Patron 2023 roku i Dnia Nauki Polskiej. Parlamentarne upamiętnienie Mikołaja Kopernika
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2024.030Słowa kluczowe
Mikołaj Kopernik, parlament, Patron roku 2023Abstrakt
Polscy parlamentarzyści w 2020 roku przyjęli ustawę o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej. Dwa lata później, w 2022 roku, Senat RP patronem 2023 ustanowił wybitnego astronoma Mikołaja Kopernika. Wskazuje to, że Parlament Rzeczypospolitej Polskiej ma w polskim porządku prawnym określone funkcje i uprawnienia. Funkcja ustawodawcza, a więc uchwalanie ustaw i uchwał, pozwala na określanie podstawowych kierunków działalności państwa. Funkcja kreacyjna polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu organów konstytucyjnych państwa oraz osób, które wchodzą w skład tych organów. Trzecia z funkcji sprowadza się do kontroli działań władzy wykonawczej. Mając na względzie te powszechnie znane fakty, autorzy artykułu postanowili zwrócić uwagę, na istotną ich zdaniem ich, choć formalnie nie określoną, to jednak ważną funkcję kształtująco-wychowawczą. Znajduje ona wyraz w wielu działach posłów i senatorów. W odniesieniu do upamiętniania ważnych w dziejach narodu i państwa polskiego postaci, wydarzeń i idei, w sposób szczególny, w corocznych wyróżnieniach podejmowanych okolicznościowo w drodze uchwał. Zgodnie z tymi uchwałami ustanawiany jest patron danego roku. W 2023, obok kilkunastu innych wybitnych postaci, jest nim Mikołaj Kopernik. Przedstawienie okoliczności przyjęcia tej uchwały, tj. procesu legislacyjnego oraz syntetyczna analiza filologiczna i statystyczna podjętych w XXI wieku uchwał sejmowych i senackich stanowi cel naszego artykułu.
Bibliografia
Źródła wydane drukiem
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2021 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, M.P. 24 maja 2021 poz. 483.
Obwieszczenie Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 sierpnia 2018 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej – Regulamin Senatu, M.P. 5 września 2018 poz. 846.
Pismo z dnia 24 grudnia 2019 r., znak SPS_WP_173-42/19 dotyczące poselskiego projektu ustawy o ustanowienie Dnia Nauki Polskiej.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelaria Sejmu RP, M.P. 1992 nr 26 poz. 185.
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lutego 2023 r. w 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika, M.P. 2023 poz. 192.
Uchwała Senatu RP z dnia 23 listopada 1990 r. Regulamin Senatu, M.P. 2010, nr 39, poz. 542 ze zm.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 listopada 2022 r. ustanawiająca rok 2023 Rokiem Mikołaja Kopernika w 550. rocznicę urodzin, Monitor Polski 2022 poz. 1120.
Ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych, Dz.U. 2000 nr 62 poz. 718.
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o Akademii Kopernikańskiej, Dz.U. 2022 poz. 1459.
Ustawa z dnia 9 stycznia 2020 r. o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej, Dz.U. 2020 poz. 181.
Źródła wydane elektronicznie
Drugie czytanie projektu uchwały ustanawiającej rok 2023 Rokiem Mikołaja Kopernika w 550. rocznicę urodzin, dnia 16.11.2022 godz. 11:38:20. Wniosek o przyjęcie projektu, Senat rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/sklad/senatorowie/szczegoly-glosowania,495,1,10.html (dostęp: 27.03.2023).
Duszyński J., prezes PAN do Dariusza Salamończyk, Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu RP, 9 stycznia 2020 r, Tłoczono z polecenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm RP IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/8E912FC74EB11867C12584EE0049536C/%24File/116-001.pdf (dostęp: 19.02.2023)
Dwie ustawy z podpisem Prezydenta: 1. Ustawę z dnia 9 stycznia 2020 r. o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej, 2. Ustawę z dnia 9 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/dwie-ustawy-z-podpisem-prezydenta,1633 (dostęp: 25.03.2020).
Głosowania w dniu 09.01.2020 r. na 3. posiedzeniu Sejmu, Sejm rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=listaglos&IdDnia=1763 (dostęp: 25.03.2023).
Głosowanie nr 5 na 72. posiedzeniu Sejmu dnia 08.02.2023 r. o godz. 18:25:40. Pkt. 14 Sprawozdanie Komisji o przedstawionym przez Prezydium Sejmu oraz poselskim projektach uchwał w 550. rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika (druki nr 2985, 2988 i 2997), Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&NrKadencji=9&NrPosiedzenia=72&NrGlosowania=5 (dostęp: 26.03.2023).
Głosowanie nr 6 na 4. posiedzeniu Sejmu dnia 23-01-2020 r. o godz. 19:03:12, Pkt 21. porz. dzien. Sprawozdanie Komisji o uchwale Senatu w sprawie ustawy o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej. Głosowanie nad odrzuceniem poprawki, Sejm rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=glosowania&NrKadencji=9&NrPosiedzenia=4&NrGlosowania=6 (dostęp: 25.03.2023).
Komisja Edukacji, Nauki i Młodzieży (ENM), Załącznik do uchwały Sejmu RP z dnia 30 lipca 1992 r. – Regulamin Sejmu RP, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/agent.xsp?symbol=KOMISJAST&NrKadencji=9&KodKom=ENM (dostęp: 19.02.2023).
Marciniak Z., przewodniczący Rad Główna Nauki i Szkolnictwa Wyższego do Elżbiety Witek, Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Tłoczono z polecenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm RP IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/321AF82B68F21B7CC12584F1002CEECD/%24File/116-003.pdf (dostęp: 19.02.2023).
Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Elżbieta Witek do Tomasza Grodzkiego Marszałka Senatu Rzeczypospolitej, Druk Nr 41: w sprawie o rozpatrzenia przez Senat uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej na 3. posiedzeniu w dniu 9 stycznia 2020 r. ustawę o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej, Warszawa 10.01.2020, Tłoczone z polecenia Marszałka Senatu, Senat Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/tematy,534,1.html (dostęp: 25.03.2023).
Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży (Nr 3), 8 stycznia 2020, s. 4, Kancelaria Sejmu. Biuro Komisji Sejmowych, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/zapisy9.nsf/0/534CEBF3AFF55C32C12584F2003D2254/%24File/0010809.pdf (dostęp: 19.02.2023).
Pełny zapis przebiegu posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży (Nr 10), 22 stycznia 2020, s. 4, Kancelaria Sejmu. Biuro Komisji Sejmowych, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/zapisy9.nsf/0/4AA2EF25B619722BC12584FC004F6A2C/%24File/0020309.pdf (dostęp: 25.03.2023).
Pierwsze czytanie projektu uchwały ustanawiającej rok 2023 Rokiem Mikołaja, Kopernika w 550. rocznicę urodzin (druk senacki nr 789), Zapis stenograficzny X kadencja z posiedzenia Komisji Ustawodawczej (273) 19 października 2022 r., s. 10, Warszawa 2023 r., Komisje senackie – Komisja Ustawodawcza, Senat rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/komisje-senackie/posiedzenia,184,4,komisja-ustawodawcza.html (dostęp: 27.03.2023).
Pismo Jerzego Duszyńskiego do zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu RP z 9 stycznia 2020 r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/8E912FC74EB11867C12584EE0049536C/%24File/116-001.pdf (dostęp: 20.02.2023).
Pismo przewodniczącego Komisji Nauki, Edukacji i Sportu Kazimierza Wiatra do marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej Tomasza Grodzkiego, Warszawa, 4 sierpnia 2022 r., Druk nr 789, Senat Rzeczypospolitej polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/druki/page,35.html (dostęp: 27.03.2023).
Poselski projekt ustawy o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej, druk nr 116, Przebieg procesu legislacyjnego, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=116 (dostęp: 20.02.2023).
Poselski projekt ustawy o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej. Druk nr 116, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/druk.xsp?nr=116 (dostęp: 19.02.2023).
Posiedzenie: 3. posiedzenie Senatu RP X kadencji, 3 dzień, Senat Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,534,3.html (dostęp: 25.03.2023).
Posiedzenie: 52. posiedzenie Senatu RP X kadencji, 1 dzień, Senat Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,586,1,przemowienia.html (dostęp: 27.03.2023).
Przebieg prac nad poselskim projektem ustawy o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=116 (dostęp: 19.02.2023).
Sprawozdanie Komisji Nauki, Edukacji i Sportu o uchwalonej przez Sejm w dniu 9 stycznia 2020 r. ustawie o ustanowieniu Dnia Nauki Polskiej, Druk Nr 41A, Senat Rzeczypospolitej Polskiej X kadencja, Warszawa 14 stycznia 2020 r., https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k10/dokumenty/druki/000/41a.pdf (dostęp: 25.03.2023).
Sprawozdanie Komisji Nauki, Edukacji i Sportu o uchwalonej przez Sejm w dniu 28 kwietnia 2022 r. ustawie o Akademii Kopernikańskiej, Druk nr 702A, Warszawa 17 maja 2022 r. oraz Zapis stenograficzny z posiedzenia Komisji Nauki, Edukacji i Sportu (65), 17 maja 2022, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k10/dokumenty/druki/700/702a.pdf (dostęp: 21.03.2023).
Sprawozdanie stenograficzne. 52. Posiedzenie Senatu Rzeczypospolitej w dniu 16 listopada 2022 r., s. 9, Senat Rzeczypospolitej Polskiej X kadencji, https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/przebieg,586,1,wersja-pdf.html (dostęp: 27.03.2023).
Stanowisko Sejmiku Województwa Kujawsko-pomorskiego z dnia 19 grudnia 2022 r. w sprawie ustanowienia roku 2023 w województwie kujawsko-pomorskim Rokiem Mikołaja Kopernika, portal Województwa Kujawsko-pomorskiego, https://www.kujawsko-pomorskie.pl/stanowisko-rok-kopernika (dostęp: 26.03.2023).
Szmidt J., przewodniczący KRASP do Dariusza Salamończyk, Zastępcy Szefa Kancelarii Sejmu RP, 9 stycznia 2020 r. s. 2, Tłoczono z polecenia Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Sejm RP IX kadencji, https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/A125AAFD66BE05B8C12584EF0044913A/%24File/116-002.pdf (dostęp: 19.02.2023).
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 18 maja 2022 r. w sprawie ustawy o Akademii Kopernikańskiej, Uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/uchwaly/page,21.html (dostęp: 21.03.2023).
Wniesione projekty uchwał, którym jeszcze nie został nadany nr druku: Projekt uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia… w sprawie ustanowienia roku 2023 Rokiem Mikołaja Kopernika, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-021-405-2022/$file/9-021-405-2022.pdf (dostęp: 26.03.2023).
X posiedzenie Senatu RP X kadencji, 16 listopada 2022 r., Senat Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/prace/posiedzenia/tematy,586,1.html (dostęp: 27.03.2023).
Zapis przebiegu posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, 8 stycznia 2020, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=ENM-3 (dostęp: 19.02.2023).
Zapis przebiegu posiedzenia Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, 9 stycznia 2020, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/biuletyn.xsp?skrnr=ENM-5 (dostęp: 25.03.2023).
Zapis stenograficzny z posiedzenia Komisji Nauki, Edukacji i Sportu (nr 5) w dniu 17.01.2020, Senat Rzeczypospolitej Polskiej X kadencja, 14 stycznia 2020 r., https://www.senat.gov.pl/prace/komisje-senackie/przebieg,8510,1.html (dostęp: 25.03.2023).
Opracowania
Białokur M., Maresz T., Józef Wybicki, twórca polskiego hymnu, w gronie "bohaterów" docenionych przez polski parlament w 2022 roku, „Tabularium Historie” – w druku.
Białokur M., Maresz T., O przeszłości w teraźniejszości na Wiejskiej uchwalonej, czyli rzecz o patronach roku Sejmu i Senatu RP w latach 2001-2023, artykuł złożony do druku do „Przeglądu Sejmowego” 20.02.2023.
Iłowiecki M., Dzieje nauki polskiej, Warszawa 1981.
Netografia
listopada: Światowy Dzień Nauki dla Pokoju i Rozwoju, Polski Komitet ds. UNESCO, https://www.unesco.pl/nauka/neste/5/article/28/10-listopada-swiatowy-dzien-nauki-dla-pokoju-i-rozwoju-2/ (dostęp: 20.02.2023).
lutego – Dzień Nauki Polskiej, Ministerstwo Edukacji i Nauki, 19.02.2023, https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/19-lutego--dzien-nauki-polskiej (dostęp: 20.02.2023).
rocznica urodzin Mikołaja Kopernika – wydarzenia, portal Urzędu Miasta Torunia, https://www.torun.pl/pl/kopernik550 (dostęp: 21.03.2023).
Dzień Nauki Polskiej. Przybliżamy sylwetki polskich uczonych, Ministerstwo Edukacji i Nauki, 18.02.2022, https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/dzien-nauki-polskiej-przyblizamy-sylwetki-polskich-uczonych (dostęp: 20.02.2023).
EUROPA 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, komunikat Komisji Europejskie, Bruksela, 3.3.2010 KOM(2010) 2020 wersja ostateczna, https://ec.europa.eu/eu2020/pdf/1_PL_ACT_part1_v1.pdf (dostęp: 25.03.2023).
Fromborskie obchody 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, portal Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku, https://frombork.art.pl/pl/fromborskie-obchody-550-rocznicy-urodzin-mikolaja-kopernika/ (dostęp: 21.03.2023).
Kalendarium wydarzeń związanych z jubileuszem 550. urodzin Mikołaja Kopernika, Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Olsztynie, https://wmodn.olsztyn.pl/kalendarium-wydarzen-zwiazanych-z-jubileuszem-550-urodzin-mikolaja-kopernika/ (dostęp: 21.03.2023).
Obchody 550. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika, portal Muzeum Warmii i Mazur, https://muzeum.olsztyn.pl/6931,obchody-550-rocznicy-urodzin-mikolaja-kopernika.html (dostęp: 21.03.2023).
Otwarcie wystawy „Jubileusz Mikołaja Kopernika w 550. rocznicę urodzin”, Senat Rzeczypospolitej Polskiej, 21 lutego 2023, https://www.senat.gov.pl/aktualnoscilista/inne/art,15350,otwarcie-wystawy-jubileusz-mikolaja-kopernika-w-550-rocznice-urodzin.html (dostęp: 21.03.2023).
Patroni Roku 2023, Senat Rzeczypospolitej Polskiej, https://www.senat.gov.pl/aktualnoscilista/art,15241,patroni-roku-2023.html (dostęp: 21.03.2023).
Rok Mikołaja Kopernika, Ministerstwo Edukacji i Nauki, https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/rok-2023-pod-patronatem-mikolaja-kopernika (dostęp: 24.02.2023).
Sejm wybrał patronów roku 2023, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej IX kadencji, https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/komunikat.xsp?documentId=D24208AB4F97A8DDC1258887003C0CC1 (dostęp: 21.03.2023).
Światowy Kongres Kopernikański, Portal Informacyjny UMK, https://kopernik550.umk.pl/ (dostęp: 20.02.2023).
Święto Uniwersytetu 2023, portal informacyjny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, https://portal.umk.pl/pl/article/swieto-uniwersytetu-2023 (dostęp: 21.03.2023).
Winiarska M., Dzień Nauki Polskiej 2023, portal Urząd Miasta Torunia, Data publikacji: 19 lutego 2023, https://www.torun.pl/pl/dzien-nauki-polskiej-2023 (dostęp: 21.03.2023).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Marek Białokur, Teresa Maresz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 88
Liczba cytowań: 0
