Plany rozbudowy fortyfikacyjnej w ramach Frontu Mazowieckiego wobec zagrożenia niemieckiego z Prus Wschodnich w 1919 r.
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2020.062Słowa kluczowe
Wojsko Polskie, Front Mazowiecki, Prusy Wschodnie, fortyfikacje, zagrożenie niemieckie.Abstrakt
ABSTRACT
In the military nomenclature, the area of northern Mazovia was referred to as "Mazovian theater". This concept was introduced after the First World War by the Supreme Command of the Polish Army. After the end of the First World War in 1919, there were fears related to the plans of the German attack on Poland. In this situation, the Polish command decided to create an anti-German front turned to the north and west, which was the Masovian Front. The task of this front was the extension of field fortifications. As a result of these actions, German and Russian fortifications located on the Narew were adapted to the new situation. Their task was to defend the main transport routes, especially the bridges on the Narew River in Wizna, Łomża, Ostrołęka and Różanie. Using the method of source text analysis, it was pointed out that the German attack did not finally take place, and the pre-prepared fortifications in northern Mazovia were used in the Polish-Bolshevik war in 1920. They have contributed to effective suppression of the Red Army and better preparation of the area to be defended. The aim of the article is to present plans for the expansion of the Masovian Front against the German threat from East Prussia in 1919. The basis for writing the article were source materials that are in the Central Military Archive in Warsaw.
Bibliografia
BIBLIOGRAFIA
Archiwalia
Do Dowództwa III Korpusu Armji Generała Hallera, dn. 1 czerwca 1919, CAW, I.123.6.55.
Karta służbowa, 2 kompania 1 batalionu saperów, CAW, I.23.6.55.
Meldunek dowódcy 8 DP do dowódcy Frontu Mazowieckiego w Jabłonnie, CAW, I.23.6.55.
Meldunek dowódcy 8 DP do dowództwa III Korpusu Armii gen. Hallera, CAW, I.23.6.55.
Naczelne Dowództwo, Oddział III, Opis terenu Mazowieckiego, wstęp, CAW, ND WP, Oddz. I, I. 301.7.4
Przyczółek mostowy Różan, CAW, I.123.6.55.
Przyczółek mostowy Nowogród, CAW, I.123.6.55.
Przyczółek mostowy Ostrołęka, CAW, I.123.6.55.
Raport dowódcy 2 kompanii 1 batalionu saperów 8 DP o planowanych pracach fortyfikacyjnych, CAW, I.23.6.55.
Raporty dzienne o stanie robót na odcinku 8 dywizji piechoty, CAW, I.23.6.55.
Raporty dzienne o stanie robót na odcinku 8 dywizji piechoty z dnia 23, 24, 25 i 26 VI 1919 r, CAW, I.23.6.55.
Rozkaz ND WP, nr 278/III. Przygotowanie do operacji na froncie przeciwniemieckim. Ściśle tajne. Warszawa 22 V 1919, CAW, I.301.1.7.
Rozkaz ND WP nr 255/III z 30 V 1919, CAW, I.301.1.7.
Szkic sytuacyjny do projektu wyposażenia garnizonu Różan w tereny ćwiczebne, CAW, Dowództwa Okręgów Korpusów, DOK I, 371.1.464.
Wykaz materiałów saperskich i technicznych znajdujących się w składach, CAW, I.23.6.55.
Źródła drukowane
Front Przeciwniemiecki 1919. 1990. Wybór dokumentów wojskowych. Wstęp, wybór, opracowanie: Bogusław Polak, Koszalin 1990.
Opracowania
Aksamitowski A., Militarna rola Narwi w kampaniach wojennych XX wieku, Warszawa 2006.
Centek J., Hans vn Seeckt. Twórca Reichsheer, Kraków 2006.
Centek J., Stanowisko niemieckiego korpusu oficerskiego do kwestii podpisania traktatu wersalskiego (maj – czerwiec 1919), w: Rok 1918 w Europie środkowo-wschodniej, red. D. Grinberg, J. Snopko, G. Zackiewicz, Białystok 2010.
Centek J., Uzasadnienie przez dowództwo Grenzschutzu decyzji o rezygnacji z walki z Polska w 1919 r. w: Europa Orientalis. Studia z dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich 2015, nr 6.
Ciałowicz J., Fortyfikacje na ziemiach polskich w I wojnie światowej, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1966, t. XII, cz. 1.
Dorochowicz L.B., Rola Narwi i Biebrzy w działaniach i planach wojennych XIX i XX wieku, Suwałki 1994.
Dymek P., Samodzielna Grupa Operacyjna Narew 1939 w polskiej historiografii wojskowej, Poznań 1999.
Jurga T., Karboński W., Armia „Modlin” 1939. Warszawa 1987.
Kempa R., Od „Wojny Pozycyjnej” po „Wiosenne Słońce”. Polska w niemieckich planach wojennych 1919 r., „Białostockie Teki Historycznej 2012, t. 10.
Kopański S.,Moja służba w Wojsku Polskim 1917-1939, Londyn 1965.
Łach W.B. Polska północna w systemie obronnym kraju w latach 1918-1926, Olsztyn 2010.
Łach W.B., Jednostki Armii gen. dyw. Józefa Hallera w tworzeniu Frontu Mazowieckiego w 1919 roku, w: Błękitna Armia gen. Józefa Halera. Zbiór studiów, red. M. Giętkowski, Ł. Nadolski, Bydgoszcz 2018.
Łagowski S., Szlakiem twierdz i ufortyfikowanych przedmości, Pruszków 2005.
Łossowski P., Między wojną a pokojem. Niemieckie zamysły wojenne na wschodzie w obliczu traktatu wersalskiego, marzec-kwiecień 1919 roku, Warszawa 1976,
Małysz A., Walki o umocnienia rosyjskie nad Narwią w 1915 roku w: Twierdze i działania na ziemiach polskich w czasie I wojny światowej, red. J. Chorzępa, A. Wap, Białystok – Przasnysz 2000.
Marczewski L., Przyszłość twierdz na podstawie doświadczeń wojny europejskiej, „Bellona” 1919, z. 7.
Niedziałkawska Z., Ostrołęka. Dzieje miasta, Warszawa 1997.
Parucki Z., Zarys geografii wojennej, Warszawa 1967.
Radziwiłłowicz D, Zakrzewski P., Francusko-polskie tradycje orężne w 100 rocznicę utworzenia Błękitnej Armii, Olsztyn 2017.
Sadowski J., Co wiedzieli Niemcy o fortyfikacjach rosyjskich przed obecną wojną, „Bellona” 1919, z. l.
Stawecki P., Koncepcje operacyjne polskiego Sztabu Generalnego wobec Prus Wschodnich w latach 1919-1939, „Komunikaty Mazurskie-Warmińskie” 1981, nr 2-4.
Wawrzyński T., Polskie przygotowanie obronne w związku z groźba agresji niemieckiej w roku 1919 w świetle materiałów Centralnego Archiwum Wojskowego, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1972, nr 4.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Wiesław Bolesław Łach
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 433
Liczba cytowań: 0
