The novella (37) of Justinian of 535 and its anti-Judaic character
Nowela (37) Justyniana z 535 r. i jej antyjudaistyczny charakter
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2024.001Słowa kluczowe
Byznatine Africa, Justinian, Jewsh, Justitian novels, bizantyńska Afryka, Justynian, Żydzi, noewele JustynianaAbstrakt
The considerations contained in this article concern legal regulations directed against the followers of Judaism, included in novella 37, issued by Emperor Justinian in 535 and in force only in the prefecture praetorio of Africa. Controversies in the historical discourse are caused by both the reasons for the introduction of a restrictive law, which has no equivalent in other parts of the Roman empire, and its real reception. The conducted analysis questioned the adequacy of using the passage from De aedeficiis of Procopius of Caesarea as an example of the practical application of the this law and, based on the epistolography of Pope Gregory, determined the hypothetical terminus ante quem of its validity.
Przedstawione w artykule rozważania dotyczą regulacji prawnych wymierzonych w wyznawców judaizmu, zawartych w noweli 37, wydanej przez cesarza Justyniana w 535 r. i obowiązujących jedynie na terenie prefektury praetorio Afryki. Kontrowersje w dyskursie naukowym wywołują zarówno przyczyny wprowadzenia restrykcyjnego prawa, nie znajdującego odpowiednika w innych częściach imperium rzymskiego, jak i jego rzeczywista recepcja. Przeprowadzona analiza zakwestionowała zasadność wykorzystywania passusu De aedeficiis Prokopiusza z Cezarei jako przykładu praktycznego stosowania omawianego prawa oraz na podstawie epistolografii papieża Grzegorza wyznaczyła hipotetyczny terminus ante quem jego obowiązywania.
Bibliografia
Źródła:
Augustyn, Epistulae, ed. A. Goldbacher, CSEL 34, 44, 57, Wien 1895–1911.
Augustyn, Sermones, ed. J.P. Migne, PL 38, Paris 1865.
Codex Iustinianus, Corpus Iuris Civilis, t. II, ed. P. Krueger, Berolini 1954.
Codex Theodosianus, ed. T. Mommsen, P.M. Meyer, t. I-II, Berolini 1954.
Digesta Justyniańskie: tekst i przekład, red. T. Palimirski, t. I-VII, Kraków 2013-2017.
Grzegorz, Epistulae – Sancti Gregorii Magni Registrum Epistolarum libri I-VII, CCL 140, ed. D. Norberg, Turnhout 1982.
Honoriusz, Epistulae, ed. J.P. Migne, PL 80, Paris 1879.
Jerzy z Cypru, Descriptio Orbis Romani, ed. H. Gelzar, Leipzig 1890.
Kasjodor, Variarum libri XII, ed. MGH, AA 12, Berolini 1894.
Notitia Dignitatum accedunt Notitia Urbis Constantinopolitanae et Laterculi Provinciarum, ed. O. Seeck, Berlin 1876.
Novellae Iustiniani, Corpus Iuris Civilis, t. III, recognavit R. Schoell, Berlin 1954.
Novelle Theodosiani [w:] Theodosiani libri XVI: cum Constivtionibvs Sirmondianis et Leges novellae ad Theodosianvm pertinentes, ed. T. Mommsen, P.M. Meyer, Berolini 1905.
Prokopiusz z Cezarei, De aedificiis, ed. J. Haury, Leipzig 1962.
Prokopiusz z Cezarei, De bellis I-VIII, ed. J. Haury, München-Leipzig 2001.
Sozomen, Historia ecclesiastica II.3, ed. G. Ch. Hansen [w:] Fontes Christiani, bd. 73, Brepols 2004.
Tertulian, Adversus Iudaeos, ed. E. Kroymann, CCL 2, Turnhout 1954.
Opracowania:
S. Adamiak, Rywalizacja między stolicami biskupimi w Afryce Północnej w VI wieku, „U schyłku starożytności, Studia źródłoznawcze” 2010, t. 9, s. 13-31.
S. Adamiak, Carthage, Constantinople and Rome: Imperial and Papal Intervensions in the Life of the Church in Byzantine Africa (533–698), Roma 2011.
S. Adamiak, Żydzi w rzymskiej Afryce Północnej, „Biblica et Patristica Thoruniensia” 2014, t. 7, z. 1, s. 97-113.
A. Cameron, The Early Religious Policies of Justin II, „Studies in Church History” 1976, vol. 13, s. 51-67.
A. Cameron, Byzantines and Jews: some recent work on early Byzantium, „Byzantine and Modern Greek Studies” 1996, vol. 20, s. 249-274.
S. Cosentino: Byzantine Sardinia betwen east and west: features of a regional culture, „Millennium“ 2004, vol 1, s. 329-367.
R. Devereesse, L’Église d’Afrique Durant l’occupation byzantine, „Mélanges d’archéologie et d’histoire“ 1940, vol. 57, s. 143-166.
A. Dębiński, Polityka ustawodawcza rzymskich cesarzy chrześcijańskich w sprawach religijnych, Lublin 2020.
Ch. Diehl, L'Afrique byzantine: histoire de la domination byzantine en Afrique (533-709), Paris 1896.
R. González Salinero, Presiones políticas sobre una incómoda minoría: los judíos en el África bizantina, „Erytheia” 2010, vol. 31, s. 9-34.
R.G. Goodchild, Boreum of Cyrenaica, „The Journal of Roman Studies” 1951, vol. 41, s. 11-16.
T. Honoré, Justinian's codification [w:] The Oxford classical dictionary, ed. S. Hornblower, A. Spawforth, London 2003, s. 780-782.
C. Humfress, Law and Legal Practice in the Age of Justinian [w:] The Cambridge Companion to the Age of Justinian, ed. M. Maas, Cambridge, New York 2005, s. 161-184.
A. H. M. Jones, The Later Roman Empire 284–602: A Social, Economic and Administrative Survey, vol. 1-3, Oxford 1986.
J. Juster, Les Juifs dans l'Empire Romain, t. 1, Paris 1914.
W.E. Kaegi, Arianism and the Byzantine army in Africa, 533–546, „Traditio“ 1965, vol. 21, s. 23-53.
T. Kearley, The Creation and Transmission of Justinian's Novels, „Law Library Jurnal“ 2010, vol. 102, part 3, s. 377-397.
R. Laham – Cohen, Los judíos en el Registrum epistularum de Gregorio Magno y la epigrafía judía de los siglos VI y VII, „Henoch” 2013, vol. 35, s. 214-246.
R. Laham-Cohen, The Jews in Late Antiquity, Leeds 2018.
N. de Lange, Jews in the Age of Justinian [w:] The Cambridge Companion to the Age of Justinian, ed. M. Maas, Cambridge, New York 2005, s. 401-426.
Y. Le Bohec, Juifs et Judaïsants dans l'Afrique romaine. Remarques onomastiques, „Antiquités africaines” 1981, vol. 17. s. 209-229.
D. Liebs, Roman Law [w:] The Cambridge Ancient History Volume 14: Late Antiquity: Empire and Successors, AD 425–600, eds. A. Cameron, B. Ward - Perkins, M. Whitby, Cambridge 2007, s. 238-258.
J. Lund, A Synagogue at Carthage? Menorah Lamp, „Journal of Roman Archeology” 1995, Supplement 8, s. 7–29.
Y. Modéran, L’Afrique Reconquise et les Trois Chapitres [w:] The Crisis of the Oikoumene. The Three Chapters and the Failed Quest for Unity In the Six-Century Mediterranean, eds. C. Chazelle, C. Cubitt, Turnhout 2007, s. 39-82.
P. Noailles, Les colletions de novelles de l'empereur Justinien, Paris 1914.
D. Pringle, The Defence of Byzantine Africa from Justinian to the Arab Conquest: An Account of the Military History and Archaeology of the African Provinces in the Sixth and Seventh Century. Oxford: British Archaeological Reports 1981.
S. Pulatti, Ricereche sulla legislazione „regionale” di Giustiniano. Lo statuto civile e l’ordinamento militare della prefettura africana, Milano 1980.
A.M. Rabello, Justinian and the Revision of Jewish Legal Status, [w:] The Cambridge History of Judaism, vol. 4, ed. S. Katz, Cambridge 2006, s. 1073–1076.
C. Saumagne, Etude sur la propriete ecclesiastique a Carthage d’apres les novels 36 et 37 de Justinien, „Byzantinische Zeitschrifts“ 1913, bd. 22, s. 77-87.
A. Sharf, Byzantine Jewry from Justinian to the fourth Crusade, Liverpool 1971.
M. Stachura, Heretycy, schizmatycy i manichejczycy wobec cesarstwa rzymskiego (lata 324-428, wschodnia część Imperium), Kraków 2000.
M. Stachura, Chwiejna lojalność żołnierzy Justyniana. Przyczyny rebelii w rzymskiej armii w Afryce w latach 536–546 n.e., „Studia Historica Gedanensia“ 2022, t. 12, s. 90-112.
E. Stein, Histoire du Bas-Empire, t. 1-2, Paris – Bruxelles 1959.
K. B. Stern, Inscribing Devotion and Death: Archeological Evidence for Jewish Populations of North Africa, Leiden–Boston 2007
The Novels of Justinian. A Complete Annotated English Translation, vol. 1-2, eds. D. J.D. Miller, P. Saris, New York 2018.
A. Urbaniec, Cywilna administracja prowincjonalna bizantyńskiej prefektury praetorio Afryki w latach 533–590, „Res Gestae. Czasopismo Historyczne” 2020, t.11, s. 154-171.
M. Whitby, The successors of Justinian [w:] The Cambridge Ancient History Volume 14: Late Antiquity: Empire and Successors, AD 425–600, eds. A. Cameron, B. Ward - Perkins, M. Whitby, Cambridge 2007, s. 86-111.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Arkadiusz Urbaniec
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 261
Liczba cytowań: 0
