Duszpasterstwo wojskowe na obszarze diecezji chełmińskiej w pierwszej połowie XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2022.025Słowa kluczowe
diecezja chełmińska, garnizon, kapelani wojskowi, Prusy Zachodnie, wojsko pruskieAbstrakt
W 1810 r. na obszarze Prus Zachodnich regularną posługę duszpasterską 856 katolickim żołnierzom zapewniali księża należący do różnych diecezji. Garnizony bez opieki pastoralnej znajdowały się w diasporze katolickiej, pozbawionej struktury parafialnej. Po ogłoszeniu bulli Piusa VII De salute animarum w 1821 r., znaczna część zachodniopruskiej prowincji znalazła się w granicach diecezji chełmińskiej. Od 1832 r. ustanawiano duszpasterzy w garnizonach. Na ogół nie byli oni jednak etatowymi pracownikami wojska. Garnizonami usytuowanymi w diasporze katolickiej opiekowali się najczęściej zamiejscowi księża.
Bibliografia
Źródła archiwalne
Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz, I. HA Rep. 76 IV, Sekt. 2, Abt. VIII, Nr. 1, Bd. 1.
Źródła drukowane
Diecezja chełmińska. Zarys historyczno-statystyczny, Pelplin 1928.
Mross Henryk, Słownik biograficzny kapłanów diecezji chełmińskiej wyświęconych w latach 1821-1920, Pelplin 1995.
Wilemska Elżbieta, Konsystorz, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, red. A. Szostek, kol. 743-744.
Literatura
Ceynowa Tadeusz, Archiwum dziekańskie dekanatu wałeckiego do 1945 roku w zasobie archiwum diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Inwentarz, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2021, nr 115, s. 33-56.
Czaplewski Paweł, Wykaz oficyałów gdańskich i pomorskich od 1467-1824 r., „Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1912, t. 19, s. 4-128.
Diözesan-Nachrichten, „Katholisches Wochenblatt“ 1844, nr 2, s. 12; nr 15, s. 70; nr 21, s. 98.
Hildebrandt Augustin, Ueber den periodischen Gottesdienst in Saalfeld, Diözese Culm, „Bonifatiusblatt“ 1868, nr 9, s. 130-132.
Hubatsch Walther, Die Übernahme Westpreussens und des Netzedistrikts durch Preussen im Jahre 1772, w: Die Erste Polnische Teilung 1772, hrsg. F. B. Kaiser i B. Stasiewski, Köln-Wien 1974, s. 75-95.
Kopiczko Andrzej, Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1821-1945, cz. 1, Studium prozopograficzne, Olsztyn 2004.
Kujawski Witold, Następstwa rozbiorów Polski w diecezji włocławskiej, „Studia Włocławskie” 2009, t. 12, s. 173-182.
Kumor Bolesław, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772-1918), Kraków 1980.
Liedtke Antoni, Zarys dziejów diecezji chełmińskiej, „Nasza Przeszłość” 1971, t. 34, s. 59-116.
Loeper Franz, Missionsstation Rosenberg in Westpreußen, „Bonifatiusblatt“ 1870, nr 11, s. 168-169.
Małłek Bartosz, Księgi metrykalne parafii rzymskokatolickiej w Sypniewie k. Więcborka z lat 1730-1874. Stan zachowania i możliwość odtworzenia ruchu naturalnego ludności, „Koło Historii” 2018, nr 23, s. 259-273.
Matern Georg, Die katholische Diaspora in Ostpreußen, Braunsberg 1909.
Pohl Heinrich, Die katholische Militärseelsorge Preussens 1797-1888, Stuttgart 1926, Nachdruck: Amsterdam 1962.
Romahn Paul, Die Diaspora der Diözese Ermland, Braunsberg 1927.
Rosenberg Bernhard M., Ermländische Garnisonstädte, „Unsere Ermländische Heimat“ 1957, nr 2.
Szymański Józef, Granice diecezji kujawsko-kaliskiej, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 2015, t. 104, s. 311-321.
Thamm Otto, Allerlei Militaria aus vergangenen Tagen, „Unsere Ermländische Heimat“ 1933, nr 6, s. 21-23.
Wejman Grzegorz, Dzieje Kościoła katolickiego na Pomorzu Zachodnim i Północnym do 1945 roku. Zarys problemu, „Colloquia Theologica Ottoniana” 2016, nr 2, s. 217-238.
Wojtowicz Jerzy, Ustrój i administracja, w: Historia Pomorza, t. 2, Do roku 1815, cz. 2 (Pomorze Wschodnie w latach 1657-1815), red. G. Labuda, Poznań 1984, s. 628-646.
Zawadzki Wojciech, Duchowieństwo katolickie oficjalatu pomezańskiego w latach 1525-1821, t. 1, Studium prozopograficzne, Elbląg 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Marek Jodkowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 299
Liczba cytowań: 0
