Idea ex oriente lux, ex occidente lex w myśli politycznej Narodowej Demokracji (1918–1939): kontekst geopolityczny
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2025.005Słowa kluczowe
myśl polityczna, Narodowa Demokracja, geopolityka, wschód, zachódAbstrakt
Narodowa Demokracja kształtowała wizję narodu polskiego, którego losy były zdeterminowane przez uwarunkowania geopolityczne. Twórcy myśli politycznej endecji, na czele z Romanem Dmowskim, diagnozowali przestrzeń kulturową na podbudowie przyrodniczo-geograficznej, oddziałującej na kondycję Polski. Opiniowali wpływy duchowości Wschodu, z którego czerpali wiedzę o sile kultury i moralności, a także o ich znaczeniu dla wzmocnienia zwartości narodowej. Harmonizowali je z procesami okcydentalizowania Polski, zwracając uwagę na znaczenie chrześcijaństwa oraz na oddziaływanie myśli prawnej, zaczerpniętej ze spuścizny antycznego Rzymu.
Bibliografia
Bainville, J. (1935). La Troisième République 1870–1935. Paris: Arthème Fayard et Cie.
Berezowski, Z. (1939). Pakt polsko-angielski. Polityka Narodowa, 3, 151–158.
Dmowski, R. (1904). Ex oriente lux. Niektóre nauki z obecnej wojny. Przegląd Wszechpolski, 9, 648–655.
Dmowski, R. (1908). Niemcy, Rosja i kwestia polska. Lwów: Nakładem Towarzystwa Wydawniczego H. Altenberg.
Dmowski, R. (1926.15.11). Wschód i Zachód w Polsce. Myśl Narodowa, 39, 179–183.
Dmowski, R. (1927). Kościół, naród i państwo. Warszawa: Nakładem Obozu Wielkiej Polski.
Dmowski, R. (1934). Przewrót, Warszawa: M. Niklewicz, J. Załuska i S-ka.
Dmowski, R. (1938). Rzym i chrześcijaństwo. Polityka Narodowa, 2, 109–117.
Dmowski, R. (1939). Pisma, t. 9: Polityka narodowa w odbudowanym państwie. (Mowy i rozprawy polityczne z lat 1991–1934). Częstochowa: Antoni Gmachowski i S-ka.
Dmowski, R. (1939). Pisma, t. 10: Od Obozu Wielkiej Polski do Stronnictwa Narodowego : (przemówienia, artykuły i rozprawy z lat 1925–1934). Częstochowa: Antoni Gmachowski i S-ka.
Dodds, K. (2022). Geopolityka. Krótkie wprowadzenie, tłum. P. Wilczyński. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Eberhardt, P. (2012). Podstawy teoretyczne i ideowe geopolityki według Rudolfa Kjelléna. Przegląd Geograficzny, 2, 313–332.
Giertych, J. (1934). Za północnym kordonem (Prusy Wschodnie). Warszawa: Druk S-ki Wydawn. „Libris”.
Głąbiński, S. (1921). Wobec współczesnych zagadnień politycznych. Mowa prezesa Związku Ludowo-Narodowego wygłoszona w Sejmie dnia 10 lutego 1921 nad deklaracją rządu. Poznań: Nakładem Sekretariatu Dzielnicowego Związku Ludowo-Narodowego.
Grabski, S. (1921). Rewolucja. Studium społeczno-psychologiczne. Warszawa: Księgarnia Perzyński, Niklewicz i S-ka.
Grabski, S. (1923a). Uwagi o bieżącej historycznej chwili Polski. Warszawa: Nakładem Księgarni Perzyński, Niklewicz i S-ka.
Grabski, S. (1923b). Z codziennych walk i rozważań. Poznań: Wielkopolska Księgarnia Nakładowa Karola Rzepeckiego.
Grott, B. (2014). Dylematy polskiego nacjonalizmu. Powrót do tradycji czy przebudowa narodowego ducha. Warszawa: Wydawnictwo von borowiecky.
Hall, A. (2019). O Romanie Dmowskim w stulecie traktatu wersalskiego. Studia Łomżyńskie, 29, 179–185.
Hubert, W. (1935.07.7). Polityka morska Władysława IV. Myśl Narodowa, 28, 416–418.
Hubert, W. (1939). Polskie dążenia morskie. Warszawa: Wydawnictwo Ligi Morskiej i Kolonialnej.
Kawalec, K. (2002). Zygmunt Wasilewski o narodzie, cywilizacji zachodniej i dobie powojennej. W: M. Meducka (red.). Zygmunt Wasilewski. Polityk – krytyk – regionalista (ss. 25–38). Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe.
Kjellén, J. R. (2021). Państwo jako żywy organizm i inne teksty, tłum. K. Zmyśliński, T. Zmyśliński. Warszawa: Zona Zero, © copyright.
Klub narodowy przeciw umowom z Niemcami. (1931). Poznań: Spółka Akcyjna „Drukarnia Polska”.
Konopczyński, W. (1930.12.14). Narodziny nowoczesnej idei niepodległości w Polsce (1733–1775). Myśl Narodowa, 52, 784–785.
Kozicki, S. (1921). Sprawa granic Polski na konferencji pokojowej w Paryżu. Warszawa: Nakładem Księgarni i Składu Nut Perzyński, Niklewicz i S-ka.
Kozicki, S. (1922.01.5). O polską politykę zagraniczną. Kurier Poznański, 4, 1.
Kozicki, S. (1925). Reński pakt gwarancyjny. Przegląd Wszechpolski, 7, 485–487.
Kozicki, S. (1927). Niemcy i Polska na tle polityki powojennej. Warszawa: Wydawnictwo Myśli Narodowej.
Kozicki, S. (1935.05.26). Trzecia Republika we Francji. Myśl Narodowa, 22, 320–322.
Łętocha, R. (2014). Naród, kultura i przyroda w myśli Jana Gwalberta Pawlikowskiego. Politeja, 6, 129–142. DOI: 10.12797/Politeja.11.2014.32.08.
Machalski, F. (1930.01.12). Wódz Indii współczesnych. Mahatma Gandhi – życie, czyny, ideologia. Myśl Narodowa, 2, 18–19.
Maj, E. (2010). Komunikowanie polityczne Narodowej Demokracji 1918–1939. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Moczulski, L. (2023). Geopolityka. Potęga w czasie i przestrzeni. Warszawa: Bellona.
Par (1935.06.30). Ku czemu dąży Japonia? Myśl Narodowa, 27, 401–403.
Pawlikowski, J. G. (1938). O lice ziemi. Wybór pism. Warszawa: Wydawnictwo Państwowej Rady Ochrony Przyrody.
Popławski, J. L. (1910). Szkice literackie i naukowe. Warszawa: Nakładem Księgarni E. Wende i Ska.
Przed konferencją w Cannes. (1922.01.02). Słowo Polskie, 2, 2.
Stojanowski, K. (1938). Nakazy narodowej polityki ludnościowej. Polityka Narodowa, 1, 37–72.
Wasilewski, Z. (1925). Dziesięcioro wskazań. Warszawa: Nakładem Naczelnictwa Związku Harcerstwa Polskiego.
Wasilewski, Z. (1935.06.2). Eppur si muove. Myśl Narodowa, 23, 338–339.
Winiarski, B. (1922). Rzeki polskie ze stanowiska prawa międzynarodowego. Poznań: Księgarnia Gebethnera i Wolffa.
Winiarski, B. (1928). Bezpieczeństwo, arbitraż, rozbrojenie. Poznań: Drukarnia „Ostoja”.
Winiarski, B. (1929a). Contre-mémoire du Gouvernement polonais à l’affaire de la compétence territoriale de la Commission internationale de l’Oder. Warszawa: Sociéte d’Éditions.
Winiarski, B. (1929b). Mémoire du Gouvernement Polonais relatif à l’affaire de la compétence territoriale de la Commission Internationale de l’Oder. Warszawa: Drukarnia Wł. Łazarskiego.
Winiarski, B. (1930). Zachód zagrożony. Umowa polsko-niemiecka z 31 października 1929 r. Przemówienie wygłoszone w Warszawie dn. 19 stycznia 1930 r. Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Kresami.
X.Y.Z. (1935.06.9). Niemczyzna na Pomorzu. Myśl Narodowa, 24, 353–354.
Żegota-Januszajtis, M. (1933). Zagadnienia wojskowe w polityce zewnętrznej. Polityka Narodowa, 1, 62–72.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Ewa Maj
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 106
Liczba cytowań: 0
