Zatrucie tlenkiem węgla – drogi narażenia, obraz kliniczny, metody leczenia = Carbon monoxide poisoning, routes of exposure, clinical manifestation, treatment

Abstract

Sowa Magdalena, Winnicki Andrzej, Wójcik Kamil, Tarkowski Michał, Gnatowski Tomasz. Zatrucie tlenkiem węgla – drogi narażenia, obraz kliniczny, metody leczenia = Carbon monoxide poisoning, routes of exposure, clinical manifestation, treatment. Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(4):345-354. ISSN 2391-8306. DOI: 10.5281/zenodo.17251

http://ojs.ukw.edu.pl/index.php/johs/article/view/2015%3B5%284%29%3A345-354

https://pbn.nauka.gov.pl/works/556252

http://dx.doi.org/10.5281/zenodo.17251

Formerly Journal of Health Sciences. ISSN 1429-9623 / 2300-665X. Archives 2011 – 2014 http://journal.rsw.edu.pl/index.php/JHS/issue/archive

Deklaracja.

Specyfika i zawartość merytoryczna czasopisma nie ulega zmianie.

Zgodnie z informacją MNiSW z dnia 2 czerwca 2014 r., że w roku 2014 nie będzie przeprowadzana ocena czasopism naukowych; czasopismo o zmienionym tytule otrzymuje tyle samo punktów co na wykazie czasopism naukowych z dnia 31 grudnia 2014 r.

The journal has had 5 points in Ministry of Science and Higher Education of Poland parametric evaluation. Part B item 1089. (31.12.2014).

© The Author (s) 2015;

This article is published with open access at Licensee Open Journal Systems of Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Poland and Radom University in Radom, Poland

Open Access. This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution Noncommercial License which permits any noncommercial use, distribution, and reproduction in any medium,

provided the original author(s) and source are credited. This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License

(http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.

This is an open access article licensed under the terms of the Creative Commons Attribution Non Commercial License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc/3.0/) which permits unrestricted, non commercial

use, distribution and reproduction in any medium, provided the work is properly cited.

The authors declare that there is no conflict of interests regarding the publication of this paper.

Received: 15.02.2015. Revised 27.03.2015. Accepted: 10.04.2015.

Zatrucie tlenkiem węgla – drogi narażenia, obraz kliniczny, metody leczenia

Carbon monoxide poisoning, routes of exposure, clinical manifestation, treatment

Magdalena Sowa¹, Andrzej Winnicki², Kamil Wójcik³, Michał Tarkowski³, Tomasz Gnatowski²

¹Katedra i Zakład Laseroterapii i Fizjoterapii, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy

²Katedra Technologii Postaci Leku, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,  Collegium Medicum w Bydgoszczy

³Wojewódzka Stacja Pogotowia Ratunkowego w Bydgoszczy

Adres do korespondencji:

mgr Magdalena Sowa

Katedra i Zakład Laseroterapii i Fizjoterapii

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy

ul. Marii Skłodowskiej – Curie 9

85 – 094 Bydgoszcz

e – mail: magdalena.sowa@cm.umk.pl

Streszczenie

Wprowadzenie: Tlenek węgla (CO) jest bezbarwnym, bezwonnym, niedrażniącym i toksycznym gazem, niewykrywalnym przez narządy zmysłów. Powstaje on w wyniku niecałkowitego spalenia substancji, produktów zawierających węglowodory (np. gazy przemysłowe, węgiel drewno). Według badań stanowi jedną z najczęstszych przyczyn zatruć inhalacyjnych na świecie.

Cel pracy: Celem pracy była analiza dróg narażenia, obrazu klinicznego oraz metod leczenia zatrucia tlenkiem węgla.

Skrócony opis stanu wiedzy: Toksyczność tegoż związku jest silnie związana z jego wysokim powinowactwem do hemoglobiny (około 200 razy większe od tlenu). Strukturami najbardziej newralgicznymi i najbardziej narażonymi na działanie CO są serce i ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Patomechanizm działania polega na wiązaniu się tlenku węgla z atomem żelaza w cząsteczce hemu, tworząc związek zwany karboksyhemoglobiną (COHb). Wentylacja powietrzem zwierającym CO wiedzie do hipoksji tkankowej czyli niedotlenienia. Zwolnieniu, a następnie zahamowaniu ulegają metaboliczne procesy oksydacyjne, dochodzi do akumulacji kwaśnych metabolitów, przyczyniających się do rozszerzenia tętnic mózgowych a w konsekwencji przekrwienia mózgu.

Podsumowanie: Liczba zatruć tlenkiem węgla w Polsce jest znacznie większa niż w innych krajach Europy. W ostatnich latach zaobserwowano znaczny spadek śmiertelności spowodowanej zatruciem CO, jednakże nadal bardzo wysoki koszt zdrowotny, wyrażający się w tysiącach pacjentów tracących zdrowie  a nawet życie, skłania do dbałości o skuteczność  działań prewencyjnych.

Słowa kluczowe: tlenek węgla, zatrucie, hipoksja.

Abstract

Introduction: Carbon monoxide (CO) is a colorless, odorless, non-irritating and toxic gas, undetectable by the sense organs. CO is a product of incomplete combustion of substances containing hydrocarbon products (industrial gas, coal, wood). Carbon monoxide is one of the most common causes of poisoning inhalation in the world.

Aim of the study: The aim of this study was to analyze the routes of exposure, clinical manifestation and treatment of carbon monoxide poisoning.

Brief overview of the state of knowledge: The toxicity of carbon monoxide is strongly associated with its high affinity for hemoglobin (approximately 200 times greater than the oxygen). The heart and central nervous system (CNS) are the most vulnerable to CO. Pathomechanism of action involves binding of carbon monoxide with iron atom in the heme molecule to form a compound called carboxyhemoglobin (COHb). Inhaling carbon monoxide-rich air may cause anoxia. The oxidative metabolic processes are inhibited. Accumulation of acidic metabolites cause the enlargement of the cerebral arteries and consequently hyperemia of the brain.

Summary: The amount of carbon monoxide poisoning in Poland is higher than in other European countries. Significant decrease mortality for carbon monoxide poisoning has observed over the last few years. Thousands of patients who lose their health and  their lives, should cause the attention to the effectiveness of preventive measures.

Keywords: carbon monoxide, poisoning, hypoxia.