Kancelaria urzędów hipotecznych na terenie byłego zaboru pruskiego w pierwszych latach funkcjonowania sądownictwa polskiego, na przykładzie sądów powiatowych okręgu toruńskiego
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.032Słowa kluczowe
II Rzeczpospolita Polska, sądownictwo, księgi gruntowe, księgi wieczyste, sądy powiatowe, kancelaria, rejestry publiczneAbstrakt
Wraz z przyłączeniem ziem byłego zaboru pruskiego do Rzeczypospolitej przejęte zostały także dawne instytucje pruskie, w tym sądy. Ich organizacja i funkcjonowanie musiały zostać zatem dostosowane do nowych warunkow. Podobnie było w przypadku instytucji ksiąg gruntowych, ktorych prowadzenie powierzono sądom powiatowym, w ramach ktorych utworzono wydziały hipoteczne, będące odpowiednikami pruskich urzędow ksiąg gruntowych. W artykule przedstawione zostały procedury kancelaryjne stosowane przy sporządzaniu ksiąg i akt gruntowych w pierwszym okresie funkcjonowania polskiego sądownictwa. Podstawą artykułu jest analiza aktow prawnych oraz materiałow archiwalnych wytworzonych przez te sądy.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Archiwum Państwowe w Toruniu:
Archiwum Ksiąg Wieczystych Sądu w Brodnicy, sygn. 49, 51, 233.
Archiwum Ksiąg Wieczystych Sądu w Wąbrzeźnie, sygn. 1084, 1085, 1162.
Księgi i akta gruntowe sądów w Nowym Mieście Lubawskim, sygn. 131, 132, 357, 368, 516, 523, 524, 526, 9837.
Księgi i akta gruntowe sądów w Toruniu, sygn. 10, 11, 12, 14, 17, 467, 468, 486.
Księgi i akta gruntowe, hipoteczne sądów w Golubiu-Dobrzyniu, sygn. 250, 528.
Sąd Powiatowy w Nowym Mieście Lubawskim, sygn. 1062, 1063, 1068, 1069, 1070, 1071.
Źródła drukowane
„Allgemeine Verfügung vom 18. Februar 1914 über Anderung der Geschäftsordnungen für die Gerichtsschreibereien der Amtsgerichte und die Sekretariate der Staatsanwaltschaften bei den Landgerichten sowie der Geschäftsanweisung für die Amtsanwälte”, „Justiz-Ministerial-Blatt für die Preußische Gesetzgebung und Rechtspflege“ 1914, s. 193-196.
„Allgemeine Verfügung vom 20. November 1899 zur Ausführung der Grundbuchordnung“, „Justiz-Ministerial-Blatt für die Preußische Gesetzgebung und Rechtspflege“ 1899, s. 349-379.
„Ausführungsgesetz zur Grundbuchordnung vom 26. September 1899“, „Gesetz-Sammlung für die Königlichen Preuβischen Staaten“ 1899, s. 307-316.
„Bekanntmachung des Textes der Grundbuchordnung vom 20. Mai 1898 in der vom 1. Januar 1900 an geltenden Fassung“, „Reichsgesetzblatt“ 1898, s. 754-770.
„Bürgerliches Gesetzbuch vom 18. August 1896“, „Reichsgesetzblatt“ 1896, s. 195-603.
„Geschäftsordnung für die Gerichtsschreibereien der Amtsgerichte vom 18. Februar 1914”, “Justiz-Ministerial-Blatt für die Preußische Gesetzgebung und Rechtspflege“ 1914, s. 197-280.
„Grundbuchordnung vom 24. März 1897“, „Reichsgesetzblatt“ 1897, s. 139-157.
„Okólnik Nr. 1344/II.A./27 dotyczący zmiany sposobu prowadzenia dziennika hipotecznego”, „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości” 16 stycznia 1928, nr 2, s. 31-33.
„Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 grudnia 1928 r. Regulamin ogólny wewnętrznego urzędowania sądów apelacyjnych, okręgowych i grodzkich”, Dz. U. 1928 nr 104 poz. 934.
„Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych”, Dz. U. 1928 nr 12 poz. 93.
„Rozporządzenie z dnia 15 grudnia 1919 r. o urzędach i urzędnikach sądowych w byłej dzielnicy pruskiej, Tygodnik Urzędowy nr 70 z dnia 24 grudnia 1919 r., nr 181, s. 409”, w: Zbiór rozporządzeń i okólników Ministerstwa byłej Dzielnicy Pruskiej z r. 1920 mających zasadnicze znaczenie dla wymiaru sprawiedliwości, oprac. T. Star, J. Zagórowski, Poznań 1921, s. 32-34.
„Układ polsko-niemiecki w przedmiocie przejęcia wymiaru sprawiedliwości, zawarty w Poznaniu dnia 20 września 1920 roku”, Dz. U. 1920 nr 120 poz. 795.
„Ustawa z dnia 1 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji zarządu b. dzielnicy pruskiej”, Dz. Pr .P. P. 1919 nr 64 poz. 385.
Literatura
Kraus Alfred, Prawo ksiąg gruntowych w b. zaborze pruskim, Warszawa-Kraków 1922
Krech Johannes, Grundbuchordnung vom 24. März 1897. Textausgabe mit Einleitung, Hinweisungen auf das Landrecht sämmtlicher Bundesstaaten, Anmerkungen und Sachregister, München 1900.
Krzyżanowski Lech, Sądownictwo powszechne w II Rzeczpospolitej (1917-1939). Założenia organizacyjne, budowa struktur, funkcjonowanie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 2020, t. 147, z. 4, s. 745-759.
Maciejewski Tadeusz, Ustrój sądowy Prus, II Rzeszy i Republiki Weimarskiej (1815-1871 i 1918-1933), „Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV, 3, s. 587-597.
Schmidt Frank, Archivierung und Auswertungsmöglichkeiten von geschlossenen Grundbuchunterlagen im Brandenburgischen Landeshauptarchiv, w: Aus der brandenburgischen Archivalienkunde. Festschrift zum 50jährigen Jubiläum des Brandenburgischen Landeshauptarchivs, red. K. Neitmann, Berlin 2003, s. 157-212.
Zajączkowski Tadeusz, Instrukcje dla sekretariatów sądów powiatowych, okręgowych i apelacyjnych, Poznań 1921.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Hadrian Ciechanowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 182
Liczba cytowań: 0
