Rozpad czy próba scalenia. Poemat dramatyczny na przełomie XIX i XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/LC.2022.032Słowa kluczowe
poemat dramatyczny, baśń dramatyczna, dramat, modernizmAbstrakt
Autorka podejmuje się obserwacji obecności poematu dramatycznego w Młodej Polsce. Zestawia tę formę z innym gatunkiem, równie hybrydycznym, czyli baśnią dramatyczną. Porównanie to pozwala autorce dostrzec szczególne znaczenie, jakie obydwie te formy miały dla procesów konstytuowania nowych form dramatycznych pod koniec XIX i na początku XX wieku. Utwory takie jak Uczta Herodyady Jana Kasprowicza, Odwieczna baśń Stanisława Przybyszewskiego, Rokita Andrzeja Niemojewskiego czy Zdziczenie obyczajów pośmiertnych Bolesława Leśmiana autorka postrzega nie tylko jako wehikuł treści łączący twórczość młodopolską z tradycją romantyczną, lecz także jako bardzo pojemną formę pozwalającą szukać nowej formy opisu rzeczywistości. W tekście zwraca się także uwagę na zdolność rozsadzania przez nowe sposoby kompozycji, montażu, układu scen zastosowane w poemacie dramatycznym klasycznej, skostniałej formy scenicznej.
Bibliografia
Bartnikowski, Marcin 2002. „Trzy postacie sceniczne w śmiertelnym upojeniu (Zdziczenie obyczajów pośmiertnych Bolesława Leśmiana wobec modernistycznego teatru śmierci)”. Przegląd Humanistyczny 1: 43–56.
Bazilewski, Adriej 2002. „Baśń mimiczna Bolesława Leśmiana Skrzypek opętany w kontekście symbolizmu rosyjskiego”. W: Eugeniusz Czaplejewicz [&] Witold Sadowski (red). Poetyki Leśmiana. Leśmian i inni. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego.
Clayton, John D. 2016. „Pierrot czy Pietruszka? Rosyjskie Arlekinady”. Tłum. Katarzyna Dudzińska. W: Dorota Sosnowska (red.). Teatr dell’arte. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Czabanowska-Wróbel, Anna 1996. Baśń w literaturze Młodej Polski. Kraków: Universitas.
Czabanowska-Wróbel, Anna 1988. „Baśń jako światopogląd. Baśń i baśniowość w twórczości Leśmiana”. Pamiętnik Literacki 4: 29–62.
Duniec, Krystyna 2017. Dwudziestolecie. Przedstawienia. Warszawa: Instytut Teatralny.
Eliot, Thomas S. 1963. Szkice literackie. Tłum. Helena Pręczkowska [&] Maciej Żurowski [&] Witold Chlewik. Warszawa: Pax.
Fazan, Katarzyna 2009. Projekty intymnego teatru śmierci. Wyspiański, Leśmian, Kantor. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Fiołek, Krzysztof 2010. Przetrwanie i przetwarzanie. Programy kultury narodowej w epoce Młodej Polski. Kraków: Universitas.
Gracla, Jadwiga 2001. Dramaturgia rosyjska przełomu XIX i XX wieku w świetle przemian teatru w Europie. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Kalinowska, Maria 2006. „Słowo wstępne”. W: Maria Kalinowska [&] Janusz Skuczyński [&] Magdalena Bizior (red). Świat z tajemnic wyspowiadany… Studia o „Samuelu Zborowskim”. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Latawiec, Krystyna 2007. Dramat poetycki po 1956 roku. Jarosław M. Rymkiewicz, Stanisław Grochowiak, Tymoteusz Karpowicz. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Pachocki, Dariusz 2013. „Historia pewnego dramatu. „Zdziczenie obyczajów pośmiertnych” Bolesława Leśmiana – aspekt filologiczny”. Pamiętnik Literacki 1: 165–188.
Piotrowska, Magdalena 2002. Lubownicy sceny, czyli polskie teatry amatorskie w Wielkopolsce (1832–1875). Poznań–Kalisz: Instytut Pedagogiczny UAM.
Podraza-Kwiatkowska, Maria 1997. Literatura Młodej Polski. Warszawa: PWN.
Podstawka, Anna 2014. Świat, który się nie kończy. Człowiek i transcendencja w teatrze Jana Kasprowicza. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Podstawka, Anna [&] Jarosław Cymerman (red.) 2018. Wokół dramatu poetyckiego XX wieku. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Sajewska, Dorota 2005. „Chore sztuki”. Choroba / tożsamość / dramat. Przemiany podmiotowości oraz formy dramatycznej w utworach scenicznych przełomu XIX i XX wieku. Kraków: Universitas.
Secomska, Henryka 1971. Repertuar warszawskich teatrów rządowych 1863–1890. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Skwarczyńska, Stefania 1965. Wstęp do nauki o literaturze. T. 3. Warszawa: PAX.
Skwarczyńska, Stefania 1971. „Sytuacja w poetyce określenia poemat”. Roczniki Humanistyczne XIX, 1: 262–272.
Sławińska, Irena 1960. Sceniczny gest poety. Zbiór studiów o dramacie. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Waksmund, Ryszard 2005. „Młodopolska baśń dramatyczna. Od bajki ludowej do impresji scenicznej (z zagadnień struktury gatunku)”. W: Jolanta Ługowska (red.). Baśnie nasze współczesne. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.
Wojda, Dorota 2011. „Scenariusze fantazmatyczne Bolesława Leśmiana”. Świat Tekstów. Rocznik Słupski 9: 83–109.
Wosiek, Maria 1975. Historia teatrów ludowych. Polskie zespoły zawodowe 1898–1914. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wypych-Gawrońska, Anna 1999. Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–1918. Kraków: Universitas.
Ziołowicz, Aleksandra 2002. Dramat i romantyczne „Ja”. Studium podmiotowości w dramaturgii polskiej doby romantyzmu. Kraków: Universitas.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Magda Nabiałek
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 453
Liczba cytowań: 0
