Czy powieść (dziś) może być oryginalna i co miałoby to oznaczać?
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2024.007Słowa kluczowe
teoria powieści, oryginalność, nowatorstwo, literatura współczesnaAbstrakt
Esej, we właściwym rozumieniu tego słowa, rozumiany zatem jako próba, badanie czy rozważanie, dotyczy problematyki oryginalności. Koncentruje się na powieści, stawiając pytanie o jej związek z oryginalnością. Jednocześnie stawia pytanie o oryginalność dziś, a zatem w rzeczywistości poststrukturalnej, która tytułowe pojęcie chciała odesłać do lamusa. W Rozpoznaniach teoretycznych zostały omówione ustalenia wybranych badaczy, wnoszących swoiste novum do problematyki związanej z oryginalnością. Najistotniejszy wydaje się fakt, że oryginalność to nowość, która inspiruje i uruchamia swe naśladownicze następstwa. Obok ocen pozytywnych zostają też przywołane opinie negujące wagę oryginalności. Fragmentowi pod tytułem Mądrość powieści patronuje Milan Kundera. Za Kunderą przywołane zostały przekonania o wyjątkowości powieści, również w obszarze jej oryginalności. Wreszcie, w Próbie zrozumienia oryginalności autor proponuje oryginalne, czynione w duchu fenomenologii, rozumienie tytułowego pojęcia.
Bibliografia
Agata 2019. Rosella Postorino Przy stole z Hitlerem – Recenzja. „Zabookowane”. Blog o literaturze. [Publikacja online z dn. 11.10.2019]. http://zabookowane.pl/literatura-z-daleka-i-bliska/literatura-wloska/rosella-postorino-przy-stole-z-hitlerem-recenzja/ [15.10.2023].
Arnheim, Rudolf 2004. Sztuka i percepcja wzrokowa. Tłum. Jolanta Mach. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria.
Attridge, Derek 2007. Jednostkowość literatury. Tłum. Paweł Mościcki. Kraków: Universitas.
Bachórz, Józef [&] Alina Kowalczykowa (red.) 1994. Słownik literatury polskiej XIX wieku. Wrocław: BN.
Balcerzan, Edward 1979. „Tradycja pogromców tradycji”. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja 1 (43): 121–126.
Balcerzan, Edward 2006. O Nowatorstwie. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Brodzka, Alina 1992. Słownik literatury polskiej XX wieku. Wrocław: BN.
Calvino, Italo 2004. Pan Palomar. Tłum. Alina Kreisberg. Kraków: PIW.
Cichy Fragles 2008. Lód (Jacek Dukaj). [Publikacja online z dn. 29.12.2008]. https://cichyfragles.pl/2008/12/29/lod-jacek-dukaj/ [15.10.2023].
Czaja, Marcin 2013. „Symbolika żydowska w ceremoniale koronacyjnym królów polskich na podstawie »Ordo Coronandi Regis Poloniae« (według wydania Stanisława Kutrzeby)”. Kwartalnik Sarmacki 2 (4): 5–17.
Deleuze, Gilles 1997. Różnica i powtórzenie. Tłum. Bogdan Banasiak [&] Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Eco, Umberto 2003. O literaturze. Tłum. Joanna Ugniewska [&] Anna Wasilewska. Warszawa: Czytelnik.
Fulińska, Agnieszka 2000. Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu. Wrocław: FNP.
Gazda, Grzegorz 1987. Awangarda, nowoczesność i tradycja: w kręgu europejskich kierunków literackich pierwszych dziesięcioleci XX w. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Grabinski, Stefan 1925. „Zagadnienie oryginalności w twórczości literackiej”. Pamiętnik Literacki 1 (22/23): 1–7.
Graf, Paweł 2018. Automobil w pędzie. Studia o futuryzmie i futurystach. Poznań: Wydawnictwo UAM.
Krauss, Rosalinde E. 2011. Oryginalność awangardy. Tłum. Monika Szuba. Gdańsk: słowo/obraz/terytoria.
Kuc, Sabina 2006. „Rozważania o podłodze. Kicz czy oryginalność? – betonowa kostka brukowa we współczesnej architekturze krajobrazu”. Dni betonu. https://www.dnibetonu.com/wp-content/pdfs/2006/kuc.pdf [15.10.2023].
Kundera, Milan 1996. Zdradzone testamenty. Tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: PIW.
Kundera, Milan 2004. Sztuka powieści. Tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: PIW.
Kundera, Milan 2009. Spotkanie. Tłum. Marek Bieńczyk. Warszawa: PIW.
McHale, Bryan 2012. Powieść postmodernistyczna. Tłum. Maciej Płaza. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Michałowska Teresa 1998. „Oryginalność”. W: Teresa Michałowska (red.). Słownik literatury staropolskiej. Wrocław: BN.
Nycz, Ryszard 2017. „Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji”. Teksty Drugie 1: 18–40.
Pisarski, Mariusz 2022. „Homer”. Techsty. [Publikacja online z dn. 26.07.2022]. https://techsty.art.pl/hipertekst/ksiazka/pismo/homer.htm [15.10.2023].
Płuciennik, Jarosław 2009. Literatura głupcze. Laboratoria nowoczesnej kultury literackiej. Kraków: Universitas.
Ronge, Gerard M 2023. Śmierć Don Kichota. O nowości w kulturze i literaturze ponowoczesnej. Kraków: Universitas.
Sławiński, Janusz 1998. „Oryginalność”. W: Janusz Sławiński (red.). Słownik terminów literackich. Wrocław-Warszawa-Kraków: BN/PAN.
Solidna porcja fantastyki, gołe cycki i fanatyk religijny 2010. „WP książki”. [Publikacja online z dn. 26.04.2010]. https://ksiazki.wp.pl/solidna-porcja-fantastyki-gole-cycki-i-fanatyk-religijny-6148770653955713a [15.10.2023].
Solik, Ryszard 2017. Szkice o(nie)oryginalności. Konteksty i interpretacje. Katowice: UŚ.
Stróżewski, Władysław 2007. Dialektyka twórczości. Kraków: Znak.
Sükösd, Mihály 1975. Wariacje na temat powieści. Tłum. Andrzej Sieroszewski. Warszawa: PIW.
Tokajuk, Andrzej 2007. „Piękno, oryginalność, kicz i estetyka drugiej kategorii w architekturze współczesnej”. Czasopismo Techniczne. Architektura 13 (104): 438–442.
Tuwim, Julian 1986. „Ptasie radio”. W: Julian Tuwim. Wiersze wybrane. Wrocław: Ossolineum.
Tuziak, Andrzej 1996. Księga zaklęć. Powieść w pięciu częściach z dodatkami. Katowice: Fa-Art.
Warchala, Michał 2006. Autentyczność i nowoczesność. Kraków: Universitas.
Watt, Ian 1973. Narodziny powieści. Warszawa: PIW.
Wiercimok, Michał 2019. Jak wydać książkę. [Blog]. https://michal.wiercimok.pl/jak-wydac-ksiazke/ [15.10.2023].
Witgenstein, Ludwig 2005. Dociekania filozoficzne. Warszawa: PWN.
Wojnowska, Izabela 2014. Paolo Bacigalupi „Zatopione miasta” – recenzja . Serwis „Paradoks”. [Publikacja online z dn. 06.01.2014]. https://paradoks.net.pl/read/22894 [15.10.2023].
Wright, Stephen 2014. W stronę leksykonu użytkowania. Tłum. Łukasz Mojsak. Warszawa: Bęc Zmiana.
Zawadzki, Andrzej 2014. Obraz i ślad. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Paweł Graf
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 47
Liczba cytowań: 0