Issue of the Holy Trinity and Marian columns in the Habsburg Monarchy in the 17th–18th centuries (with particular reference to Polish lands) – the state of studies and research demands
Problematyka kolumn Trójcy Świętej i maryjnych w Monarchii Habsburgów w XVII-XVIII wieku (ze szczególnym uwzględnieniem ziem polskich) - stan badań i postulaty badawcze
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2024.016Słowa kluczowe
stan badań, kolumny Trójcy Świętej, kolumny Maryjne, kontrreformacja, epidemieAbstrakt
Celem artykułu jest zestawienie stanu badań dotyczącego problemu kolumn Trójcy Świętej i maryjnych, powstających w XVII i XVIII w. Przyjęto podział na historiografie narodowe, współczesnych państw wchodzących w skład byłej Monarchii Habsburgów: Austrii, Czech, Słowacji, Węgier, Polski ( Śląsk i Ziemia Kłodzka), Niemiec, Słowenii, Chorwacji, Rumunii oraz badaczy ze Stanów Zjednoczonych. Pomimo licznych publikacji ( w szczególności czeskich), do tej pory niedostatecznie opracowano zagadnienie wpływu wczesnonowożytnych epidemii na fundacje kolumn Trójcy Świętej i maryjnych. Na pierwszym planie są stawiane raczej walory artystyczne oraz ideowy program kontrreformacyjny. Warto, więc szerzej zainteresować się kwestią środowiska fundatorów, lokalizacją monumetów oraz społecznym wymiarem całego zjawiska.
Bibliografia
Literatura:
Agghazy M., A barokk szobraszat magyarországon. t. 1, Budapest 1959.
Agghazy M., A barokk szobraszat magyarországon. t. 3, Budapest 1959.
Agghazy M., A barokk szobraszat magyarországon. t. 3, Budapest 1959.
Adamcová K., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Karlovarském kraji: (okresy Cheb, Karlovy Vary a Sokolov), Praha 2004.
Adamcová K., Gláserová-Lebedová Z., Kovařík V., Nejedlý V., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Ústeckém kraji (Okresy Děčín, Chomutov, Litoměřice, Louny, Most, Teplice Ústí nad Labem), Praha 2012.
Adamcová K., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Plzeňském kraji: (okresy Domažlice, Klatovy, Plzeň-jih, Plzeň-město, Plzeň-sever, Rokycany a Tachov), Praha 2015.
Adamcová K., Gláserová Lebedová Z., Nejedlý V. Kovařík V., Zahradník P., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Středočeském kraji, Praha 2018.
Adamcová K., Zahradník P. , Mariánský sloup na Hradčanském náměstí, Praha 2017.
Adamczewska A., Die Dreifaltigkeitssäulen in Schlesien, w: Studien zur europäischen Barock und Rokokoskulptur, red. K. Kalinowski, Poznań 1985, s. 273-288.
Adamczewska A., Kolumny Trójcy Świętej na Śląsku, Poznań 1980.
Angyal E., Świat słowiańskiego baroku, Warszawa 1961.
Auer P., Coudenhove G., Mrazek W., Die Wiener Pestsäule: Versuch einer Deutung; mit einer Abhandlung: Die Dreifaltigkeitssäule als Kunstwerk von Wilhelm Mrazek, Wien 1958.
Bachmiński J., Śląsk w zabytkach sztuki.Gryfów. Lubomierz, Warszawa 1964.
Barbu G., Brătescu G., Manoliu V., Aspects du Passé de la Médecine dans la République Populaire Roumaine. Iconographie, București 1957.
Baruchsen Lydia, Die schlesische Mariensäule. Ursprung, Wesen und Beziehungen zu verwandten, Breslau 1931.
Bednářová D., Morový stĺp sv. Trojice v Kremnici: história moru a vzniku jednej z najkrajších barokových pamiatok na Slovensku, Kremnica 2015.
Boeckl Ch. M., Images of Plague and Pestilence: Iconography and Iconology, Kirksville 2000.
Boeckl Ch. M., Vienna's Pestsäule: the Analysis of a Seicento Plague Monument, ,,Wiener Jahrbuch für Kunstgeschichte” 1996, 49, s. 41-56.
Becker R., Die Dreifaltigkeitssäule auf dem Ringe der Stadt Habelschwerdt, Habelschwerdt 1921.
Broniewski T., Zlat M., Śląsk w zabytkach sztuki. Głogówek, Warszawa 1977.
Broniewski T., Śląsk w zabytkach sztuki. Kłodzko, Warszawa 1970.
Bartnik K., Śląsk w zabytkach sztuki. Bystrzyca Kłodzka, Wrocław 1992.
Brucher G., Die Kunst des Barock in Österreich, Salzburg 1994.
Brutscher L., Die Pestsäule in Wallerstein (Oettingen-Wallerstein), Verein Rieser Kulturtage (Hrsg.): Rieser Kulturtage, Dokumentation, IX/1992, 1993, s. 307-324.
Buzilă A., Vârtaciu R., Barocul în Banat- Catalog de Expozitie, Timisoara 1992.
Coudenhove G., Mrazek W., Die Wiener Pestsäule: Versuch einer Deutung. Die Dreifaltigkeitssäule als Kunstwerk, Wien 1958.
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Śląska Opolskiego. Od średniowiecza do końca XIX w., Kraków 1974.
Csendes P., Opll F., Wien. Geschichte einer Stadt. Band 2: Die frühneuzeitliche Residenz (16. bis 18. Jahrhundert), Wien 2003.
Delumeau J., Strach w kulturze Zachodu XVI- XVIII w., tł. A. Szymankowski, Warszawa 2011.
Grünberg A., Pestsäulen in Österreich, Wien 1960.
Hanulanka D., Śląsk w zabytkach sztuki. Świdnica., Warszawa 1973.
Herzig A., Ruchniewicz A., Dzieje ziemi Kłodzkiej, Wrocław 2008.
Imre K., A veszprémi Szentháromság szobor, A Veszprém Megyei múzeumok közleményei, ,,Történelem = Historia” 13, 1978, s. 183-187.
Jakubec O., Suchánek P., Mariánský sloup na Staroměstském náměstí v Praze: počátky rektolizace v Čechách v 17. století, Praha 2020.
Józsa A., A bősi Szentháromság-szobor.Trojičný stíp v Gabčíkovo, Bős 2008.
Kalinowski K., Architektura barokowa na śląsku w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1974.
Kalinowski K., Architektura doby baroku na Śląsku, Warszawa 1977.
Kalinowski K., Rzeźba barokowa na Śląsku, Warszawa 1986.
Kalinowski K., Śląsk w zabytkach sztuki. Lubiąż, Warszawa 1970.
Karpiński A., W walce z niewidzialnym wrogiem: epidemie chorób zakaźnych w Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku i ich następstwa demograficzne, społeczno-ekonomiczne i polityczne, Warszawa 2000.
Katalog rzeźby barokowej na Śląsku, t. 1. Hrabstwo Kłodzkie, red. K. Kalinowski, Poznań 1987.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7. Województwo opolskie, z. 1. Powiat brzeski, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1961.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7. Województwo opolskie, z. 2. Powiat głubczycki, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1961.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7, Województwo opolskie, z. 3. Powiat grodkowski, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1964.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7. Województwo opolskie, z. 10. Powiat oleski, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1960.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7. Województwo opolskie, z. 12. Powiat prudnicki, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1960.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7. Województwo opolskie, z. 13, Powiat raciborski, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1967.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 7. Województwo opolskie. z. 14. Powiat strzelecki, red. T. Chrzanowski, M. Kornecki, Warszawa 1961.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 4. Województwo wrocławskie (dolnośląskie). z. 1. Oleśnica, Bierutów i okolice, red. J. Pokora i M. Zlat, Warszawa 1983.
Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, t. 4. Województwo dolnośląskie, z. 4, Powiat oławski, red. Elżbieta Kołaczkiewicz, Warszawa 2013.
Koller M., Die Wiener Pestsäule, Wien 1982.
Koller M., Zur Restaurierung der Pestsäule auf dem Wiener Graben 2005, Österreichische Zeitschrift für Kunst und Denkmalpflege, z. 1/2, 2006, s. 557-572.
Kolbiarz A., W kregu Steinla, Königa i Schröttera. Wpływy barokowej rzeźby Dolnego Śląska na terenie Księstwa Opolskiego około 1700 roku, [w:] Sztuka dawnego Opola, red. B. Czechowicz, J. Filipczyk, A. Kozieł, Opole 2018, s. 87-104.
Kovařík V, Zahradník P., Zaniklé či torzálně dochované mariánské, trojiční a další světecké sloupy i pilíře v Poohří, ,,POOHŘÍ 2. Památky a společnost” 2012, s. 95-115.
Krajča A., Šorm A., Mariánské sloupy v Čechách a na Moravě, Praha 1939.
Lintschinger E., Barocke Dreifaltigkeits- und Mariensäulen in Oberösterreich, Wien 1999.
Maxová I., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v okrese Svitavy, Praha 1997.
Maxová I., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v okrese Ústí nad Orlicí, Praha 1998.
Maxová I., Nejedlý V., Zahradník P., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v okrese Rychnov nad Kněžnou, Praha 1999.
Maxová I, Nejedlý V., Zahradník P, Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v okrese Hradec Králové, Praha 2000.
Maxová I., Nejedlý V., Zahradník P., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v okrese Náchod, Praha 2002.
Maxová I., Nejedlý V., Zahradník P., Mariánské trojiční a další světecké sloupy a pilíře v okresech Chrudim a Pardubice, Praha 2002.
Maxová I., Nejedlý V., Zahradník P.Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v kraji Vysočina : (okresy Havlíčkův Brod, Jihlava, Pelhřimov, Třebíč a Žďár nad Sázvou), Praha 2006.
Maxová I., Nejedlý V., Zahradník P., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Jihočeského kraje (Okresy České Budějovice, Český Krumlov, Jindřichův Hradec, Písek, Prachatice, Strakonice, Tábor), Praha 2009.
Mitkowska A., Śląsk w zabytkach sztuki.Wambierzyce, Warszawa 1984.
Nowak R., Maria Zwycięska na śląskich kolumnach maryjnych– geneza przedstawienia, ,,Quart” 2012, nr 4, s. 59- 69.
Nándor H., A Nagy-Halál és a fogadalmi emlékmű: a Szentháromság-szobor története és me gújulása, Kecskemét 2015.
Nejedlý V., Zahradník P., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Pardubickém kraji, Praha 2008.
Nejedlý V., Zahradník P., Mariánské, trojiční a další světecké sloupy a pilíře v Libereckém kraji: (okresy Česká Lípa, Jablonec nad Nisou, Liberec a Semily), Praha 2003.
Pękacka-Falkowska K., Dżuma w Toruniu w trakcie III wojny północnej, Lublin 2019.
Pękacka-Falkowska K., Etiologia moru w świetle pism loimograficznych. Fizjologia timor pestis (rekonesans badawczy), Sensus Historiae 1, 2010, s. 91-105.
Polcyn J. Recenzja ,,Marianske a trojicne stlpy v premanach casu. Nitriansky kraj, Nitra 2019”, ,,Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2022, nr 84, s. 350-354.
Robba F., Znamenje svete trojice seminarska naloga, Ljubljana 2008.
Różycka E., Rozpędowski J., Śląsk w zabytkach sztuki. Jelenia Góra, Warszawa 1975.
Rusina I., Renesančná a baroková plastika v Bratislave, Bratislava 1983.
Rzeźba barokowa na Dolnym Śląsku w 2. poł. XVII w., red. A. Kolbiarz, Katowice 2020.
Sabău N., Metamorfoze ale barocului transilvan. Vol. I. Sculptura, Cluj-Napoca 2002.
Schattenhofer M., Die Mariensäule in München, München, 1970.
Schoen A., A budavári Szentháromság-szobor emlék, Budapest 1918.
Schoen A., A Zsigmond-téri Szentháromság-szobor, Budapest 1936.
Šimon P., Pilný I. i in., Mariánske a Trojičné stĺpy v premenách času. Nitriansky Kraj, Nitra 2019.
Šimon P., Pilný I. i in., Mariánske a Trojičné stĺpy v premenách času. Trnavsky Kraj, Nitra 2014.
Slouka I., Mariánské a morové sloupy Čech a Moravy, Praha 2010.
Splendor i fantazja. Studia nad rzeźbą rokokową w dawnej Rzeczypospolitej i na Śląsku, red. Pawel Migasiewicz, Warszawa 2012.
Stañková D., Smola L., Welter K., Marien-, Pest- und Dreifaltigkeitssäulen im böhmisch sächsischen Grenzgebiet: Mariánské, morové a trojiční sloupy v česko-saském příhraničí, Karlovy Vary 2012.
Steinborn B., Śląsk w zabytkach sztuki. Otmuchów. Paczków, Warszawa 1961.
Tibola I., A millenniumi év ajándéka: a Főtérre visszakerült Szentháromság-szobor, Szombathely 2011.
Tietze-Conrat E., Die Pestsäule am Graben in Wien, Augsburg, 1921.
Winkelbauer T., 1522–1699, Ständefreiheit und Fürstenmacht. Länder und Untertanen des Hauses Habsburg im konfessionellen (Österreichische Geschichte), Wien 2003.
Zlat M., Śląsk w zabytkach sztuki. Bardo, Warszawa 1980.
Zlat M., Śląsk w zabytkach sztuki. Brzeg, Warszawa 1979.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Julia Zuzanna Polcyn
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 65
Liczba cytowań: 0
