Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400 Polskiej Akademii Umiejętności: historiograficzne studium przypadku
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2022.03Słowa kluczowe
Polska Akademia Umiejętności, Śląsk, historiografia polska, dwudziestolecie międzywojenne, Stanisław Kutrzeba, Michał Grażyński, Komitet Wydawnictw ŚląskichAbstrakt
Artykuł dotyczy analizy okoliczności społeczno-politycznych, kulturowych i intelektualnych, w których Polska Akademia Umiejętności przygotowała i wydała trzytomową Historię Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400. Na podstawie dokumentów archiwalnych i źródeł publikowanych zostaje podjęta próba rekonstrukcji historiograficznych „pól napięć”, które wpłynęły na kształt tego wybitnego pomnika polskiej historiografii międzywojennej.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Nauki PAN i PAU. Akta PAU, sygn. I-39, Komitet Wydawnictw Śląskich. Zaproszenia na posiedzenia, protokoły posiedzeń, sprawozdania 1933–1939; I-40, Komitet Wydawnictw Śląskich. Korespondencja. 1928–1939; I-45, Historia Śląska. Korespondencja 1928–1938
Archiwum Państwowe w Katowicach, Urząd Wojewódzki Śląski w Katowicach, Wydział Prezydialny, sygn. 76
Źródła drukowane
H. Aubin, Briefe des Ostforschers Hermann Aubin aus den Jahren 1910–1968, wyd. E. Mühle, Marburg 2008
A. Brückner, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do r. 1400., t. I, „Zeitschrift für Osteuropäische Geschichte” 8, 1934, nr 2, s. 272–278
K. Chodynicki, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do r. 1400., t. I, „Strażnica Zachodnia” 12, 1933, s. 395–398
Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400., t. 1, [oprac. W. Semkowicz i in., red. S. Kutrzeba], Kraków 1933
F. Karas, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do r. 1400., t. I (Kraków 1933, str. 804), „Slovanský přehled. Sborník statí, dopisův a zpráv ze života slovanského” 25, 1933, s. 300
E. Kostka, Niemiecka „Historia Śląska”, „Wiadomości Literackie” 1938, nr 36, s. 6
Kraków zagrożony, „Czas” 1 V 1927, s. 1
S. Kutrzeba, Przedmowa, w: Historja Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, t. 1, [oprac. W. Semkowicz i in., red. S. Kutrzeba], Kraków 1933, s. III–IV
[S. Kutrzeba], Sprawozdanie z wydawnictw i czynności Polskiej Akademii Umiejętności, „Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności” 1928/1929 [1930], s. 1–95
Landesgeschichte im Spannungsfeld von Wissenschaft, Politik und Öffentlichkeit. Die Historische Kommission für Schlesien (1921–2021), t. 2: Dokumention, [wyd. J. Bahlcke, R. Gehrke, U. Schmilewski], Leipzig 2021
Michała Grażyńskiego „Walka o Śląsk”, przyg. do dr. i wstęp W. Zieliński, przyp. do tekstu M. Grażyńskiego oprac. J. Walczak, Katowice 1989
M. Niwiński, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do r. 1400., t. I, „Przegląd Powszechny” 201, 1934, s. 446–450
S. Nowogrodzki, [rec.:] Geschichte Schlesiens, tom 1, Do roku 1526, wyd. Historische Kommission für Schlesien, pod redakcją Hermana Aubin, Breslau 1938, stron XVI + 495, „Chowanna. Miesięcznik Poświęcony Prądom w Wychowaniu i Nauczaniu” 10, 1939, s. 32–35
F. Popiołek, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400, Tom I, „Zaranie Śląskie” 10, 1934, nr 1, s. 53–54
K. Tymieniecki, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do r. 1400., t. I, „Kwartalnik Historyczny” 52, 1938, s. 39–47
K. Tymieniecki, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do r. 1400., t. I, „Roczniki Historyczne” 9, 1933, s. 129–141; 10, 1934, s. 119–123
A. Wagner, [rec.:] Historja Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400. Bd. I, „Jahrbücher für Geschichte Osteuropas” 1, 1936, nr 1, s. 63–64
Opracowania
A. Barciak, Krakowski wkład w powstanie katowickiego środowiska historycznego, w: Krakowskie środowisko historyczne XV–XX w. Ludzie, idee, dzieła, red. T. Gąsowski, J. Smołucha, Kraków 2018, s. 415–429
P. Biliński, Stanisław Kutrzeba (1876–1946): biografia naukowa i polityczna, Kraków 2011
P. Boroń, Polska mediewistyka śląska w okresie międzywojennym – przyczynek do dziejów śląskiej historiografii, w: Klio viae et invia. Opuscula Marco Cetwiński dedicata, red. A. Odrzywolska-Kidawa, Warszawa 2010, s. 241–252
W. Chmielewski, Z działalności Komitetu Wydawnictw Śląskich Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1933–1939, „Studia Śląskie” (seria nowa) 29, 1976, s. 341–342
J. Dąbrowski, Pierwsze zasady badania dziejów Śląska, Lwów 1926 (odb. z: Pamiętnik IV Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu 6–8 grudnia 1925, t. 1: Referaty, Lwów 1925)
M. Dyba, Kształtowanie się polskiego środowiska historycznego na Śląsku w latach 1918–1939, Katowice 1993
M. Dyba, Polskie środowisko historyczne w województwie śląskim. Jego cechy specyficzne, zadanie badawcze i narodowe, „Kroniki Katowic” 9, 2001, s. 23–34
C. Felsch, Zwischen wissenschaftlichem Anspruch und nationalen Interesse. Die Darstellung der mittelalterlichen schlesischen Geschichte in der Historja Śląska (1933) und in der Geschichte Schlesiens (1938), „Jahrbuch der Schlesischen Friedrich-Wilhelms-Universität” 51/52, 2010/2011, s. 103–151
M. Fic, Między nauką a propagandą. Śląski Instytut Naukowy im. Jacka Koraszewskiego w Katowicach (1957–1992), Katowice 2014
J. Hulewicz, Wydawnictwa śląskie Polskiej Akademii Umiejętności, w: Polska Akademia Umiejętności 1872–1972. Nauki humanistyczne i społeczne. Materiały sesji jubileuszowej, Kraków, 3–4 V 1973, Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie, [red. J. Hulewicz i in.], Wrocław 1974, s. 47–71
F. Koneczny, Oświęcimskie niemieckie, czy też cieszyńskie polskie?, Kraków 1917
M. Krzoska, Deutsche Ostforschung – Polnische Westforschung. Prolegomena zu einem Vergleich, „Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung” 52, 2003, s. 398–419
J. Kurek, „Dlaczego do Krakowa śpieszycie z utęsknieniem”. Śląsk odkrywany w Galicji doby autonomii, w: Ślązacy w oczach własnych i obcych, red. A. Barciak, Katowice–Zabrze 2010, s. 225–237
J. Kwiatek, A. Kwiatek, O śląsko-małopolskich sporach granicznych w okresie międzywojennym, „Border and Regional Studies” 5, 2017, nr 2, s. 73–104
R.K. Merton, The Matthew Effect in Science, II. Cumulative Advantage and the Symbolism of Intellectual Property, „Isis” 79, 1988, nr 4, s. 606–623
M. Młynarska-Kaletynowa, O „Historii Śląska” wydanej przez Polską Akademię Umiejętności w okresie międzywojennym. Głos w dyskusji, w: Silesia historica. Badania nad historią Śląska. Metody i praktyka historiografii oraz nowe poszukiwania = Forschungen zur Geschichte Schlesiens. Methoden und Praxis der Historiographie und neue Untersuchungen, red. S. Moździoch, S. Rosik, Th. Wünsch, Wrocław 2012, s. 41–42
E. Mühle, Geschichtspolitik und polnischer „Westgedanke“ in der Wojewodschaft Śląsk (1922–1939), „Jahrbücher für Geschichte Osteuropas” 51, 2003, s. 409–426.
D. Rederowa, Z dziejów Towarzystwa Naukowego Krakowskiego 1815–1872. Karta z historii organizacji nauki polskiej pod zaborami, Kraków 1998
A. Stępnik, Historia regionalna i lokalna w Polsce 1918–1939. Badania i popularyzacja, Warszawa 1990
K. Tymieniecki, Historiografia polska wobec Śląska, „Kurier Poznański” 16 VII 1922, s. 18
K. Tymieniecki, Nowe przyczynki do dawniejszej historii Śląska, „Roczniki Historyczne” 6, 1930, s. 238–252
K. Tymieniecki, Zagadnienia śląskie doby dawniejszej w historii i historiografii, „Roczniki Historyczne” 21, 1956, s. 9–66
M. Weber, Die „Geschichte Schlesiens“ (1938–1999). Ein disziplinenund epochenübergreifendes Prestigeprojekt, w: Landesgeschichte im Spannungsfeld von Wissenschaft, Politik und Öffentlichkeit. Die Historische Kommission für Schlesien (1921–2021), t. 1: Darstellung, [wyd. J. Bahlcke, R. Gehrke, U. Schmilewski], Leipzig 2021, s. 309–345
L. Widerszal, VIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych w Zurychu, 28 sierpnia – 3 września 1938 r., „Kwartalnik Historyczny” 52, 1938, s. 585–590
J. Wyrozumski, Polska Akademia Umiejętności wobec Śląska w dwudziestoleciu międzywojennym, w: Katowice w 143 rocznicę uzyskania praw miejskich. W 40-lecie powstania Uniwersytetu Śląskiego – szkolnictwo i nauka na Górnym Śląsku, red. A. Barciak, Katowice 2009, s. 197–207
J. Wyrozumski, Słowo wstępne, w: Historia Śląska od najdawniejszych czasów do roku 1400., t. 1, [oprac. W. Semkowicz i in., red. S. Kutrzeba], Kraków 2013, s. III–XII
K. Zamorski, Przez profesjonalizację do międzynarodowej ekumeny historyków. Historiografia polska na międzynarodowych kongresach nauk historycznych w latach 1898–1938, Kraków 2020
W. Zieliński, Śląskie zainteresowania krakowskiego ośrodka naukowego w okresie międzywojennym, „Zaranie Śląskie” 1973, nr 4, s. 758–774
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 240
Liczba cytowań: 0
