Próby integracji prawosławnej społeczności diecezji przemyskiej wokół obrony prawosławia w l. 1596-1610
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.037Słowa kluczowe
eparchia przemyska, prawosławie, szlachta, sejmikiAbstrakt
Artykuł przedstawia zabiegi prawosławnej społecznośći diecezji przemyskiej o obronę swej wiary w okresie od zawarcia unii brzeskiej do 1614 r. tj. powrotu biskupa Atanazego Krupeckiego do Przemyśla z Węgier i rozpoczęciu przez niego organizowania struktur zarządu diecezją. W pracy ukazany został stosunek sejmku wiszeńskiego do spraw wyzniowych, czynniki wpływające na możliwości integracyjne wyznawców ortodoksji w diecezji przemyskiej oraz wydarzenia inspirujące ortodoksów do aktywnej obrony swej pozycji w przestrzeni publicznej Rzeczypospolitej.Bibliografia
А. Dobrjańskij, Istoria episkopów trech sojedinennych eparchij Peremyszlskoj, Samborskoj, Sanockoj od najdawniejszych wremion do 1791 g., Lvov 1893.
M. Bendza, Prawosławna diecezja przemyska w latach 1596-1681. Studium historyczno-kanoniczne, Warszawa 1982.
Tenże, Tendencje unijne względem cerkwi prawosławnej w Rzeczypospolitej w latach 1674-1686, Warszawa 1987.
L. Timoszenko, Peremiszlska prawosławna eparchia i układennja Berestejskoj unii, „Fasciculi Musei Regionalis Brzozoviensis", 2011, nr 5, s. 15-31.
B. Lorens, Prawosławie i unia w eparchii przemyskiej na forum sejmiku wiszeńskiego w XVII w., [w:] Śladami unii brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin-Supraśl 2010, s. 37-62.
J. Krochmal, Duchowieństwo unickie eparchii przemysko-samborskiej w latach 1596-1609, „Miscellanea Historico-Archivistica", 2013, t. 20, s. 135-167.
Tenże, Kapłani uniccy w eparchii przemysko samborskiej za rządów biskupa Atanazego Krupeckiego (1610-1652), „Miscellanea Historico-Archivistica", 2014, t. 21, s. 137-170.
J. Krochmal, Catholic-orthodox Relations in the Diocese of Przemyśl in the Fourteenth-Eighteenth Centuries, Lithuania and Ruthenia. Studies of a Transcultural Communication Zone (15th-18th Centuries), ed. Stefan Rohdewald, David Frick, Stefan Wiederkehr, Wiesbaden 2007,
S. Nabywaniec, Diecezja przemyska greckokatolicka w latach 1772-1795, Przemyśl 1992.
Z. Budzyński, Ludność pogranicza polsko-ruskiego w drugiej połowie XVIII wieku. Stan. Rozmieszczenie. Struktura wyznaniowa i etniczna, Przemyśl -Rzeszów 1993.
W. Bębynek, Starostwo muszyńskie - własność biskupstwa krakowskiego, Lwów 1914.
J. Motylewicz, Społeczności unickie w miastach województwa ruskiego w XVII i XVIII wieku, [w:] Polska – Ukraina. Tysiąc lat sąsiedztwa, red. S. Stępień, t. 4, Przemyśl 1998.
Я. Ісаєвич, Братства та їх роль в розвитку української культури XVI- VIII ст, Київ 1966.
B. Lorens, Bractwa cerkiewne eparchii przemyskiej, Rzeszów 2005, s. 310-316.
B. Lorens, Bractwa cerkiewne w Przemyślu w XVII i XVIII wieku, „Fasciculi Musei Regionals Brzosoviensis”, 2009, nr 4, s. 23-41;
B. Lorens, Cerkiewne szkoły brackie w eparchii przemyskiej w XVI-XVIII wieku, „Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych”, 2004, T. 57, s. 5-21;
B. Lorens, Konfraternie cerkiewne diecezji przemyskiej w XVII i XVIII wieku [w:] Cywilizacja prowincji Rzeczypospolitej szlacheckiej, red. A. Jankowski, A. Klonder, Bydgoszcz 2004 s. 213-227.
K. Chodynicki, Kościół prawosławny a Rzeczpospolita Polska, Warszawa 1934.
I. Smutok Ihor, Kopistinski u peremiszl'slkoj zemli w XVI-XVIII st., Genealogiczne doslidżennja, „Genealogiczni zapiski”, Lviv 2011, .
J. Rzońca, Spór o prawomocność wyboru posłów wiszeńskich na sejmie 1597 r., „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu, Historia”, XXIII, 1986.
J. Rzońca, Sejmy z lat 1597 i 1598, cz. 1: Bezowocny sejm z 1597 roku, Warszawa-Wrocław 1989.
K. Lepszy, Drohojowski Jan Tomasz, Polski Słowni Biograficzny, t. 5, Kraków 1949-1956
K. Przyboś, Reprezentacja sejmowa ziemi przemyskiej w latach 1573-1695, „Rocznik Przemyski”, t. 36, 1998, z. 4.
T. Kempa, Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Toruń 2007.
W. Sarna, Biskupi przemyscy obrządku łacińskiego, cz. 1: 1375-1624, Przemyśl 1903.
S. Nabywaniec, Diecezja przemyska obrządku wschodniego w okresie sporów prawosławno-unickich, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa. Studia z dziejów grekokatolickiej diecezji przemyskiej, Przemyśl 1996, red. S. Stępień, t. 3.
L. Sonevickij, Ukrainski episkopat Peremiskoj i Cholmskoj eparchii v XV-XVI w., „Zapiski Naukovogo Tovaristva im. Tarasa Ševčenka”, t. 202, 1982.
P. Żukowicz, Sejmowaja borba prawosławnogo zapadno-russkogo dworjanstwa s cerkownoj unijej (do 1609, Sankt Petersburg 1901.
L. Smutok, Ruska gromada Nowogo Sambora u XV-XVIII st., Руська громада Нового Самбора у XV – XVIII ст., „Drogobickij krajeznawczij zbirnik”, t. 9, 2009.
B. Maciejowski, Piśmiennictwo polskie, Warszawa 1852.'
T. Kempa, Prawosławni wobec rokoszu Zebrzydowskiego, [w:] Homo doctus in se semper divitias habet. Księga pamiątkowa ofiarowana Profesorowi Januszowi Małłkowi z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin i pięćdziesięcioletniej rocznicy rozpoczęcia pracy naukowej, red. W. Polak, Toruń 2008, s. 270.
A. Strzelecki, Udział i rola różnowierstwa w rokoszu Zebrzydowskiego (1606-1607), Reformacja w Polsce, t. VII/VIII, R. 1935/1936, s. 101-184, 130.
A. Prochaska, Województwo Ruskie wobec rokoszu Zebrzydowskiego, Przewodnik Naukowy i Literacki: dodatek miesięczny do Gazety Lwowskiej, R. 36, 1908.
T. Kempa, Wydarzenia wileńskie z lat 1608-1609, „Przegląd Wschodni”, t. 11, z. 3, 2010.
T. Kempa, Protopop słucki Andrzej Mużyłowski - antagonista unii brzeskiej, [w:] Od Kijowa do Rzymu. Z dziejów stosunków Rzeczypospolitej ze Stolicą Apostolską i Ukrainą, red. M. R. Drozdowski, W. Walczak, K. Wiszowata-Walczak, Białystok 2012.
Archeograficzeskij Sbornik Dokumentow, t. 6, ASD, t. 6.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2019 Wioletta Zielecka-Mikołajczyk
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 632
Liczba cytowań: 0
