Wiktor Czermak i lwowska edycja Śpiewów historycznych Juliana Ursyna Niemcewicza
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2020.02Słowa kluczowe
Macierz Polska we Lwowie, Wiktor Czermak, Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza, historiografia polska przełomu XIX i XX w.Abstrakt
Pisane w latach 1808–1813 oraz wydane w 1816 r. Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza odegrały ważną rolę w okresie porozbiorowym, antycypując późniejsze wezwanie do pisania historii „ku pokrzepieniu serc”. W dobie neoromantyzmu historyczne pieśni o chwalebnych wydarzeniach z dziejów Polski wykorzystywano dla włączania warstw plebejskich w obręb narodowej wspólnoty. Założona w 1883 r. przez Józefa Ignacego Kraszewskiego Macierz Polska we Lwowie wydała w połowie lat 90. XIX w. poetycką część dziełka Niemcewicza, uzupełnionego o biografię poety, publicysty, historyka i polityka oraz dodane do jego wierszy objaśnienia, których autorem był związany z Uniwersytetem Jagiellońskim absolwent Uniwersytetu Lwowskiego, Wiktor Czermak (1863–1913).
Bibliografia
K. Baczkowski, Wiktor Czermak (1863–1913), w: Złota księga Wydziału Historycznego, red. J. Dybiec, Kraków 2000, s. 151–163
E. Cesarz, Chłopi w polskiej myśli historycznej doby porozbiorowej 1795–1864. Syntezy, parasyntezy i podręczniki dziejów ojczystych, Rzeszów 1999
A. Czaja, Julian Ursyn Niemcewicz: fragment biografii 1758–1796, Toruń 2005
W. Czapliński, Czermak Wiktor (1863–1913), w: Polski słownik biograficzny, t. 4, Kraków 1938, s. 337
A.J. Czartoryski, Żywot Juliana Ursyna Niemcewicza, oprac. i wstęp A. Czaja, Warszawa 2013
W. Czermak, O Stefanie Czarnieckim, sławnym wodzu polskim, Lwów 1890
A.F. Grabski, Koncepcja dziejów Polski Juliana Ursyna Niemcewicza, „Przegląd Humanistyczny” 1973, nr 1, s. 61–83
A.F. Grabski, Myśl historyczna polskiego Oświecenia, Warszawa 1976
M. Hoszowska, Dawna Rzeczpospolita we wczesnych pracach Wiktora Czermaka (1882–1887), w: Wspólne dziedzictwo. Rzeczpospolita Obojga Narodów w polskiej, litewskiej i ukraińskiej historiografii XIX–XX wieku, red. M. Hoszowska, J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2019, s. 159–174
M. Hoszowska, Macierz Polska a pamięć historyczna Polaków. Szkic z dziejów lwowskiej fundacji na przełomie XIX i XX wieku, w: Історія, ментальність, ідентичність. Iсторична пам’ять українців і паляків у період формування національної свідомості в XIX – першій половині XX століття / Historia, mentalność, tożsamość. Pamięć historyczna Ukraińców i Polaków w okresie kształtowania się ich świadomości narodowej (wiek XIX i pierwsza połowa XX), t. 4, red. L. Zaszkilniak, J. Pisulińska, P. Sierżęga, Lwów 2011, s. 432–445
M. Hoszowska, Oświata pozaszkolna w Galicji. Szkic z dziejów Macierzy Polskiej we Lwowie (1882–1918), w: Galicja 1772–1918. Problemy metodologiczne, stan i potrzeby badań, t. 3, red. A. Kawalec, W. Wierzbieniec, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2011, s. 24–51
M. Hoszowska, Powstanie styczniowe w lwowskiej literaturze popularnej dla „ludu”, w: Galicja a powstanie styczniowe, red. M. Hoszowska, A. Kawalec, L. Zaszkilniak, Warszawa–Rzeszów 2013, s. 532–551
W. Jankowski, Geneza i dzieje „Śpiewów historycznych” J.U. Niemcewicza, „Pamiętnik Literacki” 9, 1910, s. 52–71
Julian Ursyn Niemcewicz: pisarz, historyk, świadek epoki, red. J. Wójcicki, Warszawa 2002
A. Kersten, Wstęp, w: W. Czermak, Ostatnie lata Jana Kazimierza, oprac. i wstęp A. Kersten, Warszawa 1972, s. 5–22
A. Knot, Dzieje „Śpiewów historycznych” J. U. Niemcewicza, „Rocznik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich” 3, 1948, s. 91–120
M. Królikowska, Szkoła naruszewiczowska i jej miejsce w historiografii polskiej XIX wieku, Warszawa 1989
J. Maternicki, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w., Rzeszów 2009
J. Maternicki, W. Górczyński, Po upadku państwa, w: J. Maternicki, C. Majorek, W. Górczyński, Historia jako zadanie wychowawcze. Edukacja historyczna młodzieży w latach 1773–1830, Warszawa 1988, s. 261–282
Nad trumną śp. Wiktora Czermaka, „Czas” 1913, nr 127, s. 2
J. Płoszewski, Pierwsza redakcja „Śpiewów historycznych” J.U. Niemcewicza, „Pamiętnik Literacki” 19, 1916, s. 276–290
J. Potoczny, Oświata dorosłych i popularyzacja wiedzy w plebejskich środowiskach Galicji doby konstytucyjnej (1867–1918), Rzeszów 1998
I. Rusinowa, Pana Juliana przypadki życia. Julian Ursyn Niemcewicz 1798–1841, Warszawa 1999
J. Stolicki, Wiktor Czermak – pionier badań nad XVII wiekiem w Polsce, w: Katedra historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim – odniesienia, interpretacje, pamięć, red. K.K. Daszyk, T. Kargol, Kraków 2019, s. 115–143
J. Szocki, Klasyka narodowa w adaptacjach dla ludu w „Wydawnictwie Ludowym” i „Macierzy Polskiej”, w: Chłopi, naród, kultura, t. 3: Oblicze duchowe, red. C. Kłak, Rzeszów 1997, s. 199–209
J. Szocki, Literatura popularna dla ludu na przykładzie Wydawnictwa Ludowego 1882–1920, Kraków 1994
Śp. Wiktor Czermak, „Kwartalnik Historyczny” 27, 1913, s. 204–205
Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza z życiorysem autora i objaśnieniami Wiktora Czermaka. Z 35 rycinami Stanisława Dębickiego, Lwów 1895
M. Wierzbicka, Czermak Wiktor, w: Słownik historyków polskich, red. M. Prosińska-Jackl, Warszawa 1994, s. 95
A. Wierzbicki, Jak powstało państwo polskie? Hipoteza podboju w historiografii polskiej XIX i XX wieku, Warszawa 2019
A. Wierzbicki, Julian Ursyn Niemcewicz (1758–1841), w: tenże, Poczet historyków polskich. Historiografia polska doby podzaborowej, Poznań 2014, s. 37–43
A. Wierzbicki, Spory o polską duszę. Z zagadnień charakterologii narodowej w historiografii polskiej XIX i XX wieku, wyd. 2 rozsz., Warszawa 2010
Wiktor Czermak, „Tygodnik Ilustrowany” 1913, nr 12, s. 233
M. Witkowski, W kręgu „Śpiewów historycznych” Niemcewicza, Poznań 1979
G. Zając, Czuły weredyk. Twórczość poetycka Juliana Ursyna Niemcewicza, Kraków 2015
K. Zbyszewski, Niemcewicz od przodu i tyłu, Warszawa 2013
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 387
Liczba cytowań: 0
