Samorząd szlachecki województw poznańskiego i kaliskiego wobec cudzoziemskich żołnierzy i oficerów w wojsku powiatowym podczas panowania Jana Kazimierza (1648-1668).

Abstrakt

Wojsko powiatowe, jako siła zbrojna samorządu, było w całości organizowane przez sejmiki. To one decydowały jakiego rodzaju formacje i oficerowie wchodzili w jego skład. Sejmik obu województw poznańskiego i kaliskiego, często stawał przed problemem powoływania wojska autoramentu cudzoziemskiego i narodowego. Wielkopolska graniczyła przecież z Brandenburgią i Śląskiem, będąc pod silnym wpływem trendów zachodnioeuropejskich. Z drugiej jednak strony tamtejsza szlachta odnosiła się nieprzychylnie do służby cudzoziemców w armii koronnej, co zresztą było wówczas typowe dla przedstawicieli całego stanu Rzeczypospolitej. Problem ten nasilił się w okresie powstania Chmielnickiego. Po śmierci Władysława IV, w uniwersałach interreksa, pojawiło się zalecenie zaciągania formacji cudzoziemskich, szczególnie tych dysponujących dużą siłą ognia. Powszechnie miano nadzieję, że wobec porażek armii koronnej, Wielkopolska sięgnie po weteranów wojny trzydziestoletniej zaciągając chorągwie powiatowe, które miały zostać posłane na Ukrainę. Celem tematu podjętego w artykule jest ukazanie postawy Wielkopolan wobec żołnierzy i oficerów zaciągu cudzoziemskiego, problemów, jakie występowały w wojskach tego typu, ustosunkowania się do presji wywieranej przez władze centralne oraz alternatywnych propozycji szlachty wielkopolskiej dotyczących służby „obcych” w wojskach samorządowych.