Źródła ideowe myśli ekonomicznej Adama Doboszyńskiego w latach 30. XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2025.036Słowa kluczowe
myśl polityczna, myśl ekonomiczna, nacjonalizm, źródła ideowe, ekonomia, gospodarkaAbstrakt
W szeregach polskiej formacji nacjonalistycznej w latach 30. XX wieku znajdowali się wybitni znawcy problematyki ekonomicznej. Adam Doboszyński (1904-1949), był jednym z bardziej wyrazistych i wyróżniających się ideologów i polityków Stronnictwa Narodowego. Był autorem interesującej i nietypowej propozycji ładu ekonomicznego. Czerpiąc z różnorodnych źródeł ideowych Doboszyński sformułował postulaty, których realizacja miała przyczynić się do odnowy narodowego życia społecznego i gospodarczego. Były to: indywidualny warsztat pracy; umiarkowane współzawodnictwo; silne i hierarchicznie zorganizowane społeczeństwo; wolność i godność osobista jednostki.
Bibliografia
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Akt Nowych
Zbiór dokumentów obozu narodowego 1923-1939, nr zespołu 1238, Adam Doboszyński, sygn. 23, Akta sprawy sądowej i dochodzenia przeciwko uczestnikom „Marszu na Myślenice”, 1936, 1937.
Biblioteka Naukowa Polskiej Akademii Umiejętności – Polskiej Akademii Nauk w Krakowie
Teki Józefa Zielińskiego, sg. 7820, mf. 1448, Zadania gospodarcze Młodych Obozu Narodowego, Referat wstępny; sg. 7825, mf. 1453, Nasz program gospodarczy.
Źródła drukowane
Pisma polityczne i publicystyczne, wydawnictwa źródłowe, pamiętniki i wspomnienia
Adam Doboszyński o ustroju Polski, oprac. B. Grott, Warszawa 1996.
Chesterton G. K., Krótka historia Anglii, tłum. A. Doboszyński, Warszawa-Ząbki 2009.
Deklaracja Obozu Narodowo-Radykalnego, Cele Rewolucji Narodowo-Radykalnej, 14 IV 1934, broszura, (brak miejsca wydania).
Dmowski R., Kościół, naród i państwo, Warszawa 1927.
Doboszyński A., Ekonomia miłosierdzia, Warszawa 1995.
Doboszyński A., G. K. Chesterton, [w:] tegoż, Studia polityczne, Na uchodźstwie, 1947.
Doboszyński A., Gospodarka narodowa, (wydanie III, poprawione), Wrocław 2004.
Doboszyński A., W pół drogi, Warszawa 1993.
Espinas A., Historia doktryn ekonomicznych, Warszawa 1912.
Głąbiński S., Ekonomia narodowa, Lwów 1928.
Głąbiński S., Historia ekonomiki, t. 1; t. 2; Historia ekonomiki powszechnej, Lwów 1939.
Głąbiński S., Idea samodzielności a finanse Galicyi, Lwów 1902.
Głąbiński S., Narodowa polityka ekonomiczna, Lwów 1928.
Głąbiński S., Nauka skarbowości. Uzupełnienie, Zmiany w polskim ustawodawstwie skarbowym w okresie od 1925 do marca 1927 r., Warszawa 1927.
Głąbiński S., Odkąd Polska jest państwem niepodległym?, Warszawa 1931.
Głąbiński S., Polskie prawo skarbowe, Lwów 1928.
Głąbiński S., Wspomnienia polityczne, Pelplin 1939.
Grabski S., Ekonomia społeczna, t.1; Socjologiczne podstawy ekonomii, t. II; Rozwój nauki ekonomii społecznej, t. III; Lwów-Warszawa-Kraków 1927-1933.
Grabski S., Kryzys myśli państwowej, Lwów-Warszawa 1927.
Grabski S., Ku lepszej Polsce, Warszawa 1932.
Grabski S., Międzynarodowa solidarność proletariatu, Londyn 1902.
Grabski S., Myśli o dziejowej drodze Polski, Glasgow 1944.
Grabski S., Na nowej drodze dziejowej, Warszawa 1946.
Grabski S., Naród a państwo, Lwów 1922.
Grabski S., Państwo narodowe, Lwów 1929.
Ingram I. K., Historia ekonomii politycznej, Kraków 1907.
Kozicki S., Pamiętnik 1876-1939, oprac. M. Mroczko, Słupsk 2009.
Kuncewicz J., Przebudowa, Rzecz o życiu i ustroju Polski, Warszawa 1930.
Miłkowski S., Agraryzm jako forma przebudowy ustroju społecznego, [w:] Stanisław Miłkowski. Pisma publicystyczne 1930-1939, oprac. W. Piątkowski, Warszawa 1988.
Nattel A., Nauka o słusznej cenie u św. Tomasza z Akwinu, Kraków 1938.
Piasecki S., Prawo do twórczości, Warszawa 1936.
Roll E., A History of Economic Thought, wyd. 4, New York 1947.
Rybarski R., Naród, jednostka, klasa, Krzeszowice 2020.
Rybarski R., Nauka skarbowości, przedm. R. Jastrzębski, Warszawa 2015.
Rybarski R., Państwo monopoliczne, wstęp i oprac. N. Wójtowicz, Krzeszowice 2007.
Rybarski R., Polityka i gospodarstwo, wstęp N. Tomczyk, Wrocław 2004.
Rybarski R., Skarb i pieniądz za Jana Kazimierza, Michała Korybuta i Jana III, edycja i przygotowanie tekstu A. Gajewski, Oświęcim 2015.
Rybarski R., Wolność i przymus w gospodarce, red. J. Engelgard, Warszawa 1992.
Zdziechowski J., Finanse Polski w latach 1924 i 1925, Warszawa 1925.
Zdziechowski J., Mit waluty złotej, Warszawa 1937.
Zdziechowski J., O naprawę skarbu (Mowa posła J. Zdziechowskiego wygłoszona podczas rozprawy budżetowej na posiedzeniu Sejmu w dn. 6 lutego 1923 roku), Warszawa 1923.
Zdziechowski J., Polityka finansowa, Warszawa 1927.
Zweig F., Cztery systemy ekonomii, Kraków 1932.
Artykuły na łamach prasy
AMI, Idee społeczne Chestertona, „Myśl Narodowa” 7 IV 1935, nr 14.
Chesterton G., Rodzina i państwo, „Myśl Narodowa” 24 V 1936, nr 22.
Doboszyński A., Gdyby Kiliński żył, „Myśl Narodowa” 26 IV 1936, nr 18.
Doboszyński A., Imperium czy Wielka Polska, „Myśl Narodowa” 16 VII 1939, nr 30.
Doboszyński A., Monoidea. Fragment większej pracy pt. Ustrój narodowy, „Polityka Narodowa” 1939, nr 4–6.
Doboszyński A., O odsetkach, „Myśl Narodowa”, 2 VII 1933, nr 29.
Godlewski F., Etatyzm, socjalizm, komunizm, „Myśl Narodowa” 2 X 1938, nr 43.
Kozicki S., Ku źródłom, „Myśl Narodowa” 1933, nr 42.
Orzechowski F., Chesterton w Polsce, „Myśl Narodowa” 21 III 1937, nr 12.
Raczkowski Z., Od teo do technokracji, „Myśl Narodowa” 6 I 1935, nr 1.
Rok Programu Narodowo-Radykalnego, „Falanga”, Pismo Narodowo-Radykalne, 8-15 II 1938, nr 6.
Rybarski R., O dyktaturach, „Myśl Narodowa”, 1927, nr 21.
Rybarski R., O pojmowaniu idei narodowej, „Polityka Narodowa”, 1938, nr 8-9.
Rybarski R., Założenia programu gospodarczego, „Myśl Narodowa” 18 X 1936, nr 43.
Stahl Z., Materializm w ekonomii i jego następstwa, „Myśl Narodowa” 10 VII 1932, nr 30.
Taylor E., Istota kryzysu światowego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1931, z. 3.
Taylor E., O zmierzchu kapitalizmu i nowym ustroju słów kilka, „Myśl Narodowa” 1932, nr 47.
Z procesu inż. Doboszyńskiego, „Kurier Poznański” 25 VI 1937, nr 283.
Opracowania
Chrobak T., Filozoficzne przesłanki agraryzmu. Studium wybranych zagadnień, Rzeszów 1998.
Dawidowicz A., Demokracja i liberalizm w poglądach ideologów Stronnictwa Narodowego 1928-1939, [w:] Ustrój państwa w polskiej myśli politycznej XX – XXI wieku, red. nauk. A. Lewandowski, A. Meller, W. Wojdyło, Toruń 2011.
Dawidowicz A., Liberalizm jako zagrożenie narodu w poglądach wczesnej endecji, [w:] Różne oblicza nacjonalizmów. Polityka-Religia-Etos, red. B. Grott, Kraków 2010.
Dawidowicz A., Myśl polityczna Stronnictwa Narodowego 1928-1939. Wspólnota ideału czy alternacja koncepcji, Lublin 2017.
Dawidowicz A., Poszukiwania nowych dróg rozwoju ekonomicznego w myśli politycznej „młodych” obozu narodowego 1928-1939, „Myśl Ludowa”, 2014, Nr 6.
Dawidowicz A., Recepcja twórczości Mikołaja Bierdiajewa w myśli politycznej polskiego nacjonalizmu w latach trzydziestych XX wieku, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 2021, T. 56, nr 1.
Grott B., Nacjonalizm i religia. Proces zespalania nacjonalizmu z katolicyzmem w jedną całość ideową w myśli Narodowej Demokracji 1926-1939, Kraków 1984
Grott B., Tradycjonalizm i modernizm w polskim nacjonalizmie, [w:] Narodowa Demokracja XIX-XXI wiek. Koncepcje-ludzie-działalność, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2008.
Jachymek J., Neograryzm i trzecia droga. Przebudowa i walka o nową Polskę, Lublin 1993.
Kaczmarski K., Tomasik P., Adam Doboszyński 1904-1949, Rzeszów 2010.
Kawalec K., Stanisław Grabski (1871-1949), [w:] Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, red. K. Kawęcki, t. 2, Warszawa 2020.
Kmieć M., Chesterton jako teolog polityczny, „Political Dialogues” 2022, nr 32.
Landau Z., Tomaszewski J., Gospodarka Polski międzywojennej, 1918-1931, t. III, Warszawa 1982.
Łętocha R., Idee dystrybucjonistyczne w poglądach społeczno-gospodarczych młodego pokolenia obozu narodowego, [w:] Europejskie inspiracje myśli politycznej w Polsce od XIX do XXI wieku. Recepcja-kontynuacja-interpretacja, red. E. Maj, A. Dawidowicz i in., Lublin 2013.
Łętocha R., O dobro wspólne. Szkice z katolicyzmu społecznego, Kraków 2010.
Maj E., Dawidowicz A., Wprowadzenie, [w:] Europejskie inspiracje myśli politycznej w Polsce od XIX do XXI wieku. Recepcja-kontynuacja-interpretacja, red. E. Maj, A. Dawidowicz i in., Lublin 2013.
Majchrowski J.M., Adam Doboszyński, „Tygodnik Powszechny” 16 IV 1989, nr 16.
Nitschke B., Adam Doboszyński – publicysta i polityk, Kraków 1993.
Radomski G., Korporacjonizm w interpretacjach obozu narodowego w Polsce (1918-1939), „Athenaeum” 2007, nr 17.
Rogaczewska K., Myśl ekonomiczna Narodowej Demokracji w kontekście konfliktu liberalizmu i socjalizmu, [w:] Narodowa Demokracja XIX-XXI wiek, Koncepcje, ludzie, działalność, red. T. Sikorski, A. Wątor, Szczecin 2008, s. 101.
Siemiątkowski J., Sprawa najważniejsza z ważnych. „Młodzi” obozu narodowego wobec kwestii ukraińskiej 1932-1944, Warszawa 2024.
Sierchuła R., Adam Doboszyński (1904-1949), [w:] Almanach polskiej myśli ekonomicznej XX wieku Ludzie – działalność – idee, red. R. Skrzyniarz, D. Wojnarski, Zamość 2022.
Sikorski T., Stanisław Głąbiński (1862-1941), [w:] Słownik biograficzny polskiego obozu narodowego, red. K. Kawęcki, t. 1, Warszawa 2020.
Smolik B., Myśl polityczna Wojciecha Wasiutyńskiego, Toruń 2004.
Tanewski P., Jerzy Zdziechowski (1880-1975) – polityk i ekonomista, „Glaukopis”, 2015, nr 32.
Tomasiewicz J., Naprawa czy zniszczenie demokracji. Tendencje autorytarne i profaszystowskie w polskiej myśli politycznej (1921-1935), Katowice 2012.
Tomasiewicz J., Rewolucja narodowa. Nacjonalistyczne koncepcje rewolucji społecznej w Drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 2012.
Tomasik P., Adam Doboszyński. Teoria narodu, Warszawa 1993.
Wapiński R., Ruchy nacjonalistyczne a formowanie się tendencji faszystowskich i parafaszystowskich, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1971, nr 36.
Waskan J., Idea państwa narodowego w myśli politycznej Romana Rybarskiego do 1939 roku, Bydgoszcz 2018.
Waskan J., Koncepcje społeczno-polityczne Romana Rybarskiego, Toruń 1991.
Waskan J., Roman Rybarski o ustroju politycznym w latach 1918-1926, „Cywilizacja i Polityka”, 17 (2019).
Włudyka T., „Trzecia droga” w myśli gospodarczej II Rzeczypospolitej: Koncepcje Adama Doboszyńskiego a program obozu narodowego, Kraków 1994.
Wojdyło W., Stanisław Grabski (1871-1949). Biografia polityczna, Toruń 2003.
Wójcik S., Zapomniana polska ekonomia społeczna XX wieku, Lublin 2002.
Zając K., Św. Tomasz z Akwinu – jego zapatrywania socjalne i ekonomiczne, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym” 2005, nr 8/1.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Aneta Sylwia Dawidowicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 29
Liczba cytowań: 0
