Prawne i instytucjonalne regulacje dotyczące zwalczania chorób zakaźnych w początkach II Rzeczypospolitej (listopad 1918 – lipiec 1919)
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2023.023Słowa kluczowe
prawo, historia medycyny, choroby zakaźne, II Rzeczypospolita, socjologia medycynyAbstrakt
Artykuł przedstawia organizację organów administracji centralnej nadzorującej walkę z chorobami zakaźnymi i przeciwdziałającej epidemii w okresie od XI 1918 r. do VII 1919 r., następnie proces tworzenia aktów normatywnych i regulaminów wewnętrznych (np. wydawanych przez Ministerstwo Zdrowia Publicznego) oraz innych dokumentów prawnych, w szerszej perspektywie polityki zdrowotnej prowadzonej przez gabinety Jędrzeja Moraczewskiego i Ignacego J. Paderewskiego. Przyjęte wówczas akty prawne i przepisy prawne pomimo mankamentów i luk jakie zawierały zamykały pierwszy etap tworzenia regulacji instytucjonalno – prawnych dotyczących zwalczania chorób zakaźnych w II Rzeczypospolitej.
Bibliografia
Źródła drukowane
Adamowicz Stanisława, Przebieg epidemji szkarlatyny w 1920 roku w Polsce i innych krajach Europy, „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 4, s. 387– 398.
Adamowicz Stanisława, Z przebiegu epidemji duru plamistego na obszarze b. Królestwa Kongresowego i Galicji od 1905—1921 roku, „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 5, s. 509 – 512.
Adamowicz Stanisława, Ze statystyki influenzy 1920 roku, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t. 1, z. 3, s. 316 – 330.
Anigstein Ludwik, Współczesny stan badań doświadczalnych nad etjologją duru plamistego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 4, s. 399– 407.
Bednarski Jerzy, Spostrzeżenia z przebiegu tegorocznej epidemii tzw. grypy hiszpańskiej, „Przegląd Lekarski” 1919, nr 2, s. 2.
Chodźko Witold, Polska służba zdrowia na terenie międzynarodowym, [w:] O zdrowie publiczne, zebrał i skreślił M – Ski, Warszawa 1923, s. 14 – 15.
Dekret o powołaniu do czynnej służby wojskowej lekarzy w wieku do 35 lat, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 22.
Dekret o powołaniu do czynnej służby wojskowej lekarzy weterynaryjnych w wieku do 45 lat, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 22 – 23.
Dekret Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego o utworzeniu Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy, DzPPP 1918 nr 5 poz. 8.
Dekret Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego o utworzeniu Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 2, s. 3.
Dekret Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem, DzPPP 1918 nr 1 poz. 1.
Dekret Rady Regencyjnej o utworzeniu Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej i Ministerstwa Ochrony Pracy, DzPPP 1918 nr 14 poz. 31.
Dekret Rady Regencyjnej o utworzeniu Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Opieki Pracy, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 5, s. 1.
Dekret w przedmiocie przymusowego szczepienia ochronnego przeciwko ospie „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej” 1919, nr 6, s. 15 – 17.
Dekret w przedmiocie zasadniczej ustawy sanitarnej „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej” 1919, nr 6, s. 19 – 21.
Dekret w przedmiocie zwalczania chorób zakaźnych oraz innych chorób, występujących nagminnie, DzPrPP” 1919 nr 14 poz. 184 [przedruk w: „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej” 1919, nr 6, s. 11 – 14].
Delegacja Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej do Krakowa, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 6, s. 46 – 50.
Dur plamisty. Byłe Królestwo Kongresowe, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920, t. 1, z. 2, s. 131 – 135.
Dwadzieścia lat publicznej służby zdrowia w Polsce Odrodzonej 1918 – 1938, Warszawa 1939.
Gantz Mieczysław, Gruźlica w Warszawie. (Materjały do epidemiologji gruźlicy), „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 6, s. 584 – 629.
Giedroyć Franciszek, Rada Lekarska Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego 1809-1867, Warszawa 1913.
Godlewski Emil, Schinzel Zygmunt, Działalność Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarjatu do spraw walki z epidemjami w roku 1920 i w pierwszem półroczu 1921 r., „Przegląd Epidemiologiczny” 1922, t. 1, z. 7 [dodatkowy], s. 669 – 822.
Janiszewski Tomasz, Epidemia influenzy czyli t.z. choroby hiszpańskiej w Krakowie, „Przegląd Lekarski” 1918, nr 40, s. 270–271.
Janiszewski Tomasz, Le plan de campagne contre l’épidemié de thyphus exanthematiequde ne Pologne, Warszawa 1919.
Janiszewski Tomasz, Memorandum ot the sanitary conditions of Poland and activities of the polish Ministry Of Public Helath, Warszawa 1919.
Janiszewski Tomasz, Najpilniejsze zadania polskiej administracyi cywilnej w obecnej dobie. Odbitka z „Przeglądu Lekarskiego” 1919, nr 1 – 2, Warszawa [b.d.w.].
Janiszewski Tomasz, Zwalczanie tyfusu plamistego i masowe oczyszczanie ludności, Warszawa 1919.
Jaworski Józef, Obecna organizacja i działalność Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej, Warszawa 1919.
Jaworski Józef, W sprawie statystyki sanitarnej i regestracji chorób zakaźnych, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej” 1919, nr 6, s. 72.
Jerzykowski Stanisław, Uwagi nad obecną epidemią czerwonki, „Nowiny Lekarskie” 1921, nr 33, s. 186-189.
Kacprzak Marcin, Zdrowie Warszawy w okresie powojennym, Warszawa 1927 [odbitka z Warszawskiego Czasopisma Lekarskiego].
Kaczor Józef, Czerwonka i cholera azjatycka w Krakowie w ostatniem pięćdziesięcioleciu, Kraków 1936.
Konferencja międzypaństwowa w sprawie duru plamistego Wiedniu (15 – 16 kwietnia 1919 r.). Sprawozdanie p. Wiceministra Zdrowia Publicznego – dra W. Chodźki, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 7, s. 64 – 66.
Krokiewicz Antoni, Spostrzeżenia nad epidemią grypy hiszpańskiej (część druga), „Przegląd Lekarski” 1919, nr 28, s. 121 – 126.
Krokiewicz Antoni, Spostrzeżenia nad epidemią grypy hiszpańskiej, „Przegląd Lekarski” 1919, nr 27, s. 115 – 119.
Kumaniecki Kazimierz Władysław, Ustrój państwowych władz administracyjnych na ziemiach Polski, Kraków 1920.
Legeżyński Wiktor, Stosunki zdrowotne w mieście Lwowie w roku 1905 i 1906, Lwów 1907.
Lista lekarzy powiatowych w Królestwie Kongresowym, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 67 – 69.
Maleciński Józef, Cholera azjatycka Wśród ludności cywilnej miasta stołecz. Warszawy w roku 1920. (Sprawozdanie wydziału zdrowia publicznego miasta stoł. Warszawy). „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 4, s. 384 – 386.
Mały Rocznik Statystyczny 1939, Warszawa 1939.
Nadzwyczajne zarządzenia celem zwalczania chorób zakaźnych. Uchwala Sejmu z dn. 14 tycznia 1920 roku, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1920, nr 1, s. 60 – 61.
Nowicki Witold, Spostrzeżenia z zakresu anatomii patologicznej i bakteryologii tzw. hiszpańskiej grypy (część pierwsza), „Przegląd Lekarski” 1918, nr 47 s. 309–311; część druga – „Przegląd Lekarski” 1918, nr 48, s. 313–315.
Odezwa do duchowieństwa w sprawie walki z gruźlicą, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 4, s. 30.
Odezwa do lekarzy powiatowych w sprawie tyfusu plamistego, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 45.
Odezwa do Wielebnego Duchowieństwa w sprawie walki z gruźlicą, czyi suchotami, Warszawa 1919.
Ogólne zadania organizacji Wydziału Higjeny, Przemysłu, Rzemiosł i Komunikacji. Opracował dr K. Pawlikowski, Kierownik Wydziału Higjeny, Przemysłu, Rzemiosł i Komunikacji, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 5, s. 11 – 17.
Okolski Antoni, Wykład prawa administracyjnego oraz prawa administracyjnego obowiązującego w Królestwie Polskim, t. 1, Warszawa 1890.
Okręgowe Urzędy Zdrowia (we wrześniu 1919 r.), „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 8, s. 79 – 81.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie regestracji chorób zakaźnych, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 42.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie skasowania przepisów sanitarnych b. władz okupacyjnych, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 37 – 38.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie szczepień ochronnych przeciwko ospie, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 42.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie środków odkażających, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 42.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie środków walki z chorobami zakaźnemi, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 7, s. 46 – 47.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie tyfusu plamistego i cholery, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 41.
Okólnik do lekarzy powiatowych w sprawie tyfusu plamistego, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 41.
Okólnik do lekarzy powiatowych, szpitalnych, sanitarnych w sprawie badań na grypę, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 38 – 39.
Okólnik do pp. lekarzy powiatowych w sprawie regestracji dezynfektorów, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 5, s. 9.
Okólnik do pp. lekarzy powiatowych w sprawie stanu sanitarnego miast, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 5, s. 6.
Okólnik do pp. lekarzy powiatowych w sprawie statystyki chorób zakaźnych, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 5, s. 8.
Okólnik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do Komisarzy Powiatowych z dn. 25 lutego 1919 r. w sprawie zwalczania chorób zakaźnych, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 55 – 56.
Okólnik Ministerstwa Zdrowia Publicznego z dn. 11 marca 1919 r., nr 6368 do. pp. lekarzy powiatowych w sprawie nadsyłania wykazów chorób zakaźnych , „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 8, s. 41 – 42.
Okólnik Ministerstwa Zdrowia Publicznego z dn. 5 kwietnia 1919 r., nr 8983 do. pp. lekarzy powiatowych w sprawie zbierania danych statystycznych, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 44.
Okólnik Ministerstwa Zdrowia Publicznego z dn. 8 kwietnia 1919 r., nr 8983 do. pp. lekarzy powiatowych w sprawie zarządzeń zapobiegających epidemji duru plamistego, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 44 – 45.
Okólnik Ministra Zdrowia Publicznego z dn. 20 marca 1920 r. nr XIV 7933/364 do wszystkich Wydziałów Ministerstwa Zdrowia Publicznego oraz Wojewódzkich o Okręgowych Urzędów Zdrowia w sprawie Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarza do walki z epidemjami, „Biuletyn Zdrowia Publicznego” 1919, nr 2, s. 17.
Palester Henryk, Walka z ostrymi chorobami zakaźnymi w Polsce Niepodległej, „Warszawskie Czasopismo Lekarskie” 1928, nr 5, s. 826 – 899.
Państwowe Kolumny Epidemiczne, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 46.
Pawlikowski Antoni, O stosunkach zdrowotnych w mieście Lwowie, t. 1, Lwów 1891; t. 2, Lwów 1894.
Podróż inspekcyjna p. Ministra Zdrowia Publicznego, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 7, s. 61 – 64.
Polskie prawo sanitarne: zbiór ustaw, rozporządzeń, instrukcyi, okólników i pism okólnych z lat 1918 – 1935, zebr. K. Prökl, J. Kowalczewski, Warszawa 1935.
Polskie ustawy karne dodatkowe z lat 1919 – 1929, zebrali i wydali dr A. Laniewski, K. Sobolewski, Lwów 1929.
Prace Państwowej Szkoły Higieny 1926-1928, t. 1, Warszawa 1928.
Przemowa Ministra Zdrowia Publicznego Janiszewskiego na 14. posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego w dniu 14 marca 1919 r., „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 3 – 8.
Puterman Jakób, Epidemia influenzy w r. 1918, „Gazeta Lekarska” 1919, nr 12–13, s. 139–157.
Regulamin dla lekarzy epidemicznych, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 1, s. 62 – 64.
Regulamin Tymczasowy Okręgowej Rady Zdrowia dla byłego zaboru Austro – Węgierskiego zatwierdzony rozporządzeniem Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 30 kwietnia 1919 r., „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1920, nr 1, s. 51 – 52.
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1920/21, cz. I, Warszawa 1921.
Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1920/21, cz. II, Warszawa 1921.
Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1928, Warszawa 1929.
Rozenfeld Karol, Walka z epidemią grypy, jej najważniejsze zadania i środki, „Gazeta Lekarska” 1920, nr 12–13, s. 122–136.
Rozkaz Naczelnego Wodza w przedmiocie zwalczania epidemji, „Biuletyn Zdrowia Publicznego” 1919, nr 2, s. 15 – 16.
Rozkaz Naczelnego Wodza z 12 maja 1919 r. o organizacji zarządu cywilnego na obszarach wschodnich zajętych przez wojska polskie, „Dziennik Urzędowy Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich” 1919, nr 3, s. 11.
Rozporządzenie kierownika Ministerstwa Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej w przedmiocie organizacji tymczasowej Ministerstwa, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1919, nr 6, s. 24 – 25.
Rozporządzenie Kierownika Ministerstwa Zdrowia Publicznego w z dn. 28 lutego 1920 r. w przedmiocie powołania Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarza Ministra Zdrowia Publicznego do walki z epidemjami, „Biuletyn Zdrowia Publicznego” 1919, nr 2, s. 16.
Rozporządzenie Kierownika Ministerstwa Zdrowia Publicznego z dn. 3 marca 1920 r., nr XIV 8231/365 w przedmiocie rozwiązania Centralnego Komitetu do spraw walki z durem plamistym, „Biuletyn Zdrowia Publicznego” 1919, nr 2, s. 18.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego, Opieki Zdrowotnej i Ochrony Pracy o organizacji tymczasowej Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Opieki Pracy, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 2, s. 4.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego w przedmiocie wydawania świadectw czystości podróżnym, MP 1919, nr 126.
Rozporządzenie Prezydenta RP o zwalczaniu jaglicy z dnia 22 marca 1928 r., DzURP 1928, nr 36, poz. 333.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego w sprawie przewożenia i ekshumacji zwłok, DzURP 1920, nr 42, poz. 257.
Rozporządzenie Tymczasowe Ministra Zdrowia Publicznego z dnia 30 kwietnia 1919 r. o składzie Okręgowej Rady Zdrowia dla b. zaboru austro – węgierskiego, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1920, nr 1.
Rozporządzenie w przedmiocie utworzenia Centralnego Komitetu do walki z durem plamistym, MP 1919, nr 223.
Rozporządzenie wykonawcze Ministra Zdrowia Publicznego wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, w sprawie zwalczania chorób zakaźnych, Monitor Polski 1919, nr 224.
Rudzki Stefan, Działalność Rządu Polskiego i Samorządu w walce społecznej z gruźlicą, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 7, s. 73 – 79.
Rudzki Stefan, Projekt prawodawstwa gruźliczego w Polsce. Odczyt wygłoszony dn. 19 VI 1918 r. w Towarzystwie Medycyny Społecznej w Warszawie, Warszawa [b.d.w. – odbitka].
Rudzki Stefan, Ustawodawstwo przeciwgruźlicze w Polsce w Polsce i innych krajach. Odczyt wygłoszony 29 X 1919 r. w Warszawskim Towarzystwie Lekarskim, Warszawa [b.d.w. – odbitka].
Sprawozdanie o stanie zdrowotnym Rzeczypospolitej Polskiej oraz o działalności władz i instytucji zdrowia publicznego w roku 1924, Warszawa 1925, s. 3.
Sprawozdanie o stanie zdrowotnym Rzeczypospolitej Polskiej oraz o działalności władz i instytucji zdrowia publicznego w roku 1923, Warszawa 1924.
Sprawozdanie z delegacji do Poznania, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 8, s. 70 – 71.
Sprawozdanie z organizacji Ministerstwa Zdrowia Publicznego w roku 1918, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1920, nr 5, s. 22.
Sterling – Okuniewski Stefan, Dur wysypkowy (tyfus plamisty). (Typhus Exanthematicus, Febris Petechialis), Lwów – Warszawa 1922, s. 25 – 31.
Sterling – Okuniewski Stefan, Przyczynek do epidemjologj i cholery, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t. 1, z. 3, s. 315 – 314.
Szenajch Władysław, Dwudziestopięcioletni jubileusz leczenia błonicy surowicą W Warszawie, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t. 1, z. 3, s. 285 – 304.
Szenajch Władysław, Z epidemiologii influenzy w Warszawie, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920, t. 1, nr 1, s. 53 – 44.
Szokalski Antoni, Dane cyfrowe z obserwacji przebiegu duru wysypkowego, [w:] Pamiętnik II – go Zjazdu Higienistów Polskich 29 – 30 VI 1917 – 1 VII 1917 r. w Warszawie, red. J. Bączkiewicz, J. Furukjelm, H. Gromadzki, Warszawa 1918.
Sztolcman Grzegorz, Rola państwowej służby sanitarnej w walce z epidemiami, [w:] O zdrowie publiczne, zebrał i skreślił M – Ski, Warszawa 1923, s. 37.
Szyfman Leon, Epidemjologja cholery w Brześciu nad Bugiem, „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 6, s. 646 – 649.
Szymanowski Zygmunt, Ze statystyki chorób zakaźnych, „Lekarz Wojskowy” 1922, nr 3, s. 234 – 236.
Teodorowicz Tadeusz, W sprawie zwalczania chorób zakaźnych, „Polska Gazeta Lekarska” 1922, nr 1, s. 347-348.
Trzy lata działalności KBK. Sprawozdanie Książęco-Biskupiego Komitetu Pomocy dla Dotkniętych Klęska Wojny za lata 1915-1917, Kraków 1918.
Ustawa o przymusowem szczepieniu ochronnem przeciwko ospie. (Uchwalona na posiedzeniu Rady Ministrów w dn. 22 sierpnia 1918 r.), „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 3, s. 4.
Ustawa o przymusowym szczepieniu ochronnym przeciwko ospie z dnia 19 lipca 1919 r., DzURP 1919, nr 63, poz. 371.
Ustawa o Zarządzie Cywilno-Lekarskim Służby w Królestwie Polskim z 16/28 II 1840 r., Warszawa 1840.
Ustawa o zwalczaniu gruźlicy w Królestwie Polskim, Warszawa 1919.
Ustawa o zwalczaniu gruźlicy w Królestwie Polskim. (Uchwalona na posiedzeniu Rady Ministrów Królestwa Polskiego w dn. 9 sierpnia 1918 r.), „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 3, s. 5 – 7.
Ustawa w dn. 7 kwietnia w sprawie powołania lekarzy do wojska, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 8, s. 5 – 12.
Ustawa z dnia 14 lipca 1920 r. o utworzeniu urzędu Naczelnego Nadzwyczajnego Komisarza do walki z epidemjami, grożącemi Państwu klęską powszechną, DzURP 1920, nr 61, poz. 388. Rozporządzenie Ministra Zdrowia Publicznego w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych i Ministrem Spraw Wojskowych w przedmiocie nadzwyczajnych zarządzeń celem zwalczania chorób zakaźnych, DzURP 1920 nr 13 poz. 71 [przedruk w: „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919, nr 1, s. 55 – 56].
Ustawa z dnia 21 lutego 1935 roku o zapobieganiu chorobom zakaźnym i o ich zwalczaniu, DzURP 1935, nr 27, poz. 198.
Ustawa z dnia 25 lipca 1919 r. w przedmiocie zwalczania chorób zakaźnych oraz innych chorób występujących nagminnie, DzURP 1919, nr 76, poz. 402
Venulet Franciszek, Epidemjologia przypadku cholery w Łodzi w 1919 r., „Przegląd Epidemiologiczny” 1920, t. 1, z. 2, s. 26 – 28.
Wiadomości statystyczne o mieście Lwowie, Lwów 1874 – 1914.
Wyjaśnienia w sprawie służby wojskowej lekarzy, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 6, s. 34 – 35.
Zachorowanie i zgony na choroby zakaźne w 6 miesiącach 1920 r. według danych Wydziału Statystycznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t 1, z. 3, s. 342 – 346.
Zachorowanie i zgony na choroby zakaźne w 6 miesiącach 1920 r. według danych Wydziału Statystycznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t 1, z. 3, s. 342 – 346.
Zasadnicza Ustawa Sanitarna z dnia 19 lipca 1919 r., DzURP 1919, nr 63, poz. 371.
Zasadnicza Ustawa Sanitarna, Ustawa o zwalczaniu chorób zakaźnych, ustawa o szczepieniu przeciwko ospie. Debata w Sejmie nad powyższymi ustawami, „Biuletyn Ministerstwa Zdrowia Publicznego” 1919 nr 9, s. 5 – 25.
Zbiór Przepisów Administracyjnych Królestwa Polskiego, t. II, cz. II: Wydz. Spraw Wewnętrznych, Warszawa 1866 – 1868.
Zbiór ustaw i rozporządzeń sanitarnych ze szczególnym uwzględnieniem Galicyi i W. Księstwa Krakowskiego, t. 1, zebrali dr Józef Barzycki, dr Zdzisław Lachowicz, Leon Kruszyński, Lwów 1899.
Zbiór ustaw i rozporządzeń sanitarnych ze szczególnym uwzględnieniem Galicyi i W. Księstwa Krakowskiego, t. 2, zebrali dr Józef Barzycki, dr Zdzisław Lachowicz, Leon Kruszyński, Lwów 1899.
Zestawienie niektórych chorób zakaźnych w Polsce według danych Wydziału Statystycznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t 1, z. 3, s. 338 – 342.
Zestawienie niektórych chorób zakaźnych w Polsce według danych Wydziału Statystycznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1920/1921, t 1, z. 3, s. 338 – 342.
Zestawienie niektórych chorób zakaźnych w Polsce według danych Wydziału Statystycznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 4, s. 410 – 415. Zachorowania i zgony na choroby zakaźne w II półroczu 1920 r. według danych Wydziału Statystycznego Ministerstwa Zdrowia Publicznego, „Przegląd Epidemiologiczny” 1921, t. 1, z. 4, s. 416.
Literatura
Adonajło Aniela, Płonica (Scarlatina), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 125.
Baader Gerhard, Der Konflikt zwischen privater Wohlfahrt und staatlicher Gesundheitspflege im deutschen Kaiserreich, „Archiwum Historii Filozofii Medycyny” 2005, t. 68, s. 183 – 186.
Balińska Marta Aleksandra, Assistance and not mere relief: the Epidemic Commission of the League of Nations, 1920–1923, [w:] International Health Organisations and Movements, 1918–1939, ed. P. Weindling, Cambridge 1995, s. 81 – 108.
Balińska Marta Aleksandra, The National Institut of Hygiene and Public Health in Poland 1918-1939, „Social History of Medicine" 1996, nr 3, s. 427-445 [przedruk w języku polskim – Państwowy Zakład Higieny a Zdrowie Publiczne w Polsce, 1918-1939, „Postępy Mikrobiologii” 1998, t. 37, nr 1, s. 125-144].
Barry John M., The Great Influenza. The Epic Story of the Deadliest Plague in History, New York 2004.
Berner Włodzimierz, Stan sanitarny, ochrona zdrowia i sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych we Lwowie w okresie autonomii galicyjskiej (lata 60./70. XIX w. – do 1914 r. „Przegląd Epidemiologiczny” 2007, t. 61, nr 4, s. 815 – 825.
Berner Włodzimierz, Stan sanitarny, ochrona zdrowia i sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w Krakowie w okresie autonomii galicyjskiej (lata 60./70. XIX w. – do 1914 r.), „Przegląd Epidemiologiczny” 2008, t. 62, nr 1, s. 181 – 191.
Berner Włodzimierz, Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych we Lwowie i Krakowie w okresie I wojny światowej i po jej zakończeniu (do 1922 r.), „Przegląd Epidemiologiczny” 2009, t. 63, nr 1, s. 149 – 155.
Berner Włodzimierz, Z dziejów walki z ostrymi chorobami zakaźnymi w Polsce po I wojnie światowej – do 1924 r. (z uwzględnieniem wielkich miast), „Przegląd Epidemiologiczny” 2008, t. 62, nr 4, s. 849-859.
Beveridge William Ian Beardmore, Influenza. The last great plague Influenza. The last great plague, London 1977.
Biadała Eugeniusz, Podział lekarzy oraz zasady podejmowania przez nich pracy w początkach XIX wieku na terenach polskich byłego zaboru pruskiego, „Zdrowie Publiczne” 1976, nr 87, s. 921–924.
Chwalba Andrzej, Historia Polski 1795 – 1918, Kraków 2000.
Chwalba Andrzej, Problem zdrowa i brudu na obszarze dawnej Rzeczypospolitej w XIX wieku, [w:] Celem nauki jest człowiek...: studia z historii społecznej i gospodarczej ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, red. P. Franaszek, Kraków 2000, s. 65 – 71.
Collier Richard, The Plague o f the Spanish Lady. The Influenza Pandemic of 1918-1919, London 1974.
Dawidowicz Aleksander, Zdrowie ludzkie w czasie i przestrzeni, Warszawa 1970.
Demidowicz Tomasz, Statut Organiczny Królestwa Polskiego w latach 1832–1856, „Czasopismo Prawno – Historyczne” 2010, t. LXII, z. 1, s. 143 – 144; 156 – 157.
Dmowski Dariusz, Chodźko Witold, [w:] Ministrowie Polski niepodległej 1918–1945, red. M. Baumgart, H Walczak, A. Wątor, Szczecin 2001, s. 87–88.
Faryś Janusz, Gabinet Artura Śliwińskiego, 28 VI – 7 VII 1922, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 111 – 116.
Faryś Janusz, Gabinet Juliana Nowaka, 31 VII – 14 XII 1922, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 117 – 128.
Faryś Magdalena, Drugi gabinet Antoniego Ponikowskiego, 10 III – 6 VI 1922, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 101 – 110.
Faryś Magdalena, Pierwszy gabinet Antoniego Ponikowskiego, 19 IX 1921 – 5 III 1922, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 91 – 100.
Fijałek Jan, Machalski Jacek, Publiczna opieka zdrowotna u początków Polski Niepodległej, „Archiwum Historii Medycyny” 1978, t. 41, nr 4, s. 394–404.
Franaszek Piotr, Prawne regulacje dotyczące funkcjonowania publicznej ochrony zdrowia w Galicji w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, [w:] Problemy cywilizacyjnego rozwoju Białorusi, Polski, Rosji i Ukrainy od końca XVIII do XXI wieku, red. P. Franaszek, A. N. Nieczuchrin, Kraków 2007, s. 224 – 233.
Franaszek Piotr, Publiczna ochrona zdrowia w Galicji w dobie autonomii, http://www.tradycjegospodarcze.pl/tekst/100 (dostęp: 14.08.2022).
Franaszek Piotr, Szpitale galicyjskie w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace historyczne” 1999, z. 126, s. 125 – 143.
Franaszek Piotr, Zdrowie publiczne w Galicji w dobie autonomii. (Wybrane problemy), Kraków 2002, s. 11 – 23.
Frevert Ute, Krankheit als politisches Problem 1770-1880. Soziale Unterschichten in Preusen zwischen medizinischer Polizei und staatlicher Sozialversicherung, Gottingen 1984.
Gerner Klemens, Walawski Julian, Dur plamisty i jego istota, przedm. F. Czubalski, Warszawa 1946.
Glugla Paweł, Działalność tarnowskiej delegacji Książęco – Biskupiego Komitetu Pomocy w latach 1915 – 1917, „Krakowskie Studia Małopolskie” 2016, nr 21, s. 233 – 254.
Godlewski Emil, Działalność Księcia Metropolity Adama Stefana Sapiehy w okresie wielkiej wojny, [w:] Dwadzieścia pięć lat pasterzowania Księcia Metropolity A. S. Sapiehy. Jubileuszowa Księga pamiątkowa, red. ks. F. Machay, Kraków 1937.
Gołdyn Piotr, Przedlubelska działalność naukowa, społeczna i polityczna prof. Witolda Chodźki, [w:] W służbie nauki, wychowania i wartości. Szkice biograficzne o lubelskim środowisku naukowym, red. R. Skrzyniarz, M. Łobacz, B. Borowska, Lublin 2015, s. 79 – 93.
Gonera Ewa, Dur brzuszny, [w:] Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zapobieganie i zwalczanie, red. W. Magdzik, Kraków 1993, s. 81 – 90.
Górny Janusz, Pierwsze Ministerstwo Zdrowia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1923, „Zdrowie Publiczne” 1976, nr 6, s. 489–492.
Humphreys Margaret, The influenza of 1918. Evolutionary perspectives in a historical context, „Evolution, Medicine, and Public Health” 2018, vol. 1, s. 219–229.
Jastrzębowski Zbigniew, Polska statystyka medyczna a badania nad zdrowotnością społeczeństwa polskiego w XIX wieku, „Medycyna Nowożytna” 1996, t. 3, nr 1 – 2, s. 115 – 125.
Jaworski Maciej, Działalność Komisji Epidemiologicznej w Warszawie 1921 – 1924, „Dzieje Najnowsze” 2021, z. 1, s. 55 – 74.
Jeśman Czesław, Choroby zakaźne w Wojsku Polskim w latach 1918–1939 jako zagadnienie epidemiologiczne i profilaktyczno-lecznicze, cz. 1, Łódź 1997.
Kałwa Dobrochna, Polska doby rozbiorów i międzywojenna, [w:] Obyczaje w Polsce. Od średniowiecza do czasów współczesnych, red. A. Chwalba, Warszawa 2006, s. 252 – 253.
Karbownik Krzysztof, Służba zdrowia w zakładach górniczo – hutniczych Zachodniego Okręgu Górniczego w latach 1817 – 1870, Kielce 2016 [niepublikowana dysertacja doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Szczepańskiego].
Katz Robert S., Influenza 1918-1919: A Study in Mortality, „Bulletin o f the History o f Medicine” 1974, no 3 (48), s. 416-422.
Korpalska Walentyna Krystyna, Szmytkowski Jakub, Walka z chorobami zakaźnymi na ziemiach polskich pod pruskim zaborem w XIX wieku, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2005, t. 68, s. 7 – 20.
Kostrzewski Jan, Błonica (Diphteria), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 102 – 103.
Kostrzewski Jan, Dur brzuszny (Typhus Abdominalis), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 188.
Kozyra Waldemar, Polityka administracyjna ministrów spraw wewnętrznych Polski Niepodległej w zakresie zdrowia publicznego (1918 – 1939), „Czasopismo Prawno – Historyczne” 2020, t. 62, z. 2, s. 74.
Krupnik Ewa, Powstanie i organizacja krakowskiego Biskupiego Komitetu Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny, „Folia Historica Cracoviensa” 2008, vol. 18, s. 181 – 194.
Kupperberg Paul, The Influenza Pandemic of 1918–1919, Chelsea 2008.
Leowski Jerzy, Miller Maria, Założenia organizacyjne zwalczania gruźlicy na ziemiach polskich w XX wieku, [w:] Choroby zakaźne i ich zwalczania na ziemiach polskich w XX wieku, red. J. Kostrzewski, W. Magdzik, D. Naruszewicz – Lesiuk, Warszawa 2001, s. 31.
Loetz Francisca, „Medikalisierung” in Frankreich, „Medikalisierung” in Frankreich, Großbritannien und Deutschland, 1750–1850: Ansätze, Ergebnisse und Perspektiven der Forschung, [in:] Das europäische Gesundheitssystem. Gemeinsamkeiten und Unterschiede in historischer Perspektive, red. W.U. Eckart, R. Jütte, „Medizin Gesellschaft und Geschichte“, H. 4, Stuttgart 1994, s. 123–161.
Łukasiewicz Dariusz, Choroba i zdrowie w Królestwie Prus w XIX wieku (1806 – 1871), „Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych” 2013, nr 2, s. 7 – 35.
Łukasiewicz Dariusz, Zdrowie i choroba w Prusach 1871 – 1918, „Studia Zachodnie” 2017, nr 19, s. 87 – 118.
Łupienko Aleksander, Urban Knowledge Transfer Between the Cities of Warsaw, Krakow, Lviv and Poznan at the Turn of the Nineteenth and Twentieth Centuries, „Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung” 2018, vol. 67, no 4, s. 578‒600.
Maćkowiak Zenon, Maćkowiak Bartosz, Witold Chodźko (1875–1954) — lekarz higienista i minister zdrowia publicznego w II Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Między historią, bioetyką i medycyną. Księga Jubileuszowa z okazji 70 –lecia urodzin Profesora Michała Musielaka, red. K. Prętki, A. Czabański, E. Baum, K. B. Głodowska, Poznań 2019, s. 263 – 274.
Majka Józef, Kościelna działalność dobroczynna w Polsce w XIX i w pierwszej połowie XX w., [w:] Księga tysiąclecia katolicyzmu w Polsce, cz. 3, red. M. Rechowicz, Lublin 1969, s. 563–566.
Marcysiak Małgorzata, Choroby społeczne w okresie międzywojennym w województwie lwowskim, „Medycyna Nowożytna” 2007, t. 8, z. 1 – 2, s. 101.
Meus Konrad, Profilaktyka przeciwepidemiczna w Galicji na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Epidemie w dziejach Europy. Konsekwencje społeczne, gospodarcze i kulturowe, red. K. Polek, Ł. T. Sroka, Kraków 2016, s. 306 – 308.
Mieczkowski Łukasz, Pociągi dezynfekcji. Walka z wszami na polskich kolejach w latach 1918 – 1920, „Przegląd Historyczny” 2021, z. 4, s. 869 – 885.
Mieszkowski Łukasz, A Foreign Lady: The Polish Episode in the Influenza Pandemic of 1918, „Acta Poloniae Historica” 2016, t. 113, s. 195–230.
Mieszkowski Łukasz, Największa. Pandemia hiszpanki u progu niepodległej Polski, Warszawa 2020.
Milewska Lucyna, Podstawowe wiadomości o ludności w Polsce w latach 1919 – 1961 i elementy statystyki potrzebne do analizy epidemiologicznej, [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 20 –50.
Młudzik Agnieszka, Występowanie i zwalczanie duru plamistego na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1920, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, 2013, t. 74, z. 1, s. 17–22.
Murken Axel Hinrich, Die bauliche Entwicklung des deutschen Allgemeinen Krankenhauses im 19. Jahrhundert. (Studien zur Medizingeschichte des Neunzehnten Jahrhundert), Bd. 9. Göttingen 1979.
Naruszewicz – Lesiuk Danuta, Krztusiec (Pertussis), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 90.
Niall PAS Johnson, Mueller Juergen, Updating the Accounts: Global Mortality of the 1918–1920, „Spanish” Influenza Pandemic, „Bulletin of the History of Medicine” 2022, no 1 (76), s. 105–115.
Nominacja, „Biuletyn Dyrekcji Służby Zdrowia Publicznego, Ministerstwa Zdrowia Publicznego, Opieki Społecznej i Ochrony Pracy” 1918, nr 2, s. 2.
Paliga Elżbieta Renata, Wojny i epidemie w dziejach Rzeczypospolitej. Dżuma, cholera, tyfus, Warszawa 2022.
Patterson Karl David, The Influenza Epidemic o f 1918-19 in the Gold Coast, „Journal of African History” 1983, no 4 (24), s. 485-502.
Phillips Howard, Killingray David, The Spanish Influenza Pandemic of 1918–1919. New Perspectives, London 2003.
Płonka-Syroka Bożena, Społeczny ruch higieniczny w Królestwie Polskim (1863–1914) i jego rola w zapobieganiu i zwalczaniu chorób społecznych, [w:] Brud: idee – dylematy – sprawy, Stromata Anthropologica, t. 8, red. M. Sztandara, Opole 2012, s. 299–316.
Płonka-Syroka Bożena, Wpływ czynników społeczno-politycznych na kształtowanie się systemu medycyny publicznej w Prusach i zjednoczonych Niemczech do 1914 r., [w:] Czystość i brud. Higiena w XIX wieku – wokół przełomu bakteriologicznego, red. W. Korpalska, W. Ślusarczyk, Bydgoszcz 2016, s. 279–315.
Początek Michał, Rola i czynności fizyków powiatowych w Wielkim Księstwie Poznańskim, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2012, t. 75, s. 26 – 43.
Rejman Sabina, Organizacja państwowej i gminnej służby zdrowia w Galicji w okresie autonomicznym w świetle przepisów prawnych, [w:] Urzędy państwowe, organy samorządowe i kościelne oraz ich kancelarie na polsko-ruskim pograniczu kulturowym i etnicznym w okresie od XV do XIX wieku, red. H. Gmiterek, J. Łosowski, Kraków 2010, s. 405‒435.
Sadowska Jolanta, Ochrona zdrowia publicznego na ziemiach polskich w zaborze pruskim, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2000, t. 63, s. 199–205.
Sadowska Jolanta, Tendencje rozwojowe publicznej służby zdrowia na ziemiach polskich przed i po 1918 r., „Przegląd Lekarski” 1994, nr 5, s. 276 – 277.
Sadowska Jolanta, Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w Polsce w dwudziestoleciu międzywojennym (1918 – 1939), „Przegląd Epidemiologiczny” 1997,t. 51, nr 3, s. 324.
Sanecki Marek, Ładosz Jadwiga, Czerwonka bakteryjna (Dysenteria Bacterica), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 224.
Sanecki Marek, Odra (Morbilli), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 74.
Skibiński Paweł, Polska 1918, Warszawa 2018.
Słomczyński Szymon, „Kostusi widocznie znudziła się praca na frontach bojowych”. Epidemia grypy hiszpanki w Polsce i na świecie jako zapomniane doświadczenie ostatnich miesięcy Wielkiej Wojny, [w:] Wielka Wojna poza linią frontu, red. D. Grinberg, J. Snopko, G. Zackiewicz, Białystok 2013, s. 97–107.
Słomczyński Szymon, „There are sick people everywhere — in cities, towns and villages”. The course of the Spanish flu epidemic in Poland, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2012, t. 72, s. 73–93.
Słomczyński Szymon, Czyż koniecznie naprzód muszą być ofiary? Lwowianie w walce z epidemią grypy hiszpanki jesienią 1918 roku, [w:] Lwów, miasto – społeczeństwo – kultura. Życie codzienne miasta, red. K. Karolczak, Ł. T. Sroka, Kraków, 2014, s. 379 – 385.
Strojnowski Jerzy, Witold Chodźko jako lubelski neurolog i psychiatra w latach 1901–1907, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki” 1969, nr 2, s. 287–308.
Sztuka-Polińska Urszula, Sytuacja epidemiologiczna niektórych ostrych chorób zakaźnych w Polsce w okresie międzywojennym w XX w., „Przegląd Epidemiologiczny” 2002, t. 56, nr 1, s. 137–140.
Taubenberger Jeffery K., Morens David M., 1918 Influenza: The Mother of All Pandemics, „Emerging Infectious Diseases” 2006, vol. 12, no 1, s. 15–22.
Tomczyk Ryszard, Zagrożenia epidemiologiczne na terenie austriackiej części monarchii habsburskiej w XIX w. (do 1914 r.). Aspekty prawne i administracyjne, „Galicja. Studia i Materiały” 2015, t. 1, s. 99 – 113.
Tracz Vira, Epidemia szkarlatyny we Lwowie w latach 1907 – 1910. Urząd miejski, higieniści i polityka zdrowia publicznego, „Kwartalnik Historyczny” 2021, nr 3, s. 743 – 784.
Trilla Antoni, Trilla Guillem, Daer Carolyn, The 1918 „Spanish Flu” in Spain, „Clinical Infectious Diseases” 2008, vol. 47, no 5, s. 668–673.
Urbanowicz Adam Andrzej, Gabinet Ignacego Jana Paderewskiego 16 I – 9 XII 1919 r., [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 29 – 52.
Urbanowicz Adam Andrzej, Gabinet Jędrzeja Moraczewskiego, 17 XI 1918 – 16 I 1918, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 13 – 28.
Urbanowicz Adam Andrzej, Gabinet Władysława Eugeniusza Sikorskiego, 16 XII 1922 – 26 V 1923, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 129 – 142.
Wątor Adam, Gabinet Leopolda Skulskiego, 13 XII 1919 – 9 VI 1920, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 53 – 64.
Wątor Adam, Pierwszy gabinet Wincentego Witosa, 24 VII 1920 – 13 IX 1921, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 75 – 90.
Wątor Adam, Pierwszy gabinet Władysława Grabskiego, 23 VI – 24 VII 1920, [w:] Od Moraczewskiego do Składkowskiego. Gabinety Polski Odrodzonej 1918 – 1939, red. J. Faryś, A. Wątor, H. Walczak, Szczecin 2010, s. 65 – 74.
Więckowska Elżbieta, Archiwalia dotyczące zwalczania chorób zakaźnych w okresie 1919–1924 w zasobie Archiwum Akt Nowych w Warszawie, „Medycyna Nowożytna” 1997, t. 4, z. 1 – 2, s. 197–202.
Więckowska Elżbieta, Centralny Komitet do walki z durem plamistym (1 sierpień 1919 – 5 marca 1920), „Przegląd Epidemiologiczny” 1998, t. 52, nr 1 – 2, s. 205 – 214.
Więckowska Elżbieta, Instytucje zdrowia publicznego II Rzeczypospolitej – organizacja, cele i zadania, „Przegląd Epidemiologiczny” 2000, t. 54, nr 3 – 4, s. 417 – 425.
Więckowska Elżbieta, Komitet Sapieżyński w walce z chorobami zakaźnymi (1914-1918), Wrocław 1998.
Więckowska Elżbieta, Kształtowanie się ochrony zdrowia, [w:] Dzieje Medycyny w Polsce, t. 2: lata 1914 – 1944, red. W. Noszczyk, J. Supady, Warszawa 2015, s. 65 – 82.
Więckowska Elżbieta, Opieka lekarsko – zdrowotna i sanitarna w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, „Medycyna Nowożytna” 2007, nr 1 – 2 (14), s. 55 – 57.
Więckowska Elżbieta, Opieka sanitarna i lekarsko-zdrowotna w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Przełom nowożytny w nauce europejskiej i jego kontekst społeczno-kulturowy. Studia z Dziejów Kultury Medycznej, t. 8, red. B. Płonka-Syroka, A. Syroka, Wrocław 2004, s. 158–166.
Więckowska Elżbieta, Organizacja Sekcji Sanitarnej Krakowskiego Biskupiego Komitetu Niesienia Pomocy Dotkniętych Klęską Wojny (1914 – 1918): społeczne aspekty historii medycyny, „Medycyna Nowożytna” 1995, t. 2, nr 1, s. 91 -114.
Więckowska Elżbieta, Państwowy Urząd do spraw powrotu Jeńców, Uchodźców i Robotników (grudzień 1918 – połowa roku 1924), [w:] Lekarze czasów wojny. Medycyna polska w pierwszych latach II Rzeczypospolitej i w okresie II wojny światowej, „Studia z Dziejów Kultury Medycznej”, t. 3, B. Płonka-Syroka, Wrocław 2000, s. 7–14.
Więckowska Elżbieta, Państwowy Zakład Higieny w Warszawie w latach 1918 – 1954: organizacja, cele i zadania, „Medycyna Nowożytna” 2011, t. 8, nr 2, s. 131 – 152.
Więckowska Elżbieta, Początki opieki zdrowotnej nad ludnością Królestwa Polskiego na przełomie XIX/XX wieku w świetle czasopisma „Zdrowie” (1895–1914), „Zdrowie Publiczne” 1985, nr 5–6, s. 227–237.
Więckowska Elżbieta, Społeczne ogniwa opieki lekarskiej i służby sanitarnej komitetów obywatelskich Warszawy i Guberni Warszawskiej 1914-1916, Wrocław 1992.
Więckowska Elżbieta, Udział Naczelnego Nadzwyczajnego Komisariatu do walki z epidemiami w zwalczaniu chorób zakaźnych 1920 – 1923, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1996, t. 59, z. 1, s. 123 – 130.
Więckowska Elżbieta, Walka z ostrymi chorobami zakaźnymi w Polsce w latach 1918 – 1924, Wrocław 1999.
Więckowska Elżbieta, Wpływ epidemii na politykę zdrowotną państwa w pierwszych latach II Rzeczpospolitej, [w:] Choroba jako zjawisko społeczne i historyczne, „Studia z Dziejów Kultury Medycznej”, t. 4, red. B. Płonka-Syroka, Wrocław 2001, s. 241 – 258.
Więckowska Elżbieta, Zamknięta i otwarta opieka zdrowotna, [w:] Dzieje Medycyny w Polsce, t. 2: lata 1914 – 1944, red. W. Noszczyk, J. Supady, Warszawa 2015, s. 53 – 64.
Więckowska Elżbieta, Zwalczanie ostrych chorób zakaźnych w pierwszym roku istnienia Polski niepodległej 1918–1919, „Przegląd Epidemiologiczny” 1999, t. 53, nr 1 – 2, s. 211 – 220.
Wiór Halina, Czerwonka bakteryjna (Dysenteria Bacterica), [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 224.
Wiór Halina, Organizacja walki z chorobami zakaźnymi w Polsce w latach 1919 – 1962, [w:] Choroby zakaźne w Polsce i ich zwalczanie w latach 1919 – 1962, red. J. Kostrzewski, Warszawa 1964, s. 51 – 52.
Wnęk Jan, Epidemia czerwonki w Polsce w latach 1920 – 1921, „Przegląd Epidemiologiczny” 2017, t. 71, nr 1, s. 133 – 140.
Wnęk Jan, Pandemia grypy hiszpanki (1918–1919) w świetle polskiej prasy „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2014, t. 77, s. 16–23.
Wysocki Aleksander, Sytuacja epidemiologiczna w okresie wojny polsko-sowieckiej 1919–1920, „Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej” 1997, nr 20, s. 92 – 102.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Urszula Kozłowska, Tomasz Sikorski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 312
Liczba cytowań: 0
