„Aby po śmierci jakowa trudność na potem nie zachodziła” – testament marszałkowej Anny z Chodorowskich 1v. Wiśniowieckiej Dolskiej
  • /
  • „Aby po śmierci jakowa trudność na potem nie zachodziła” – testament marszałkowej Anny z Chodorowskich 1v. Wiśniowieckiej Dolskiej

„Aby po śmierci jakowa trudność na potem nie zachodziła” – testament marszałkowej Anny z Chodorowskich 1v. Wiśniowieckiej Dolskiej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/KLIO.2019.029

Słowa kluczowe

Anna Dolska, Doslcy, testament, mentalność

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest edycja testamentu Anny z Chodorowskich Dolskiej 1 v. Wiśniowieckiej, marszałkowej wielkiej litewskiej. Testament poprzedzono krótką notą biograficzną oraz analizą treści, wskazując na zagadnienia możliwe do scharakteryzowania dzięki edytowanemu dokumentowi. Zaliczają się do nich między innymi kwestie relacji rodzinnych, patronackich i fundatorskich w XVIII wieku.

Biogram autora

Agnieszka Anna Słaby - Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

granty i prace badawcze:

2016-2019

Realizacja projektu badawczego nr rej. 2015/19/B/HS3/01797 sfinansowanego ze środków zNarodowegoCentrumNaukipt. Dobrodziejkiiklienci.Specyfikapatronatukobiecegoirelacji klientalnych w czasach saskich (wykonawca).

2012-2016

Realizacja projektu badawczego nr UMO – 2012/07/B/HS3/01090 sfinansowanego ze środków z Narodowego Centrum Nauki pt. Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej. Opracowanie edytorskie i analiza treści, realizowanego w latach 2013-2016 (wykonawca).

członkostwo w stowarzyszeniach i instytucjach naukowych:

Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa

współpraca międzynarodowa oraz międzyinstytucjonalna:

Etrasmus+, Uniwersytet Preszowski w Preszowie, Słowacja, październik 2016.

Publikacje: monografie:

artykuły w czasopismach naukowych:

Filmy promujące wystawy czasowe - między marketingiem a edukacją kulturalną, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”, 2017, z. 9 (2), s. 32-43.

[Art. Rec.] Rola kręgów korespondencyjnych w analizie działalności pierwszej ordynatowejzamoyskiej Barbary z Tarnowskich Zamoyskiej, „Czasy Nowożytne”, 2017, T. 30, s. 205-214.

członkowstwo w stowarzyszeniach:

Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym

Polskie Towarzystwo Historyczne

staże zagraniczne:

Litwa, Lietuvos Istorijos Institutas, staż podoktorski październik 2015, przyznany przez

Litewskie Ministerstwo Oświaty i Nauki oraz BUWiWM.

Litwa, Lietuvos Istorijos Institutas, staż podoktorski sierpień 2017, przyznany przez Litewskie Ministerstwo Oświaty i Nauki oraz BUWiWM.

publikacje:

 

Rządzicha oleszycka. Dwór Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej jako przykład patronatu

kobiecego w czasach saskich, Kraków 2014.

[Art. rec.] B. Manyś, Uroczystości rodzinne w Wilnie za Augusta III: (1733-1763), Poznań, 2014, „Theatrum Historiae”, 2015, nr 17, s. 299-304.

„Ponieważ z nieuchronnego wyroku Boskiego, idę w drogę wieczności” - edycja i analiza treści testamentu hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego, ”Klio”, 2015, t. 35,

nr 4, s. 187-211.

[Rec.] A. Kucharski, Theatrum peregrinandi: poznawcze aspekty staropolskich podróży w epoce późnego baroku, Toruń 2013, „Res Gestae. Czasopismo Historyczne”, 2015, T. 1, s. 354- 359.

[Art. rec,] Historia rodziny Zabiełłów – przykład funkcjonowania i mechanizmy awansu średniej szlachty w Wielkim Księstwie Litewskim w XVIII wieku, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, t. 33, (2)/2015, s. 143–152. [ http://dx.doi.org/10.12775/KLIO.2015.022 ]

[Rec.] Publiczne, prywatne, intymne w kulturze XVIII wieku, red. Teresa Kostkiewiczowa, Warszawa, 2014, „Czasy Nowożytne”, 2015, T. 28, s. 254-259.

Od rewitalizacji do reinterpretacji – vintage w przestrzeni życia codziennego: wybrane zagadnienia, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”: 2015, z. 7, s. 169-179.

Technologie mobilne w edukacji kulturalnej,„Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura”: 2014, z. 6, s. 80-94.

[Rec.] K. Maliszewski, The Capital of the World. The studies of the Cultural and Intellectual Life of the 18th Century London, Warsaw, 2014, 183 pp., „Theatrum Historiae” : 2014, nr 15, s. 360-364.

Sztuka w mediach społecznościowych, „Konspekt” 2014, nr 3(52), s. 36-39.

NOTO – notujemy! Dni notatnika w Krakowie 5-6 maja 2014 r., „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Arte et Educatione” : 2014, Z. 9, s. 54-59.
14. Rządzicha oleszycka. Dwór Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej jako przykład patronatu

kobiecego w czasach saskich, Kraków 2014.

[Rec.] A. Skrzypietz, Królewscy synowie – Jakub, Aleksander i Konstanty Sobiescy, Katowice 2011, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historica” 2014, z. 15, s. 253- 256.

„Mass media” epoki baroku, Konspekt, 2013, nr 3 (48), s. 88-91.
„Wydział Sztuki w mieście” – refleksje z wystawy „Intermedium”, „Annales Universitatis

Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Arte et Educatione” 2013, z. 8, s. 60-64.
[Rec.] A. Markuszewska, Festa i muzyka na dworze Marii Kazimiery w Rzymie (1699-

1714), Muzeum Pałac w Wilanowie, Wilanów 2012, ss. 389, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym” 2013, nr 3, s. 269- 277. http://dx.doi.org/10.12775/KLIO.2013.042

Jadą wozy kolorowe taborami...(propozycja lekcji muzealnej), „Polonistyka”, 2011, nr 11, s. 34-40.

(Rec.)A. D’Alleva,Metody i teorie historii sztuki,Kraków 2008, „Annales AcademiaePedagogicae Cracoviensis, Studia Historica VIII.

redakcja naukowa:

Kobiece kręgi korespondencyjne XVII-XIX wieku, red. naukowa B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, seria: Rodzina dawna. Studia historyczno-antropologiczne, Warszawa Warszawa–

Bellerive-sur-Allier 2016.

Z serca kochająca żona i uniżona sługa. Listy do męża Adama Mikołaja Sieniawskiego z lat 1688-1726, t. I: Rodzinny krąg korespondencyjny, oprac. i wyd. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.

Jaśnie Oświecona Mościa Księżno Dobrodziejko. Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej (wybór), t. II: Krąg urzędniczo-klientalny, oprac. i wyd. B. Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.

Jaśnie Oświecona Mościa Księżno Dobrodziejko. Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, t. III: Rodzina, przyjaciele i klienci (wybór), B.Popiołek, U. Kicińska, A. Słaby, Warszawa–Bellerive-sur-Allier 2016.

Historia-Pamięć-Tożsamość w edukacji humanistycznej, t. 3: Pamięć człowieka, pamięć miejsca, miejsca pamięci, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, A. Słaby, Kraków 2015.

rozdziały w monografiach:

"Silence is a woman's ornament" - on women's silence and means of expression in the early 18th century Poland [w:] Historische und kulturwissenschaftliche Untersuchungen zum Schweigen : Phänomene des schweigens unter historischer Perspektive, herausgegeben vonAleksandra Bednarowska, Magdalena Filar, Beata Kołodziejczyk-Mróz, Piotr Majcher, Berlin: Weidler Buchverlag, 2017, s. 77-88.

Tekla Róża z Radziwiłów Flemmingowa – między Dreznem a Warszawą, [w:] Słynne kobiety wRzeczypospolitej XVIII wieku, pod redakcją Agaty Roćko i Magdaleny Górskiej, Warszawa2017, s. 41-58.

Widowiskowość kultury szlacheckiej – teatralizacja czy performance w życiu szlachty wewczesnym okresie saskim, [w:] Sarmacki sensualizm, redakcja naukowa Filip Wolański, Toruń2017, s. 314-325.

Zainteresowania szlachty czasów saskich w świetle gazet rękopiśmiennych redagowanych dla Elżbiety Sieniawskiej [w:] Prasa w warsztacie badawczym historyka, pod redakcją naukowąKazimierza Karolczaka i Konrada Meusa, Kraków 2017, s. 9-25.

Szlachcianki na politycznej scenie czasów saskich – polityka czy obrona interesów domowych?, [w:] Wnuczki Pandory: kobieta w społeczeństwie od starożytności dowspółczesności, Historie Nieobojętne ; t. 1, red. A. Głowacka-Penczyńska, K. Grysińska- Jarmuła, M. Opioła-Cegiełka, Bydyoszcz 2016, s. 71-83.

Kategoria pamięci i formy jej utrwalania we wczesnych czasach saskich, [w:] Historia-Pamięć-

Tożsamość w edukacji humanistycznej, t. 3: Pamięć człowieka, pamięć miejsca, miejsca pamięci, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, A. Słaby, Kraków 2015, 73-82.

Kobiety w kręgach administracyjnych latyfundium magnackiego – na przykładzie dóbr Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, Epistolografia w dawnej Polsce, t. VI: Stulecia XVI-XIX: Nowa perspektywa historyczna i językowa, red. P. Borek i M. Olma, Kraków 2015, s. 279-290.

Kobiecy obraz świata w listach do mężów z przełomu XVII i XVIII wieku, [w:] Kobieta imężczyzna jedna przestrzeń-dwa światy, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Warszawa 2015, s. 273-281.

Ojcostwo – relacje ojców i córek w świetle korespondencji okresu saskiego[w:] W kręgurodziny epok dawnych: dzieciństwo, red. B. Popiołek, A. Chłosta-Sikorska, M. Gadocha, Warszawa 2013, s. 297-309.

„Ja tylko w dobrodziejce swoi mam nadzieję...” – listy Joanny Potockiej jako odzwierciedlenie

uwarunkowań społecznych i biologicznych w korespondencji staropolskiej, [w:] Epistolografia dawnej Rzeczypospolitej, t. 1, red. P. Borek, M. Olma, Kraków 2011.

Rola ubioru w życiu kobiet romskich [w:] O Romach w Polsce i w Europie. Tożsamość, historia, kultura, edukacja, red. P. Borek, Kraków 2009.

e-publikacje:

Scenariusz zajęć pt. Ocalić tożsamość w obozie zagłady, [w:] Dwie historie, Kraków 2013. http://dwiehistorie.pl/wp-content/uploads/2013/11/Pobierz-Dwie-Historie-Przewodnik- po-projekcie.pdf

Wizualizacja w kulturze czasów saskich – performance? „Pasaż wiedzy Muzeum Pałacu Króla

Jana III w Wilanowie, Silva rerum”. [dostęp online:

http://www.wilanow-palac.pl/wizualizacja_w_kulturze_czasow_saskich_performance.html]

Korespondencja prywatna w początkach czasów saskich – listy kasztelanowej krakowskiejElżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej.
„Pasaż wiedzy Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Silva rerum”.
[dostęp online:

http://www.wilanow- palac.pl/korespondencja_prywatna_w_poczatkach_czasow_saskich_listy_kasztelanowej_krak owskiej_elzbiety_z_lubomirskich_sieniawskiej.html

Elżbieta Helena Sieniawska – animatorka społecznego i kulturalnego życia w Rzeczypospolitej przełomu XVII i XVIII wieku, "Pasaż wiedzy Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Silva rerum".
[dostęp online:

http://www.wilanow- palac.pl/elzbieta_helena_sieniawska_animatorka_spolecznego_i_kulturalnego_zycia_w_rzecz

ypospolitej_przelomu_xvii_i_xviii_wieku.html]

Działalność popularyzatorska:

Warsztaty/prelekcje prowadzone dla uczniów i nauczycieli we współpracy z Kuratorium Oświaty oraz Muzeum Narodowym w Krakowie

Warsztaty/prelekcje tematyczne w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa Warsztaty/prelekcje tematyczne prowadzone w Powiatowej i Miejskiej Bibliotece Publicznej

w Olkuszu
Warsztaty/prelekcje tematyczne dla szkół ponadgimnazjalnych

Bibliografia

Bibliografia:

Anusik Zbigniew, O książętach Wiśniowieckich i czasach, w których żyli. Suplement do monografii rodu, „Przegląd Nauk Historycznych 2009, R VIII, nr 2.

Anusik Zbigniew, O książętach Wiśniowieckich raz jeszcze. W związku z wystąpieniem Ilony Czamańskiej, „Przegląd Nauk Historycznych” 2018, R. XVII, nr 1, s. 222.

Betlej Andrzej. 2010, Sibi, Deo, Posteritati. Jabłonowscy a sztuka w XVIII wieku, Kraków 2010.

Betlej Andrzej. 2011. Nowe źródła do kaplicy Wiśniowieckich we Lwowie, [w:] Między Wrocławiem a Lwowem. Sztuka na Śląsku, w Małopolsce i na Rusi Koronnej w czasach nowożytnych, (Acta Universitatis Wratislaviensis), Wrocław, s. 305-314.

Bondyra Wiesław. 2008, Testament Jana Tarły, wojewody sandomierskiego, z 1750 roku, „Res Historica 26, s. 141-153.

Chynczewska-Hennel Teresa. 2002. Idea unii hadziackiej — pięćdziesiąt lat później, „Kwartalnik Historyczny”, nr 109, 2002, 3, s. 135-146.

Czamańska Ilona, Wiśniowieccy. Monografia rodu, Poznań 2007.

Dębicki J, Madonna zwana „Jackową” z kościoła Dominikanów we Lwowie. Problem fundacji, „Sprawozdanie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”. Wydział Nauk o Sztuce, nr 105, 1987, s. 72–79.

Gierowski Józef Andrzej. 1964-1966., Aleksander Jan Jabłonowski, Polski Słownik Biograficzny, t. X, s. 213.

Jankowski Rafał, Sprawa testamentów Anny z Chodorowskich Dolskiej z 1711 roku, „Miscellanea Historico-Archivistica”, t. 21, 2014, s. 273–282.

Judkowiak Barbara. 1992. Słowo inscenizowane. O Franciszce Urszuli Radziwiłłowej – poetce, Poznań.

Judkowiak Barbara. 2010. Arystokratyczna tożsamość́ książąt nieświeskich w świetle obrazów literackich i teatralnych. W kręgu twórczości Franciszki Urszuli Radziwiłłowej, [w:] Socialinių tapatumų reprezentacijos Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės kultūroje, t. 4, Vilnius, s. 432-448.

Judkowiak Barbara. 2013. Franciszka Urszula Radziwiłłowa – w poszukiwaniu własnego głosu. Propozycje interpretacyjne, dokumentacyjne i edytorskie, Poznań.

Korytkowski Jan, Arcybiskupi gnieźnieńscy: prymasowie i metropolici polscy od roku 1000 aż do roku 1821 czyli do połączenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego z biskupstwem poznańskim. T. 4, wg źródeł archiwalnych oprac. J. Korytkowski, Poznań, 1891, s. 266-292.

Kowalczyk Jerzy. 2003. Świą¬tynie i klasztory późnobarokowe w archidiecezji lwowskiej, „Rocznik Historii Sztuki" 33 (2003) (przedruk zmienio¬nej wersji [w:] tenże, Świątynie późnobarokowe na kresach. Kościoły i klasztory w diecezjach na Rusi Koronnej, Warszawa 2006).

Krzyżanowski Julian. 1961. Talia i Melpomena w Nieświeżu: Twórczość U.F. Radziwiłłowej, „Pamiętnik Teatralny”, 1961, z. 3 (39).

Kumor Bolesłw.1998. Skarbek Jan, Polski Słownik Biograficzny, t. XXXVIII, s. 15–17.

Mańkowski Tadeusz. 1974. Dawny Lwów, jego sztuka i kultura artystyczna, Londyn.

Niesiecki Kasper. 1839-1845. Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk, t. 2.

Opiłło Bożena, Marcinkowki Wojciech. 2001. Lwowska Madonna Jackowa w świetle konserwacji 1997–1998, „Folia Historiae Artium” t. 5–6, 2001, s. 59-77.

Piątkowski Donat OP, Wiadomość historyczna o statuy alabastrowej NMP Jackowej łaskami słynącej, Lwów 1857, s. 14–15.

Piwarski Kazimierz. 1937. Chodorowski Aleksander Stefan, h. Korczak Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków, s. 372.

Piwarski Kazimierz. 1937. Chodorowski Krzysztof Staisław h. Korczak, Polski Słownik Biograficzny, t. 3, Kraków, s. 372-373.

Piwarski Kazimierz. 1939-46. Dolski Jan Karol, h. Kościesza (1637–1695), Polski Słownik Biograficzny, t. V. Kraków, s. 288–289.

Popiołek Bożena, Kicińska Urszula „Ostatniej tej woli mojej rozporządzenia”– testamenty Jana Haliskiego (zm. po 1741), pułkownika wojsk królewskich – analiza porównawcza treści, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXIII, NR 4/2015, s. 661- 678.

Popiołek Bożena. 2003. Kobiecy świat w czasach Augusta II. Studia nad mentalnością kobiet z kręgów szlacheckich, Kraków.

Popiołek Bożena. 2007. Dobrodziejki i klienci. O patronacie kobiecym w XVIII wieku, [w:] Patron i dwór. Magnateria Rzeczypospolitej XVI–XVIII w., red. E. Dubas-Urwanowicz i J. Urwanowicz, Białystok, s. 385–395.

Popiołek Bożena. 2008. „Przyjaciel domowy, Żona moja Najmilsza...” – wizerunek kobiety w świetle staropolskich testamentów z XVII i XVIII wieku, [w:] Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, pod red. Iwony Maciejewskiej i Krystyny Stasiewicz, Olsztyn, s. 282-293.

Popiołek Bożena. 2008. Rodzina szlachecka w świetle testamentów z XVII i XVIII wieku [w:] Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV-XX wieku. Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, pod red. Cezarego Kukli, Warszawa, s. 139-152.

Popiołek Bożena. 2009. „Dziatki moje błogosławię i obliguje...” – staropolskie testamenty jako źródło do historii wychowania, [w:] Studia z dziejów wychowania i kształcenia od średniowiecza do XIX wieku, pod red. Jolanty Gwioździk przy współudziale Piotra P. Barczyka, seria Ars Educandi. Źródła 1, Mysłowice, s. 84-196.

Popiołek Bożena. 2009. „Za wszelkie świadczone mnie łaski i dobroczynności”. Testament Katarzyny Drużbackiej z 1722 roku., „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis”, Folia 59, Studia Historica, z. 8, s. 209-218.

Popiołek Bożena. 2009. Woli mojej ostatniej testament ten... Testamenty staropolskie jako źródło do historii mentalności XVII-XVIII wieku, Kraków.

Popiołek Bożena. 2012. Polisa na życie wieczne. Zagadnienie miłosierdzia w testamentach czasów saskich, „Nasza Przeszłość”, T. 117, s. 143-156.

Popiołek Bożena. 2013. Testament Magdaleny z Tarłów Lubomirskiej, wojewodziny krakowskiej, Krakowskie Studia Małopolskie”, R. 18, s. 423-433.

Popiołek Bożena, Lwów w czasach Augusta II, [w:] Lwów : miasto, społeczeństwo, kultura : studia z dziejów Lwowa, T. 4, red. K. Karolczak, Kraków 2002.

Prokop Krzysztof Rafał. 2001. Sylwetki biskupów łuckich, Biały Dunajec – Ostróg, s. 103-106.

Przyboś Adam. 1982-1983. Mikołaj Popławski, Polski Słownik Biograficzny, t. XXVII, s. 614-616.

Słynne kobiety w Rzeczypospolitej XVIII wieku, pod. red. Magdaleny Górskiej i Agaty Roćko, Warszawa 2017.

Szurek Stanisław. 1930. Kapituła lwowska w latach 1723-1763, Lwów.

Szurek Stanisław. 1932. Seminarium diecezjalne we Lwowie, Lwów.

Taraszkiewicz Jacek, Początki działalności Zakonu Pijarów w Lubieszowie czyli Nowym Dolsku na Ukrainie, „Синопсис: текст, контекст, медіа”, No 2 (10), 2015, s. 1-9.

Wierzbicka-Michalska Karyna. 1987. Franciszka Urszula z Wiśniowieckich Radziwiłłowa, Polski Słownik Biograficzny, t. XXX, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź, s. 388-390.

Women and Art. In Early Modern Europe. Patrons, Collectors, Connoisseurs. 1997. ed. Cynthia Lawrence, Pensylwania.

Pobrania

Opublikowane

2019-09-29

Jak cytować

1.
SŁABY, Agnieszka Anna. „Aby po śmierci jakowa trudność na potem nie zachodziła” – testament marszałkowej Anny z Chodorowskich 1v. Wiśniowieckiej Dolskiej. Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym [online]. 29 wrzesień 2019, T. 50, nr 3, s. 131–148. [udostępniono 24.1.2022]. DOI 10.12775/KLIO.2019.029.

Numer

Tom 50 Nr 3 (2019)

Dział

Materiały

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 98
Liczba cytowań: 0