Local Interactions in Times of Peace and Times of Crisis.
The common people and their participation in local governance**
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2022.014Słowa kluczowe
średniowieczna administracja miejska, rada miejska a pospólstwo, dzielnice i urzędnicy kwartalni, dobra publiczne, wojna chłopska 1525 r., FrankoniaAbstrakt
Kluczowe pytanie niniejszych rozważań brzmi: w jaki sposób obywatele (Gemeine), którzy nie mieli szans na członkostwo w radzie miejskiej, mogli zostać włączeni do wspólnego procesu decyzyjnego w późnym średniowieczu? W tle tego konkretnego pytania badawczego leżą podstawowe kryteria ideału miejskiego pokoju i wspólnego dobra (gemein Gut) jako idealnej wizji wspólnoty. Poniższe przykłady pochodzą przede wszystkim z Frankonii – obszaru, który nie miał jednolitej struktury administracyjnej ani jednego władcy terytorialnego. Na tym terenie panowali różni władcy świeccy i duchowni z wieloma zamkami, klasztorami i miastami. Społeczność miejska była podzielona na dzielnice, przedmieścia i kwartały. Dlatego też urzędnicy kwartalni (Viertelsmeister) odgrywali ważną rolę jako rzecznicy lub przedstawiciele dzielnic bądź przedmieść. Mogli oni pełnić wiele różnych funkcji. Jako przedstawiciele społeczności dzielnicowych byli np. przesłuchiwani przez radę w sprawach społeczno-politycznych. Wzmianki dotyczące urzędników kwartalnych i gmin w czasie wojny chłopskiej nie są przypadkowe, lecz mówią wiele o kryzysie zaufania obywateli do rady miejskiej. Kilka uwag na ten temat, zamieszczonych w niniejszym artykule, pozwoli ukazać polityczne wpływy kwatermistrzów we frankońskich miastach i miasteczkach jako przykład dla przyszłych porównywalnych projektów badawczych.
Bibliografia
Archival Sources
Staatsarchiv Würzburg HV Ns. F, 857a
Stadtarchiv Eichstätt SA 4, SA 9.
Stadtarchiv Ochsenfurt Bürgermeisterrechnung 1527/28 and 1538/29; Recessbuch 1587; Amtsbuch von 1532.
Stadtarchiv Würzburg, Ratsprotokolle 5 (1.462-1482).
Printed Sources
• Franz Ludwig Baumann, Quellen zur Geschichte des Bauernkriegs aus Rotenburg an der Tauber, Tübingen 1878.
• Martin Cronthal, Die Stadt Würzburg im Bauernkriege, red. Michael Wieland, Würzburg 1887.
• Lorenz Fries, Die Geschichte des Bauern-Krieges in Ostfranken, 2 vol., red. August Schäffler / Theodor Henner, Würzburg 1883.
• Rainer Hambrecht (Ed.), Stadtbuch von Rodach (Schriften des Rodacher Rückert-Kreises 12), Rodach bei Coburg 1988.
• Stefan Nöth (Ed.), Die Stadtbücher von Seßlach aus den Jahren 1485 und 1550 (CHW-Monographien 6), Lichtenfels 2005.
• Satzungsbücher und Satzungen der Reichsstadt Nürnberg aus dem 14. Jahrhundert (Quellen zur Geschichte und Kultur der Stadt Nürnberg 3/1), red. Werner Schultheiß, Nürnberg 1965.
• Würzburger Ratsprotokolle 1454-1465 (Veröffentlichungen der Gesellschaft für Fränkische Geschichte III, 11), red. Franz Fuchs / Ulrich Wagner, Würzburg 2017.
• Würzburger Ratsprotokolle der Riemenschneiderzeit Teil 1: 1504-1513 (Fontes Herbipolenses 10), red. Uwe Schreiber und Renate Schindler with the participation of Hans-Wolfgang Bergerhausen, Würzburg 2020
Literature
• Klaus Arnold, Niklashausen 1476. Quellen und Untersuchungen zur sozialreligiösen Bewegung des Hans Behem und zur Agrarstruktur eines spätmittelalterlichen Dorfes (Saecula Spiritualia 3), Baden-Baden 1980.
• Bauernkrieg in Franken (Publikationen aus dem Kolleg ‚Mittelalter und Frühe Neuzeit‘ 2), red. Franz Fuchs / Ulrich Wagner, Würzburg 2016.
• Peter Blickle, Die Revolution von 1525, München 1975.
• Peter Blickle, Der Bauernkrieg. Die Revolution des Gemeinen Mannes, München 42012.
• Rudolf Endres, Der Bauernkrieg in Franken, „Blätter für deutsche Landesgeschichte“ 1973, vol. 109, pp. 31-68.
• Geschichte der Stadt Würzburg im Bauernkrieg, red. Ulrich Wagner, Stuttgart 2004.
• Helmut Flachenecker, Eine Geistliche Stadt – Eichstätt vom 13. bis zum 16. Jahrhundert (Eichstätter Beiträge 5), Regensburg 1988.
• Helmut Flachenecker, Lorenz Fries als Historiograph, in: Lorenz Fries und sein Werk. Bilanz und Einordnung, ed. Franz Fuchs / Stefan Petersen / Ulrich Wagner / Walter Ziegler (Veröffentlichungen des Stadtarchivs Würzburg 19), Würzburg 2014, pp. 1-27.
• Helmut Flachenecker, Eine neu entdeckte Quelle zu den Familien Fries und Ganzhorn aus dem 17. Jahrhundert. Ein Vorbericht, „Mainfränkisches Jahrbuch für Geschichte und Kunst“ 2014, vol. 66, pp. 143-148.
• Florian Geidner, Der Deutsche Orden als Stadtherr im Heiligen Römischen Reich. Das Beispiel (Wolframs-)Eschenbach, „Alt-Gunzenhausen. Beiträge zur Geschichte der Stadt und Umgebung“ 2016, vol. 71, pp. 7-44.
• Oskar Geidner, Das Schützenwesen in Eschenbach bis 1806, „Mitteilungsblatt des Heimatvereins Wolframs-Eschenbach 1989/III“, pp. 9-14.
• Oskar Geidner, Wolframs-Eschenbach. Die Bürger und ihre Bauten. Häusergeschichte 1423-1945 (Quellen und Forschungen zur Fränkischen Familiengeschichte 30), Nürnberg 2015.
• Benjamin Heidenreich, Handlungsmodelle rebellierender Untertanen. Die politische Kommunikation der Aufständischen während des „Bauernkriegs“ im Jahr 1525, „Bulletin der Polnischen Historischen Mission“ 2018, vol. 13, pp. 231-244.
• Benjamin Heidenreich, Ein Ereignis ohne Namen? Zu den Vorstellungen des Bauernkriegs von 1525 in den Schriften der Aufständischen und in der zeitgenössischen Geschichtsschreibung (Quellen und Forschungen zur Agrargeschichte 59), Berlin / Boston 2019.
• A History of the County of Chester, vol. 5. I: The City of Chester: General History and Topography, red. C. P. Lewis / A. T. Thacker, Woodbridge, 2003; vol. 5.ii: The City of Chester: Culture, Buildings, Institutions, Woodbridge, 2005.
• Eberhard Isenmann, Die deutsche Stadt im Spätmittelalter 1250-1500, Stuttgart 1988.
• Thomas M. Krüger, Leitungsgewalt und Kollegialität. Vom benediktinischen Beratungsrecht zum Konstitutionalismus deutscher Domkapitel und des Kardinalkollegs (ca. 500-1500) (Studien zur Germania Sacra NF 2), Berlin / Boston 2013.
• Christopher P. Lewis, Framing Medieval Chester: The Landscape of Urban Boundaries, in: Mapping the Medieval City. Space, Place and Identity in Chester c. 1200-1600, red. Catherine A. M. Clarke. Cardiff, University of Wales Press, 2011, pp. 42-56.
• Hans-Christoph Rublack, Die Stadt Würzburg im Bauernkrieg, „Archiv für Reformationsgeschichte“ 1976, vol. 67, pp. 76-100.
• Michael Schattenhofer, Beilngries. Chronik zur Neunhundertjahrfeier der Marktverleihung, Kallmünz 1953.
• Josef Seger, Der Bauernkrieg im Hochstift Eichstätt, Regensburg 1997.
• Stadtlexikon Nürnberg, red. Michael Diefenbacher and Rudolf Endres,
Nürnberg 22000.
• Ulrich Wagner, Die Stadt Würzburg im Bauernkrieg, in: Geschichte der Stadt Würzburg im Bauernkrieg, red. Ulrich Wagner, Stuttgart 2004, pp. 40-46.
• Michael Walzer, Exodus and Revolution, Basic Books, New York 1985.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Helmut Flachenecker
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 412
Liczba cytowań: 0
