Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • Čeština
    • Deutsch
    • English
    • Français (France)
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski

Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Szlachta w Sandomierzu w XVI i na początku XVII wieku
  • Strona domowa
  • /
  • Szlachta w Sandomierzu w XVI i na początku XVII wieku
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 42 Nr 3 (2017) /
  4. Artykuły

Szlachta w Sandomierzu w XVI i na początku XVII wieku

Autor

  • Dominika Burdzy Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Wydział Nauk Historycznych

DOI:

https://doi.org/10.12775/KLIO.2017.027

Abstrakt

W artykule poruszono problem stanu posiadania szlachty w mieście królewskim, jakim był Sandomierz. W XVI i XVII wieku, podobnie jak w innych ośrodkach miejskich, nasilał się problemem związany z wykupywaniem przez szlachtę i magnatów nieruchomości, zarówno w obrębie murów miejskich, jak i na przedmieściach. Prowadziło to do zmniejszenia dochodów miejskich z podatków, ponieważ majątki przejęte przez szlachtę były zwolnione od ich płacenia. Wśród właścicieli nieruchomości miejskich byli burgrabiowie zamku sandomierskiego (Jakub Lipnicki, Wojciech Pirocki, Jan Kozłowski), a także przedstawiciele rodów Krzyżanowskich, Leszczyńskich, Miękickich, Milejowskich, Oleśnickich, Podłęskich, Sieniawskich, Sienieńskich, Słupeckich, Słupskich, Tarłów czy Tarnowskich. 

Istotne było również omówienie kwestii przenikania mieszczan sandomierskich do stanu szlachetnie urodzonych. W omawianym okresie część rodzin należących do patrycjatu uzyskała nobilitację. Drogę awansu społecznego mieszczanom zapewniała chociażby służba na dworze królewskim lub magnackim, ponadto aktywność gospodarcza i szerokie kontakty handlowe, wyższe wykształcenie i wynikający z niego prestiż, a także koligacje rodzinne, zwłaszcza związki małżeńskie zawierane z przedstawicielami szlachty. Najwięcej mieszczan weszło do stanu szlacheckiego dzięki pozycji majątkowej, którą zdobyli, wykorzystując dobrą koniunkturę gospodarczą miasta. Angażowali się w spław zboża i produktów rolnych oraz leśnych, czerpali dochody nie tylko z własnych majętności, ale także z dzierżawy intratnych majątków i przedsiębiorstw miejskich bądź nieruchomości należących do instytucji kościelnych. Kilku sandomierzan zasłużyło na nobilitację służbą na rzecz króla lub magnatów, zwłaszcza Jana Zamoyskiego.

Pomimo iż kilkanaście rodzin mieszczan sandomierskich używało tytułów szlacheckich, to zachowały się dokumenty potwierdzające nobilitację tylko dla czterech z nich, mianowicie Bartłomieja Sernego i jego synów (1581), medyka Stanisława Bartolona (1589), Stanisława Szlachetki Nagórskiego (1590) oraz Wojciecha Wnuka Słowieńskiego, zasadźcy Zamościa (1591), które zostały wpisane do Metryki Koronnej. Na kartach ksiąg miejskich można odnaleźć wiele nazwisk mieszczańskich z predykatem „nobilis”, jednak nie musiało to świadczyć o ich szlachectwie, ponieważ w omawianym okresie nastąpiła jego znaczna deprecjacja. Można przypuszczać, że były to próby „wszrobowania” się do stanu szlacheckiego.
Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2018-03-30

Jak cytować

1.
BURDZY, Dominika. Szlachta w Sandomierzu w XVI i na początku XVII wieku. Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym [online]. 30 marzec 2018, T. 42, nr 3, s. 31–56. [udostępniono 7.7.2025]. DOI 10.12775/KLIO.2017.027.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 42 Nr 3 (2017)

Dział

Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1140
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • Čeština
  • Deutsch
  • English
  • Français (France)
  • Język Polski
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa