Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Deutsch
    • English
    • Español (España)
    • Français (France)
    • Italiano
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Litteraria Copernicana

Szare eminencje przemytu: Semantyka i semiotyka dedykacji w wierszach Zbigniewa Herberta (perspektywa interpretacyjna)
  • Strona domowa
  • /
  • Szare eminencje przemytu: Semantyka i semiotyka dedykacji w wierszach Zbigniewa Herberta (perspektywa interpretacyjna)
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 50 Nr 3-4 (2024): Stulecie Herberta /
  4. Studia i rozprawy

Szare eminencje przemytu

Semantyka i semiotyka dedykacji w wierszach Zbigniewa Herberta (perspektywa interpretacyjna)

Autor

  • Katarzyna Kuczyńska-Koschany Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0002-1671-2278

DOI:

https://doi.org/10.12775/LC.2024.016

Słowa kluczowe

Zbigniew Herbert, dedykacja, semantyka, semiotyka, tekst poetycki

Abstrakt

W szkicu o dedykacjach poetyckich Zbigniewa Herberta (1924–1998) podjęto próbę ustalenia ich kompletnej listy (odwołując się do poprzedników, zajmujących się tematem, przede wszystkim Ryszarda Krynickiego i Macieja Urbanowskiego). Interesujące okazały się szczególnie te dedykacje, w których poeta przemyca inną informację niż tylko podstawowa, czyli dotycząca bezpośredniego adresata wiersza czy tomu. Gesty dedykacyjne Herberta wiążą się bowiem z użyciem języka ezopowego w „czasie marnym” (etyka), lecz także nierzadko z pewnym zamierzonym naddatkiem informacyjnym innego typu (estetyka). Zdarzają się w tej wybitnej poezji zastosowania powiązane (mariaż etyki i estetyki w poetyce immanentnej): jako wzorcowe można podać zadedykowanie Potęgi smaku prof. Izydorze Dąmbskiej. Gest dedykacyjny znaczy więc (semantyka) i bywa znakiem (semiotyka), zaś wielość i precyzja Herbertowskich przypisań nieustannie skłania do namysłu: niektóre z nich mają znamiona autodedykacyjne, inne pełnią szczególne funkcje ze względu na okoliczności powstania. Szkic stanowi zatem próbę nazwania szeroko pojętej roli dedykacji u Herberta.

Bibliografia

Améry, Jean 2007. Poza winą i karą. Próby przełamania podjęte przez złamanego. Przeł. Ryszard Turczyn. Posłowie: Piotr Weiser. Kraków: Wydawnictwo „Homini” Kraków.

Czapski, Józef [&] Zbigniew Herbert 2009. „Listy”. Zeszyty Literackie 105: 107–120.

Czekajewska, Anna 1965. „Kultura umysłowa Polski XVI wieku w świetle listów dedykacyjnych”. Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej (Seria A: Historia Nauk Społecznych) 7: 47−109.

Fieguth, Rolf 2006. „Rozwiązanie organizacji. O kompozycji i programie tomu «Napis»”. W: Józef Ruszar [&] Marek Zieliński (red.). Wyraz wyłuskany z piersi. Szkice o twórczości Zbigniewa Herberta. Lublin: Gaudium.

Franaszek, Andrzej 2018a. Herbert. Biografia I. Niepokój. Kraków: Znak.

Franaszek, Andrzej 2018b. Herbert. Biografia II. Pan Cogito . Kraków: Znak

Gautier, Brigitte 2018. La poésie contre le chaos. Une biographie de Zbigniew Herbert. Paris: Noir sur Blanc.

Gautier, Brigitte [&] Urbanowski, Maciej (red.) 2020. Zbigniew Herbert i poetyka daru. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Genette, Gérard 2014. Palimpsesty. Literatura drugiego stopnia. Przeł. Tomasz Stróżyński [&] Aleksander Milecki. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.

Herbert, Katarzyna [&] Jacek Żakowski 2000. „Pani Herbert”. [Rozmowa w:] Gazeta Wyborcza 303 (wyd. z dn. 30.12.2000–01.01.2001): 10. https://classic.wyborcza.pl/archiwumGW/1307929/PaniHerbert [17.03.2025].

Herbert, Zbigniew 1975. Im Vaterland der Mythen. Griesisches Tagebuch. Red. Karl Dedecius. Frankfurt am Main: Suhrkamp Verlag.

Herbert, Zbigniew 1991. Barbarzyńca w ogrodzie. Lublin: Wydawnictwo TEST.

Herbert, Zbigniew 1993. Martwa natura z wędzidłem. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.

Herbert, Zbigniew [&[ Izydora Dąmbska 1999. „Listy”. Zeszyty Literackie 68: 143–146.

Herbert, Zbigniew 2000. Labirynt nad morzem. Warszawa: Zeszyty Literackie.

Herbert, Zbigniew 2001a. Król mrówek. Prywatna mitologia. Kraków: Wydawnictwo a5.

Herbert, Zbigniew 2001b. Węzeł gordyjski oraz inne pisma rozproszone 1948–1998. Zebrał, oprac. i notami opatrzył Paweł Kądziela. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.

Herbert, Zbigniew [&] Henryk Elzenberg 2002. Korespondencja. Red. i posłowie Barbara Toruńczyk. Warszawa: Zeszyty Literackie.

Herbert, Zbigniew 2008. Wiersze zebrane. Oprac. Ryszard Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.

Herbert, Zbigniew 2017. Utwory rozproszone. (Rekonesans 2). Wybrał, w dużej części odczytał z autografów i oprac. edytorsko Ryszard Krynicki. Kraków: Wydawnictwo a5.

Herbert, Zbigniew 2018. Wybór poezji. Wstęp i oprac. Małgorzata Mikołajczak. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Hostowiec, Paweł (właśc. Jerzy Stempowski) 1971. „Księgozbiór przemytników”. W: Paweł Hostowiec. Od Berdyczowa do Rzymu. Biblioteka Kultury 210. Paryż: Instytut Literacki.

Kopciński, Jacek 2008. Nasłuchiwanie. Sztuki na głosy Zbigniewa Herberta. Warszawa: „Biblioteka Więzi”.

Kosiński, Krzysztof 2020. „Warianty biografii Zbigniewa Herberta (1924–1998)”. Dzieje Najnowsze LII, II: 249–270.

Kuczyńska-Koschany, Katarzyna 2024. „Pan Cogito – poczynany. O kilku wierszach Zbigniewa Herberta”. Konteksty 1–2 (344–345): 6–15.

Ocieczek, Renarda 2006. „O staropolskich tekstach dedykacyjnych. Uwagi wstępne”. W: Renarda Ocieczek [&] Anna Sitkowa (red.). Dedykacje w książce dawnej i współczesnej. Katowice: Wydawnictwo Gnome.

Romaniuk, Anna (red.) 2014. Wierność. Wspomnienia o Zbigniewie Herbercie. Warszawa: Dom Wydawniczy PWN.

Skwarczyńska, Stefania 1954. Wstęp do nauki o literaturze. T. 1. Warszawa: PAX.

Stanisz, Marek 2007. Przedmowy romantyków. Kreacje autorskie, idee programowe, gry z czytelnikiem. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Szargot, Barbara 2006. „Ofiarowania. O dedykacjach Józefa Czechowicza zawartych w wydaniach książkowych”. W: Renarda Ocieczek [&] Anna Sitkowa (red.). Dedykacje w książce dawnej i współczesnej. Katowice: Wydawnictwo Gnome.

Szymański, Wiesław Paweł 2007. Alfabet z dedykacji, Kraków: Księgarnia Akademicka.

Trzynadlowski, Jan 1967. „O dedykacji”. W: Józef Długosz (red.). Rękopiśmienne dedykacje autorskie w księgozbiorze Ossolineum. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tutak, Kinga 2010. „Dedykacja w świetle genologii lingwistycznej”. LingVaria V, 1(9): 125–135.

Tuwim, Julian 1993. Kwiaty polskie. Oprac. Tadeusz Januszewski. Warszawa: Czytelnik.

Urbanowski, Maciej 2020. Paralele, korespondencje, dedykacje w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Kraków: Arcana.

Litteraria Copernicana

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2025-05-17

Jak cytować

1.
KUCZYŃSKA-KOSCHANY, Katarzyna. Szare eminencje przemytu: Semantyka i semiotyka dedykacji w wierszach Zbigniewa Herberta (perspektywa interpretacyjna). Litteraria Copernicana [online]. 17 maj 2025, T. 50, nr 3-4, s. 27–44. [udostępniono 24.6.2025]. DOI 10.12775/LC.2024.016.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 50 Nr 3-4 (2024): Stulecie Herberta

Dział

Studia i rozprawy

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Katarzyna Kuczyńska-Koschany

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 129
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Deutsch
  • English
  • Español (España)
  • Français (France)
  • Italiano
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Zbigniew Herbert, dedykacja, semantyka, semiotyka, tekst poetycki
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa