini 2006.
Letters Francis Jospeh Henry, The life and work of Sophocles, London: Sheed and Ward, 1954.
Malczewski Antoni, Maria. Powieść ukraińska, red. Wacław Kubacki, Warszawa: PIW, 1956.
Méautis Georges, Sophocle. Essai sur le héros tragique, Paris: Albin Michel, 1957.
Morstin Ludwik Hieronim, Moja praca nad przekładem utworów Sofoklesa, Horacego, Lope de Vegi, Calderona i Goethego, [w:] O sztuce tłumaczenia, red. Michał Rusinek, Wrocław: Ossolineum, 1955.
Morstin Ludwik Hieronim, Moje przygody teatralne, Warszawa: Czytelnik, 1961.
Morstin Ludwik Hieronim, Opowieści o ludziach i zdarzeniach, Warszawa: Czytelnik, 1966.
Osterwa Juliusz, Antygona, Hamlet, Tobiasz dla Teatru Społecznego, red. Ireneusz Guszpit, Dariusz Kosiński, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2007.
Osterwa Juliusz, Przez teatr – poza teatr, red. Ireneusz Guszpit, Dariusz Kosiński, Kraków: Towarzystwo Naukowe „Societas Vistulana”, 2004.
Osterwa Juliusz, Reduta i teatr, Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1991.
Popiel Jacek, Z zapisków Juliusza Osterwy, „Didaskalia” 2005, nr 65/66.
Ricoeur Paul, Torop Peeter, O tłumaczeniu, tłum. Tomasz Swoboda, Stanisław Ulaszek, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008.
Sofokles, Antygona, tłum. i oprac. Robert R. Chodkowski, Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004.
Sofokles, Antygona, [w:] Sofoklesa tragedye, tłum. i oprac. Kazimierz Morawski, Kraków: Akademia Umiejętności, 1916.
Sofokles, Król Edyp. Edyp w Kolonie. Antygona, tłum. Ludwik Hieronim Morstin, Warszawa: PIW, 1956.
Stankiewicz-Podhorecka Temida, Antygona Andrzeja Wajdy. Zwolniona z aresztu, „Życie Warszawy” 1990, nr 44.
Steffen Wiktor, Tendencje humanitarne w tragediach Ajschylosa i Sofoklesa, „Meander” 1960, nr 15, z. 11/12.
Steiner George, Antigones, Oxford: Clarendon Press, 1984.
Steiner George, Czym jest komparatystyka literacka?, tłum. Agnieszka Matkowska, [w:] Niewspółmierność. Perspektywy nowoczesnej komparatystyki. Antologia, red. Tomasz Bilczewski, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010.
Szastyńska-Siemion Alicja, Polskie Antygony: stan wiedzy, postulaty badawcze, „Eos” 1996, nr 84.
Tokarz Bożena, Światło między językami, czyli o potrzebie komparatystyki, [w:] Komparatystyka literacka a przekład, red. Piotr Fast, Katarzyna Żemła, Katowice: Śląsk, 2000.
Tragiedye Sofoklesa, tłum. Kazimierz Kaszewski, Warszawa: Salomon Lewental, 1888.
Udalska Eleonora, Antygona, [w:] Teatralny świat Andrzeja Wajdy, red. Anna Kuligowska-Korzeniewska, Krzysztof Pacek, Kraków: Universitas 2003.
Wajda Andrzej, O „Antygonie” i „Hamlecie”. Mam do nich serce, „Express Wieczorny” 1990, nr 30.
Wyspiański Stanisław, Wyzwolenie, oprac. Aniela Łempicka, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1970.
Zabierowski Stanisław, Polskie Antygony, „Rocznik Komisji Historycznoliterackiej” 1978, nr 15.
Zieliński Tadeusz, Sofokles i jego twórczość tragiczna, Kraków: Krakowska Spółka Wydawnicza, 1938.
Žižek Slavoj, Wzniosły obiekt ideologii, tłum. Joanna Bator, Paweł Dybel, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 840
Liczba cytowań: 0
