Generał Tadeusz Rozwadowski pod Gorlicami – prawda i mit
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2022.017Słowa kluczowe
General Tadeusz Rozwadowski, Battle of Gorlice, Austro-Hungarian Army, artillery, commandAbstrakt
Powszechnie uważa się, że gen. Tadeusz Rozwadowski wziął czynny udział w zwycięskich walkach państw centralnych pod Gorlicami w maju 1915 r. Stwierdzenie to, którego źródłem są wczesne, nieobiektywne biografie i wspomnienia generała, nie odpowiada jednak prawdzie. W kluczowych dniach nie piastował on stanowiska dowódcy XII Brygady Artylerii ani żadnego innego, na którym miałby wpływ na planowanie i przebieg walk. Wynika to jasno z przeanalizowanych akt operacyjnych jednostek austro-węgierskich kilku szczebli. Ponieważ jednak Rozwadowski był świadkiem bitwy, potrafił zrelacjonować ją na tyle dokładnie, że do dziś jest kojarzony z gorlicką wiktorią.
Bibliografia
Bibliografia:
Źródła rękopiśmienne:
Biblioteka Jagiellońska (Kraków)
K.u.k. 1. Korpskommando Tagebuch Nr. 1, sygn. BJ Rkp. 6905 III t. 1–3.
Österreichisches Staatsarchiv/Kriegsarchiv (Wien)
Archive der Truppenkörper:
Infanterie Regiment Nr. 100, Kt. 697
Gefechtsberichte:
Husaren Regiment 1–16, Kt. 1871
Neue Feldakten:
VI. Korps, Kt. 673, 683
IX. Korps, Kt. 1104
I.D., Kt. 717, 716, 724
F.A.Brig., Kt. 3709, 3707, 3708
Sammlung Balaban:
I.D., Kt, 1903
Dokumenty osobiste
Arz A., Zur Geschichte des grossen Krieges 1914–1918, Wien–Leipzig–München 1924.
Jordan Rozwadowski T., Wspomnienia Wielkiej Wojny, redakcja i opracowanie naukowe M. Patelski, Warszawa 2015.
Łoś W., Polskie serce w austriackim mundurze. Pamiętniki z okresu I wojny światowej, tom 1, Łódź 2014.
Schoß A.M., Verklungene Tage. Kriegserinnerungen eines Artilleristen, Wien–Leipzig 1933.
Romer J., Pamiętniki, Lwów 1938.
Opracowania:
Balck W., Rozwój taktyki w ciągu Wielkiej Wojny, tłum. T. Różycki, Warszawa 1921.
Bator J., Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1915–1915, Kraków 2008.
Berdzik J., Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski. Zarys biografii, [w:] Tadeusz Jordan Rozwadowski. Generał broni, oprac. i red. S. Rozwadowski, Katowice 1993.
Bruchmüller G., Die deutsche Artillerie in den Durchbruchschlachten des Weltkrieges, Berlin 1922.
Centek J., Bitwa pod Gorlicami, małe Verdun czy operacja tarnowsko-gorlicka. Regionalna polityka historyczna, [w:] Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej Znaki Pamięci V – bitwa gorlicka, jej znaczenie i skutki, red. K. Ruszała, Gorlice 2012, s. 5–14
François [H.] von, Gorlice 1915. Der Karpathendurchbruch und die Befreiung von Galizien, Leipzig 1922.
Frodyma R., W te dni majowe. Bitwa Gorlicka w relacjach uczestników, „Płaj” T. 22: 2001, s. 94–111.
Hofmann O., G. Hubka, Der Militär-Maria-Theresien-Orden. Die Auszeichnungen im Weltkrieg 1914–1918, Wien 1944.
Kalm O.T. von, Gorlice, Oldenburg i.O./Berlin 1930.
Kirchmayer J., Artyleria w bitwie pod Gorlicami (2–5 V 1915) (Studium artylerii armii), Przegląd Artyleryjski, 1938, cz. 1, z. 3, s. 225–278; cz. 2, z. 4, s. 345–399.
Klimecki M., Gorlice 1915, Warszawa 2009.
Krzeczunowicz K., Wspomnienie o generale Tadeuszu Rozwadowskim, Londyn 1983.
Kułacz S., Od Pustek do Sanu. Działania austro-węgierskiej 12. Dywizji Piechoty w dniach 2–16 maja 1915 r., [w:] Znaki pamięci VI – Ziemia gorlicka w ogniu Wielkiej Wojny: materiały z konferencji naukowej, red. K. Ruszała, Gorlice 2014, s. 17–40.
Latinik F.K., Żołnierz polski pod Gorlicami 1915. Działalność 100 pułku Ziemi Cieszyńskiej, Przemyśl 1923.
Latinik [F.K.], Wspomnienia o gen. broni Tadeuszu Rozwadowskim, [w:] Generał Rozwadowski, Kraków 1929, s, 196–200.
Linnenkohl H., Vom Einzelschuss zur Feuerwalze. Der Wettlauf zwischen Technik und Taktik im Ersten Weltkrieg, Bonn 1996.
Maryański W., Wiązanka wspomnień o generale Tadeuszu Jordan Rozwadowskim, [w:] Generał Rozwadowski, Kraków 1929, s. 143–175.
Mazur E., Gmina Łużna w czasie I wojny światowej. W 100 rocznicę bitwy pod Gorlicami (2 maja 1915–2 maja 2015), Łużna 2015.
Odrowąż-Pieniążek C., Działania artylerii VI Korpusu austriackiego w bitwie pod Gorlicami dnia 2 maja 1915 r. Przegląd Artyleryjski, 1938, nr 10, s. 1109–1150.
Olszański T.A., Przełamanie gorlickie, [w:] Pierwsza wojna światowa w Karpatach, Warszawa 1985, s. 93–104.
Glaise-Horstenau E. (Hrsg.), Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914–1918, Zweiter Band, Wien 1931.
Patelski M., Generał broni Tadeusz Jordan Rozwadowski. Żołnierz i dyplomata, Warszawa 2002.
Riedl L., Die Artillerie der k.u.k. 12. Inf.-Dion. beim Durchbruche bei Gorlice, [w:] H. Kerchnawe (Hrsg.), Ehrenbuch unserer Artillerie, Zweiter Band, Wien 1936, s. 129–131.
Riedl L., Die Gefechtstätigkeit des k.u.k. VI. Korps in der Durchbruchschlacht bei Gorlice, Budapest 1928.
Reiter Ch.E., Zur Problematik des tschechischen „Verrates” im Ersten Weltkrieg. Die k.u.k. 10 Infanterie-Truppendivision 1914/15, Wien 2016.
Rothkirch von Trach L., Gorlice–Tarnow, Oldenburg i. Gr. 1918.
Rozwadowski A.J., Generał Rozwadowski, Kraków 1929.
Woźny T., Pomiędzy Limanową a Gorlicami. Działania wojenne w Galicji Zachodniej od połowy grudnia 1914 r. do końca kwietnia 1915 r. – cz. 2, Textus et Studia nr 3(23) 2020, s. 135–154.
Zagórski S., Tadeusz Rozwadowski. Ten, który zatrzymał bolszewików, [w:] Polscy bogowie wojny. Najwspanialsi dowódcy w dziejach, red. K. Janicki, M. Procner, A. Winkler, s. 251–264.
Zgórniak M., Bitwa pod Gorlicami 1915 r., [w:] Nad rzeką Ropą [tom 3]. Szkice historyczne, Kraków 1968, s. 551–582.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Sławomir Kułacz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1919
Liczba cytowań: 0
