Stan badań nad wojskowością Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku

Abstrakt

W artykule przedstawiono stań badań nad dziejami wojskowości
Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. Analizie poddano przede wszystkim
historyków polskich, bez wprowadzenia ograniczeń chronologicznych, a tym samym od
XIX wieku do dnia dzisiejszego. Uwzględniono też, choć na ograniczoną skalę, prace
badaczy z innych krajów, przede wszystkim tych, które uznają się w jakimś stopniu za
spadkobierców tradycji Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz państw z nią sąsiadujących
w XVIII wieku. Stan wiedzy o wojskowości Rzeczypospolitej omówiono w działach:
historia wojen z udziałem państwa polsko-litewskiego, podstawy prawne funkcjonowania,
liczebność, organizacja i finansowanie sił zbrojnych, zasoby ludzkie ze szczególnym
uwzględnieniem kadry dowódczej i oficerskiej, wyposażenie, wyszkolenie i dyscyplina
w armii, prawo wojskowe, zabezpieczenie techniczne i logistyczne. Przeanalizowanie kilkuset
prac z zakresu dziejów militarnych pozwoliło stwierdzić, ze istnieją solidne podstawy 

dla podjęcia nowych zadań badawczych, które docelowo pozwolą na zainicjowanie serii
wydawnictw źródłowych, a przede wszystkim napisanie nowej monografii historii militarnej
Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W dziele tym wiek XVIII powinien zostać omówiony
w sposób bardziej wnikliwy niż dotychczas, tak, aby nie stanowił on jedynie dopełnienia
opisów przewag i klęsk armii koronnej i litewskiej doby Stefana Batorego, Wazów
i dwóch pierwszych królów rodaków, ale przede wszystkim wymusił nowe spojrzenie na
dzieje wojska Rzeczypospolitej jako istniejącego i wykonującego szerokie spektrum zadań
w latach pokoju. Dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na kwestie finansowania i organizacji
armii w dłuższych przedziałach czasowych, jak też zwykłego, codziennego życia
wojska i żołnierzy. Będzie to wymagało podjęcia szeroko zakrojonej kwerendy źródłowej
w bibliotekach i archiwach na terenie Polski i poza jej granicami.