The Postępowanie wojsk szwedzkich wobec zdobytych miast w czasie wojny polsko-szwedzkiej 1625–1629
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.031Słowa kluczowe
wojna polsko-szwedzka 1625-1629, Axel Oxenstierna, okupacja, Szwecja XVII w., Polska XVII w.Abstrakt
W artykule analizowane będą różnice w postępowaniu wojsk szwedzkich Gustawa II Adolfa w zajętych przez niego miejscowościach podczas wojny polsko-szwedzkiej toczonej w latach 1625–1629. Opisywane będą działania okupantów wobec miejskich władz, mieszkańców, a także zastanych tradycji czy dotychczasowych przywilejów. Przedstawione zostaną reprezentacyjne wedle opinii autora przykłady Elbląga, Braniewa i Pucka. Skupiono się na nich ze względu na różnice w ich relacjach ze szwedzkimi władzami. W omawianym czasie wszystkie te ośrodki zostały w różnych okolicznościach zajęte przez wojska szwedzkie. Niektóre z nich miały pełnić ważną funkcję w strategicznych planach szwedzkich w dalszej przyszłości, inne zostały zdobyte dla doraźnych celów. W każdym z tych przypadków dowódcy wojskowi musieli ułożyć swoje relacje z podbitymi miastami i dostosować je do wymogów sytuacji. Z zachowanych źródeł wynika, że potrafili oni całkowicie odmiennie postępować z ludnością obszarów podbitych. Artykuł ten ma za zadanie prz edstawić, dlaczego miasta takie jak Elbląg czy Malbork były promowane na nowe centra administracyjno-handlowe, natomiast takie jak Braniewo były bezwzględnie represjonowane, a takie jak Puck czy Brodnica zachowały swój dotychczasowy status lub traktowane były jako teren frontowy. Ze względu na ograniczoną długość artykułu pominięto inne miasta, np. Malbork, ponieważ schematy relacji mieszczan i władz były tam podobne do wyżej wymienionych ośrodków.
Bibliografia
Źródła:
Hoppe Israel, Geschichte des ersten schwedisch-polnischen Krieges in Preussen neest anhang, Leipzig 1887.
Lettres et mémoires de Gustav Adolphe de ses ministres et de ses généraux sur les guerres des Suédois en Pologne et en Allemagne: depuis 1625 jusqu'en 1632 avec un appendice relatif aux campagnes de 1633 et de 1634: Collection tirée des archives de Suède, wyd. Firmin Didot, Paris 1790.
Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów Polski XVII w, wyd. Stanisław Przyłęcki, Lwów 1842.
Paweł Piasecki, Kronika Pawła Piaseckiego, biskupa przemyślskiego. Polski przekład wedle dawnego rękopisu, poprzedzony studyjum krytycznem nad życiem i pismami autora, wyd. Antoni Chrząszczewski, Kraków 1870.
Rikskansleren Axel Oxenstiernas skrifter och brefvexling, t. 3., Bref 1625–1627, wyd. Sam. Clason., Stockholm 1900.
Opracowania:
Achremczyk Stanisław, Szorc Alojzy, Braniewo, Olsztyn 1995.
Buchholz, Braunsberg im Wandel der Jahrhunderte, Braunsberg 1934.
Chojnacki Władysław, Sławoszewska Maria, Izrael Hoppe, PSB t. IV, 1960-61, s. 607- 608
Chorostian Bogusława, Braniewo, [w:] Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973, s.
Duda Paweł, Wojna o ujście Wisły w relacjach i ocenie dyplomacji papieskiej. Kampania zimowo-wiosenna 1627 roku, [w:] Studia nad staropolską sztuką wojenną, t. V, red. Zbigniew Hundert, Karol Żojdź, Jan Jerzy Sowa, Oświęcim 2017, s. 97- 118.
Dygdała Jerzy, Brodnica w dobie Rzeczypospolitej szlacheckiej, [w:] Brodnica. Siedem wieków miasta, pod red. Jerzego Dygdały, Brodnica 1998.
Gierszewski Stanisław, Elbląg. Przeszłość i teraźniejszość, Gdańsk 1970.
Górski Konstanty, Wojna Rzeczypospolitej Polskiej ze Szwecyją za panowania Zygmunta III- ego od roku 1621-ego do 1629-ego, Biblioteka Warszawska, t.2, Warszawa 1888.
Koziełło- Poklewski Bohdan, Dzieje powiatu, [w:] Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973, s.
Michalewicz Jerzy, Dwór szwedzki Zygmunta III w latach 1587 — 1600, Odrodzenie i reformacja w Polsce, XI, 1966, s.
Mietz Andrzej, Pakulski Jan, Górzno. Zarys dziejów, Toruń 1989.
Odyniec Wacław, Lądowo- morska obrona wybrzeża polskiego w rejonie Pucka w latach 1626-1629, Studia i Materiały do Historii Sztuki Wojennej, t. 1, 1954, s. 446-467.
Panfil Rafał, Nowożytne dzieło obronne koło Nowego Dworu Elbląskiego. Szaniec z czasów wojny o ujście Wisły, BK 2017, s. 6.
Paradowski Michał, Studia i materiały do historii wojen ze Szwecją 1600- 1635, Oświęcim 2013.
Schultz Franz, Dzieje powiatu wejherowskiego i puckiego, red. Radosław Biskup, Gdańsk- Puck- Wejherowo 2011.
Skworoda Paweł, Hammerstein 1627, Warszawa 2006.
Szwedzki Sztab Generalny, Szwedzkie wojny 1611-1632, t. II/1, Wojny z Polską, Oświęcim 2016.
Teodorczyk Jerzy, Wojna polsko szwedzka 1621- 1629, [w:] Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. I: Do roku 1648, red. Janusz Sikorski, Warszawa 1965, s. 434-457.
Teodorczyk Jerzy, Wyprawa szwedzka z Meklemburgii do Prus Królewskich wiosną 1627 r., Studia i Materiały do Historii Wojskowości t. 6, 1960, z. 2, s. 100-190.
Włodarski Józef, Losy polityczne (1626-1772), [w:] Historia Elbląga t. II część 2, (1626-1772), red. Andrzej Groth, Gdańsk 1997, s. 5-45.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Arkadiusz Bożejewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 240
Liczba cytowań: 0
