Realizm w myśli politycznej Obozu Zjednoczenia Narodowego

Bezpieczeństwo i polityka zagraniczna

Abstrakt

Działalność ugrupowań politycznych opiera się na programie, który realizuje partia aktualnie sprawująca władzę. Po 1926 r. w Rzeczypospolitej możliwość utraty władzy przez obóz piłsudczykowski i jego polityczne emanacje parlamentarne – Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (1928-1935) oraz Obóz Zjednoczenia Narodowego (1937-1939) nie istniała (w drodze demokratycznych wyborów), co było konsekwencją zamachu stanu Józefa Piłsudskiego. Pomimo tego Pierwszy Marszałek Polski nie zdecydował się na system monopartyjny umożliwiając tym samym działalność polityczną legalnym ugrupowaniom opozycyjnym. Prowadziły one mniej lub bardziej skuteczną kampanię przeciwko BBWR a następnie OZN zarówno w Sejmie, jak też w przestrzeni publicznej z tym przekonaniem, że nadejdzie czas, w którym przejmą władzę w sposób legalny, tj. w wyborach parlamentarnych. Do września 1939 r. stan taki nie zaistniał a rządy sprawowali politycy obozu piłsudczykowskiego. Po śmierci Komendanta, władzę sprawował triumwirat, ale z wiodącą pozycją Edwarda Śmigłego-Rydza, Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. To on 24 maja 1936 r. formułując hasło „obrony Polski” poprzez „podciągnięcie jej wyżej” stworzył grunt pod powstanie OZN-u.

Adam Koc ogłosił powstanie Obozu komunikując słuchaczom Polskiego Radia treść deklaracji ideowo-politycznej 21 lutego 1937 r. Stała się ona podstawą programu, który nigdy nie przybrał formy jednolitego, rozbudowanego dokumentu ale OZN realizował go całościowo zakładając kompleksową przebudowę i modernizację kraju. Polska stać się miała mocarstwem regionalnym podobnym w swej strukturze gospodarczo-społecznej do państw Europy Zachodniej. Pierwszy rok działalności nie przyniósł zakładanych efektów, co skutkowało zmianą na stanowiskach, najpierw szefa Sztabu OZN, a następnie szefa OZN. W styczniu Adama Koca zastąpił gen. Stanisław Skwarczyński i była to zmiana która nie tylko zdynamizowała działania ale przyniosła też wymierne efekty, m.in. w postaci wypowiedzi ale też opracowań studyjnych poświęconych miejscu i roli Polski w Europie.

Kluczowe były kwestie bezpieczeństwa, nie tylko dlatego, że wpisywały się w postulaty Edwarda Śmigłego-Rydza z maja 1936 r., ale także dlatego, że istnienie Obozu przypadło na okres intensywnych zmian w polityce międzynarodowej skutkujących zagrożeniem bezpieczeństwa Polski. Obóz Zjednoczenia Narodowego, jako struktura polityczna włączył się w dyskusję na tych polach. Jego działacze – przede wszystkim drugi szef otwarcie przekonywali, że Obóz powinien (i do pewnego stopnia tak było) odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu polityki bezpieczeństwa państwa; w mniejszym stopniu polityki zagranicznej.

Podejmując analizę tytułowego zagadnienia, którego w ten sposób wcześniej nie badano, uczyniłem to mając na celu przeanalizowanie na ile myśl polityczna OZN-u była realistyczna w odniesieniu do bezpieczeństwa i polityki zagranicznej.