Konfederacja barska w myśli historycznej szkoły warszawskiej: wizje Władysława Smoleńskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/KlioPL.2022.02Słowa kluczowe
myśl historyczna, historyczna szkoła warszawska, historyczna szkoła krakowska, Władysław Smoleński, konfederacja barska, idea walki zbrojnej o niepodległość, praca organiczna, edukacja historycznaAbstrakt
Szczegółowej analizie poddano w artykule obrazy konfederacji barskiej nakreślone przez Władysława Smoleńskiego w dwu wersjach jego Dziejów narodu polskiego (nieocenzurowanej krakowskiej i ocenzurowanej warszawskiej, 1898) oraz w podręczniku szkolnym Historia Polski, wydanym już po odzyskaniu niepodległości, w 1921 r. Wyjaśniając występujące między nimi różnice autor zwraca uwagę na okoliczności ich powstania i postawę ideowo-polityczną Smoleńskiego, a także jego zapatrywania na społeczną funkcję historii. Poszczególne wizje konfederacji są konfrontowane z zapatrywaniami Tadeusza Korzona, a także historyków krakowskich: Józefa Szujskiego, Michała Bobrzyńskiego i Anatola Lewickiego.
Bibliografia
S. Askenazy, Z czasów Stanisława Augusta, w: tenże, Wczasy historyczne, t. 2, Warszawa 1904, s. 72–134
K. Augustynek, W. Smoleńskiego poglądy na nauczanie historii, „Przegląd Historyczno-Oświatowy” 1962, nr 2, s. 243–260
C. Bobińska, Wstęp, w: W. Smoleński, Wybór pism, wybór i wstęp C. Bobińska, Warszawa 1954, s. V–LXIX
M. Bobrzyński, Dzieje Polski w zarysie, oprac. i wstęp M.H. Serejski, A.F. Grabski, Warszawa 1974
E. Bogusławski, Historia Polski, Kraków 1889
A.F. Grabski, Poglądy Władysława Smoleńskiego na dzieje Polski, „Przegląd Historyczny” 1974, nr 2, s. 317–337
J. Kolbuszewska, Mutacja modernistyczna w historiografii polskiej (przełom XIX i XX wieku), Łódź 2005
H. Konopka, Edukacja historyczna w polskich szkołach powszechnych 1918–1939, Białystok 1987
H. Konopka, H. Wójcik-Łagan, A. Stępnik, Problemy edukacji historycznej i obywatelskiej młodzieży w latach 1918–1939, Warszawa 1986
T. Korzon, Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, t. 1–3, Kraków 1912
T. Korzon, Historia nowożytna, t. 2: Od 1496 do 1788 roku, Warszawa 1903
C. Leśniewski, Poglądy Władysława Smoleńskiego na metodę i zadania historii, „Przegląd Historyczny” 1926, s. 5–22
A. Lewicki, Zarys historii Polski i krajów ruskich z nią połączonych, wyd. 2, Kraków 1888
C. Majorek, H. Wójcik-Łagan, W. Marmon, Edukacja historyczna i obywatelska młodzieży w Polsce odrodzonej, Warszawa 1987
J. Maternicki, Dydaktyka historii w Polsce 1773–1918, Warszawa 1974
J. Maternicki, Historia i życie narodu. Poglądy i postawy historyków polskich XIX i XX w., Rzeszów 2009
J. Maternicki, Joachim Lelewel i Józef Szujski: wizje konfederacji barskiej w: Спільна спадщина Річ Посполита обох народів в польській і українькій історичній думці XIX i XX ст. / Wspólne dziedzictwo. Rzeczpospolita Obojga Narodów w polskiej i ukraińskiej myśli historycznej XIX i XX w., red. W. Telwak, L. Łazurko, P. Sierżęga, Chersoń 2019, s. 77–104
J. Maternicki, Konfederacja barska w myśli historycznej szkoły krakowskiej: Michał Bobrzyński i Anatol Lewicki, „Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej” 12, 2020, s. 9–23
J. Maternicki, Miejsce książki naukowej w kulturze historycznej społeczeństwa polskiego w XIX w., „Przegląd Humanistyczny” 1979, nr 3, s. 91–114
J. Maternicki, Obrazy dziejów jako przedmiot badań historiograficznych w: Wspólne dziedzictwo. Rzeczpospolita Obojga Narodów w polskiej, litewskiej i ukraińskiej historiografii XIX–XX wieku, red. M. Hoszowska, J. Pisulińska, P. Sierżęga, L. Zaszkilniak, Rzeszów 2019, s. 9–46
J. Maternicki, Polska dydaktyka historii 1918–1939, Warszawa 1978
J. Maternicki, Wielokształtność historii. Rozważania o kulturze historycznej i badaniach historiograficznych, Warszawa 1990
J. Maternicki, Zmierzch szkoły krakowskiej i opozycja historyków warszawskich, w: tenże, Kultura historyczna dawna i współczesna, Warszawa 1979, s. 161–218
Z. Michalik, Na drodze ku integralnej wizji dziejów Polski. Podręczniki szkolne przełomu XIX i XX w., „Przegląd Humanistyczny” 1981, nr 1–2, s. 233–245
H. Pohoska, Dydaktyka historii, wyd. 2, Warszawa 1937
M.H. Serejski, Wstęp, w: W. Smoleński, Szkoły historyczne w Polsce (główne kierunki poglądów na przeszłość), oprac. M.H. Serejski, Warszawa 1952, s. III–XC
M.H. Serejski, A. Wierzbicki, „Neutralny obiektywizm” a patriotyczne zaangażowanie w życiu i działalności naukowej Władysława Smoleńskiego, w: W. Smoleński, Mieszczaństwo warszawskie w końcu wieku XVIII, oprac. i wstęp M.H. Serejski, A. Wierzbicki, Warszawa 1976, s. 5–35
[W. Smoleński], Bibliografia pism Władysława Smoleńskiego, w: tenże, Monteskiusz w Polsce wieku XVIII: nadto fragment pamiętnika autora i zupełna bibliografja jego pism, Warszawa 1927, s. 91–104
[W. Smoleński] W. Grabieński, Dzieje narodu polskiego, cz. 1–2, Kraków 1897–1898
[W. Smoleński], Dzieje narodu polskiego. Wykład popularny na podstawie ostatnich badań naukowych, z przedmową Władysława Smoleńskiego, cz. 1–4, Warszawa 1898 (Biblioteka Dzieł Wyborowych, 52, 53, 54, 58)
W. Smoleński, Fragmenty pamiętnika, w: tenże, Monteskiusz w Polsce wieku XVIII: nadto fragment pamiętnika autora i zupełna bibliografja jego pism, Warszawa 1927, s. 1–32
W. Smoleński, Historia Polski, wyd. 4, Warszawa 1925
W. Smoleński, Ksiądz Marek, prorok i cudotwórca konfederacji barskiej, w: tenże, Pisma historyczne, t. 1, Kraków 1901, s. 297–335
W. Smoleński, Lekcje historii polskiej, w: tenże, Studia historyczne, Warszawa 1925, s. 88–290
W. Smoleński, Nauczanie historii polskiej, w: tenże, Pisma historyczne, t. 3, Kraków 1901, s. 421–471
W. Smoleński, Patriotyzm historiografii polskiej w czasach porozbiorowych, w: tenże, Studia historyczne, Warszawa 1925, s. 306–317
W. Smoleński, Potrzeby historii polskiej, w: tenże, Studia historyczne, Warszawa 1925, s. 300–305
W. Smoleński, Przewrót umysłowy w Polsce wieku XVIII. Studia historyczne, oprac. i wstęp A. Wierzbicki, Warszawa 1979
W. Smoleński, Szkoły historyczne w Polsce. (Główne kierunki poglądów na przeszłość), Warszawa 1898
[W. Smoleński], Z domu niewoli (Głos Polski). IV. Prześladowanie unitów w Królestwie Polskim, Paryż 1891
[W. Smoleński], Z domu niewoli (Głos Polski). V. W sprawie ugody polsko-rosyjskiej, Paryż 1891
E. Sulimczyk-Świeżawski, Rozmowy o dawnych dziejach, Warszawa 1886
J. Szujski, Dzieje Polski, t. 4, Lwów 1866
J. Szujski, Historii polskiej treściwie opowiedzianej ksiąg dwanaście, Warszawa 1880
M. Wierzbicka, Władysław Smoleński, Warszawa 1980
M. Wierzbicka, Władysław Smoleński (1851–1926), w: Historycy warszawscy ostatnich dwóch stuleci, red. A. Gieysztor, J. Maternicki, H. Samsonowicz, Warszawa 1986, s. 159–178
A. Wierzbicki, Czarnowidztwo czy apologia? W poszukiwaniu prawdy historycznej, w: W. Smoleński, Przewrót umysłowy w Polsce wieku XVIII. Studia historyczne, oprac. i wstęp A. Wierzbicki, Warszawa 1979, s. 5–22
A. Wierzbicki, Władysław Smoleński (1851–1926), w: Nation and History. Polish Historians from the Enlightenment to the Second World War, red. P. Brock, J.D. Stanley, P.J. Wróbel, Toronto 2006, s. 165–179
A. Zahorski, Spór o Stanisława Augusta, Warszawa 1988
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 311
Liczba cytowań: 0
