Artysta i artylerzysta – o służbie wojskowej Adama Bunscha w latach 1915–1945
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.040Słowa kluczowe
Adam Bunsch, I wojna światowa, II wojna światowa, historia sztukiAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie mało znanej historii służby wojskowej Adama Bunscha w armii austro-węgierskiej i polskiej w latach 1915–1920 i 1939–1945. Bunsch, który wywodził się ze znanej krakowskiej rodziny (jego ojciec był rzeźbiarzem, a brat po II wojnie światowej został popularnym polskim pisarzem), był do tej pory szerzej znany przede wszystkim ze swojej pracy artystycznej, jako plastyk i dramaturg. Jednakże wydaje się, że miał istotne dokonania także jako żołnierz służący w jednostkach artylerii podczas wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej, a także w latach 1939–1940. Bunsch odegrał również istotną rolę jako oficer oświatowy służąc w 1. Dywizji Pancernej generała Stanisława Maczka w Wielkiej Brytanii.
The aim of this article is to present a very little known history of Adam Bunsch’s military service in Austro-Hungarian and Polish armies between 1915–1920 and 1939–1945. Bunsch, who descended from well-known Cracowian family (his father was a sculptor, his brother became a popular Polish writer after the II World War), has been so far widely known mainly for his art work as a visual artist and playwright. It seems however that he had significant achievements as a soldier serving in various artillery units during Polish-Ukrainian and Polish-Bolshevik wars and between 1939–1940. Bunsch also played vital role as educational officer serving in general Stanislaw Maczek’s 1. Armored Division in Great Britain.
Bibliografia
Archiwalia:
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Krakowie
Centralne Archiwum Wojskowe
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie
Wspomnienia
Kudliński T., Młodości mej stolica, Kraków-Wrocław 1984.
Sadłycz I., Na pancyrci pid Chirowom, „Litopys Czerwonoi Kałyny” 1939, nr 6.
Witos W., Moje wspomnienia, Cz. II, Warszawa 1990.
Opracowania:
Benken P., Jeden z pokolenia – Karol Bunsch w walce o wolną Polskę (1915–1920), „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i Powszechnym” 2017, nr 4 (43).
Bunsch A., Dudek-Bujarek T., Adam Bunsch 1896–1969, Bielsko-Biała 2012.
Klimecki M., Lwów 1918–1919, Warszawa 1998.
Diedyk O., Czortkiwśka ofenzywa, cz. 1, Lwiw 2013.
Dietyk O., Czortkiwśka ofenzywa, cz. 2, Lwiw 2015.
Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Twarze krakowskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w Krakowie. Informator personalny, Kraków 2006.
Jaworska J., Polska sztuka walcząca 1939–1945, Warszawa 1976.
Kowalska J., Adam Bunsch – artysta w mundurze [w:] XXXVIII Sesja Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Materiały do biografii polskich emigrantów w zbiorach i instytucjach członkowskich MAB, red. D. Platt, E.K. Hoffman-Jędruch, J. Kułakowska-Lis, M. Ziemkiewicz, Londyn 2017.
Klimecki M., Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919, Warszawa 2000.
Lewicki R., Zarys historji wojennej 1-go pułku artylerji polowej Legjonów, Warszawa 1929.
Mościcki T., Teatry Warszawy 1939: kronika, Warszawa 2009.
Nowakowski T., Armia Austro-Węgierska 1908–1918, Warszawa 1992.
Pastuszka S.J., Życie kulturalne w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie w czasie II wojny światowej, Kielce–Warszawa 2009.
Rosner E., Beskidzkie ścieżki pisarzy, Katowice 1982.
Szczurowski M., Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej, Toruń 2001.
Turek S., Zarys historji wojennej 12-eg kresowego pułku artylerji polowej, Warszawa 1928.
Tym J.S., Wojska pancerne Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1940-1947 : doktryna, organizacja, szkolenie i działania bojowe, Warszawa 2012.
Ziętara M., Krakowscy artyści i ich sztuka w latach 1939–1945, Kraków 2013.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Przemysław Benken
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 352
Liczba cytowań: 0