Działalność organizacji Polish Exiles Protection (Opieka Polska) w Londynie w latach 1915-1917
DOI:
https://doi.org/10.12775/KLIO.2022.004Słowa kluczowe
Polish Exiles Protection, jeńcy wojenni, I wojna światowa, Polacy w Wielkiej Brytanii, Komitet Narodowy PolskiAbstrakt
Artykuł stanowi próbę rekonstrukcji działalności organizacji Polish Exiles Protection powstałej w Londynie w 1915 r. Jej celem była pomoc Polakom – poddanym niemieckim i austro-węgierskim, przebywającym na Wyspach Brytyjskich w czasie pierwszej wojny światowej. Traktowano ich jak obywateli wrogich państw, dlatego byli oni narażeni na internowanie, któremu omawiana organizacja starała się zapobiegać, wnioskując również o zwolnienia z internowania i pomagając jeńcom wojennym. W artykuleprzedstawiono okoliczności jej powstania oraz kierunki działań na podstawie materiałów archiwalnych (pochodzących głównie z Archiwum Akt Nowych w Warszawie, nie wykorzystano materiałów z archiwów polskich w Londynie, tj. Archiwum Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego oraz Archiwum Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii) aż do momentu przejęcia organizacji w 1917 r. przez Komitet Narodowy Polski. W pierwszej części skupiono się również na deskrypcji zjawiska jeniectwa cywilnego i liczebności Polaków w Wielkiej Brytanii.
Bibliografia
I. ŹRÓDŁA
A. ŹRÓDŁA RĘKOPIŚMIENNE
Archiwum oo. Karmelitów w Krakowie (AKKr)
sygn. 138 Członkowie Zgromadzenia uwięzieni 1 IX 1939 – 1 V 1945.
Archiwum Polskiej Prowincji Zgromadzenia Księży Misjonarzy (AMS)
sygn. I-II Teczki personalne br. Stanisława Płoszycy CM.
sygn. I-III Teczki personalne ks. Michała Jachimaczaka CM.
sygn. I-III Teczki personalne ks. Norberta Kompalli CM.
sygn. I-IV Teczki personalne ks. Józefa Słupiny CM.
sygn. I-IV Teczki personalne ks. Jana Jędrychowskiego CM.
sygn. I-VI Teczki personalne ks. Józefa Krause CM.
sygn. I-VI Teczki personalne ks. Franciszka Malinowskiego CM.
sygn. I-XI Teczki personalne ks. Stanisława Przewoźniaka CM.
sygn. I-XXIV Teczki personalne ks. Aleksandra Szymkiewicza CM,
sygn. I-XV Teczki personalne ks. Ludwika Moski CM.
Archiwum Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego w Krakowie (ATJKr)
sygn. 1357 Cięciwa Franciszek.
Archiwum Zgromadzenia Braci Albertynów w Krakowie (ABAKr)
b. sygn. Relacja brata Mikołaja (Bernarda) Chwedorowicza, Kraków, 18 VI 1964.
Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (MHKr)
b. sygn. Relacja Jana Górskiego.
B. ŹRÓDŁA NIEDRUKOWANE
Muller Madej S., Dziewczynka z listy Schindlera. Oczami dziecka, Warszawa 2001.
Sobolowicz T, Więźniarska dola, [w:] Numery mówią, red. Z. Stochowa, Katowice 1980, s. 120-135.
II. OPRACOWANIA
Bader K., Życie po ocaleniu. Testament Jurka, Warszawa 2011.
Bratko J., Gestapowcy, Kraków 1985.
Broszat M., Nationalsozialistische Polenpolitik 1939-1945, Hamburg 1961.
Czerpak S., Wroński T., Ulica Pomorska 2. O krakowskim Gestapo i jego siedzibie w latach 1939-1945, Kraków 1972.
Domagała J., Ci, którzy przeszli przez Dachau, Warszawa 1957.
Grynberg M., Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne, Wołowiec 2014.
Heim W., Jakubiec C., Montelupich, Kraków 1985.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939 – 1945, z. 1, Straty osobowe, Warszawa 1977.
Jacewicz W., Woś J., Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939 – 1945, z. 5, Zakony i zgromadzenia zakonne męskie i żeńskie, Warszawa 1981.
Jagodzińska A., Dachau we wspomnieniach księży – więźniów, Warszawa 2015.
Jakubik A., Ryn Z., Eksperymenty pseudomedyczne w hitlerowskich obozach koncentracyjnych, [w:] Okupacja i medycyna. Drugi wybór artykułów z „Przeglądu lekarskiego – Oświęcim” z lat 1961-73, Warszawa 1975, s. 64-72.
Kąkolewski K., Węzły wojny, Poznań 2010.
Kępiński A., Rytm życia, Kraków 1972.
Kocięcka W., Misjonarz, sługa ubogich i trędowatych, „Biuletyn Informacyjny dla Księży Byłych Więźniów Obozu Koncentracyjnego w Dachau”, 22 (1995), s. 68-80.
Kret J., Dzień w karnej kompanii, „Zeszyty Oświęcimskie”, 1 (1957), s. 178-189.
Księga Pamięci: transporty Polaków do KL Auschwitz z Krakowa i innych miejscowości Polski Południowej 1940-1944, t. 1, oprac. F. Piper, I. Strzelecka, Oświęcim 2002.
Leszczyński K., Działalność Einsatzgruppen Policji Bezpieczeństwa na ziemiach polskich w 1939 r. w świetle dokumentów, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce”, 22 (1971), s. 250-272.
Madajczyk Cz., Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, t. 2,Warszawa 1970.
Marecki J., Archidiecezja krakowska 1912-1962, [w:] Kościół krakowski w tysiącleciu, red. G. Ryś, Kraków 2000, s. 384-450.
Masłowski J., Oświęcim. Cmentarz świata, Warszawa 1995.
Nałkowska Z., Medaliony, Warszawa 1993.
Piper F., Eksterminacja, [w:] Oświęcim. Hitlerowski obóz masowej zagłady, red. W. Michalak, Warszawa 1981, s. 98-124.
Piper F., Warunki życia i pracy, jako środek wyniszczania więźniów, [w:] Auschwitz nazistowski obóz śmierci, red. F. Piper, T. Świebocka, Oświęcim 1993, s. 143-151.
Polak B.A, Polak T., Wprowadzenie, [w:] Porzucić etyczną arogancję: ku reinterpretacji podstawowych pojęć humanistyki w świetle wydarzenia Szoa, red. B. A. Polak, T. Polak, Poznań 2011, 7-19.
Pospieszalski K. M., Polska pod niemieckim prawem 1939 – 1945. (Ziemie Zachodnie), Poznań 1946.
Przybyszewski B., Dzieje kościelne Krakowa w czasie okupacji 1939-1945, „Chrześcijanin w Świecie”, 11 (1979), nr 11 , s. 24-42.
Raspond S., Misjonarze św. Wincentego a Paulo w Polsce (1651 – 2001), Kraków 2001.
Stachów T., Represje wobec Kościoła w Krakowie w okresie okupacji niemieckiej, [w:] Kościół krakowski. 1939-1949, red. Ł. Klimek, Kraków 2014, s. 21-40.
Szafrańska A., Święty naszych czasów, Warszawa 1983.
Szwajca K., Ocaleni z Holocaustu w oczach psychiatry, czyli o milczeniu i pamięci, [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętnienia, red. T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska, Łódź 2011, s. 579-585.
Ściężor T. OO. Augustianie w społeczności Prokocimia, [w:] Augustianie w latach 1905-1950. Odrodzenie ducha augustiańskiego w klasztorze św. Katarzyny Aleksandryjskiej na Kazimierzu w Krakowie: okres międzywojenny i trudne wydarzenia roku 1950, red. E. Kania, Kraków 2008, s. 42-49.
Urbański A., Duchowni w Dachau, Kraków 1945.
Waloszek W., Jak ginęli księża Salezjanie w obozie oświęcimskim, [w:] Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego pod okupacją hitlerowską w latach 1939 – 1945, red. W. Jacewicz, Warszawa 1981, s. 390-396.
Warszawski J., Akcja antypapieska w Polsce podczas II wojny światowej, Londyn 1965.
Waszkiewicz Z., Polityka Watykanu wobec Polski 1939 - 1945,Warszawa 1980.
Wolny J., Arcybiskup Adam Sapieha w obronie narodu i Kościoła polskiego w czasie II wojny światowej, [w:] Księga Sapieżyńska, red. Jerzego Wolnego, t. 2, Kraków 1986, s. 203-247.
Wontor – Cichy T., Transport duchownych do KL Dachau z 10 grudnia 1940 roku, „Zeszyty Oświęcimskie”, 28 (2013), s. 209-251.
Wontor-Cichy T., Duchowieństwo i życie religijne w KL Auschwitz, „Katecheta”, 55 (2011), nr 6, s. 60-68.
Wontor-Cichy T., Salezjanie w KL Auschwitz, „Seminare. Poszukiwania naukowe”, 34 (2013), s. 311-324.
Wójcik A., Zdziarski M., Dobranoc, Auschwitz, Kraków 2016.
Wysocki S., O. Hilary Paweł Januszewski błogosławiony karmelita męczennik z Dachau, Kraków 2010.
Zaborowski J., Poznański S., Sonderaktion Krakau. W dwudziestą piątą rocznicę 6 listopada 1939, Warszawa 1964.
W. Mazurkowski, W. Węckowski, Zginęli za wiarę: kandydaci na ołtarze II procesu beatyfikacyjnego 2 grupy polskich męczenników z okresu II wojny światowej, Pelplin 2011.
III. DOKUMENTY FILMOWE
Minorowicz-McBride M., Anioł Śmierci, [film z 2008 r. Wojciech Szumowski].
Wołoszyn Świerk K., Dziewczęta z Auschwitz, [film dla TVP 1 z 2010 r].
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Karolina Biedka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 617
Liczba cytowań: 0
