Przemiany polskiej wsi w latach 1918–1989

Abstrakt

W artykule przedstawiono zarys problematyki, która pomoże w projektowaniu wybranych lekcji historii zgodnie z modułową podstawą programową. Problemem polskiej wsi przed II wojną światową było przeludnienie i rozdrobnienie. Mimo przeprowadzonej reformy rolnej, na ziemiach polskich funkcjonowały głównie małe gospodarstwa o powierzchni poniżej 5 hektarów a rolnicy stosowali ekstensywne metody uprawy. Jedynie część większych gospodarstw, głównie z zachodniej i środkowej części Polski, została zmodernizowana. W wyniku Wielkiego Kryzysu znacznie spadła opłacalność produkcji rolnej i sytuacji ta utrzymała się aż do 1945 roku. W czasie II wojny światowej zanotowano znacznie straty wśród mieszkańców wsi, jak również znaczące straty materialne. Po zakończeniu wojny, przeprowadzono radykalną reformę rolną, która pogłębiła rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Część ziemi stała się własnością państwową, którą przekształcono w Państwowe Gospodarstwa Rolne (PGR). Obszar zajmowany przez PGR systematycznie wzrastał, zwłaszcza w zachodniej i północnej części Polski. W 1948 roku rozpoczęła się kolektywizacji wsi, rolnicy byli zmuszani do łączenia gospodarstw pod groźbą represji. Po 1956 roku większość gospodarstw skolektywizowanych została rozwiązana, zrezygnowano również z części obowiązkowych dostaw. Pogłębiająca się depresja lat siedemdziesiątych XX wieku doprowadziła do spadku cen i upadku przemysłu rolnego, co spowodowało braki w dostawach żywności. Zły stan rolnictwa utrzymywał się aż do końca funkcjonowania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.