Kontakty międzynarodowe odradzającego się krajowego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego (1987–1991). Część 2: Czasy przełomu (1989–1991)

Abstrakt

W artykule dokonano analizy kontaktów krajowego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego z politycznymi ugrupowaniami chadeckimi z Europy Zachodniej oraz międzynarodowymi organizacjami zrzeszającymi przedstawicieli partii chrześcijańsko-demokratycznych w latach 1989–1991, tj. od politycznego przełomu roku 1989 do wyborów parlamentarnych w 1991 r. Działający od 1967 r. Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych (ODiSS) od początku swojej działalności nawiązywał kontakty i utrzymywał relacje ze strukturami emigracyjnego Stronnictwa Pracy, a następnie z organizacjami międzynarodowego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego (m.in. Chrześcijańsko-Demokratyczną Unią Europy Środkowej, Europejską Unią Chrześcijańsko-Demokratyczną, Międzynarodową Unią Młodych Chrześcijańskich Demokratów i Międzynarodówką Chrześcijańsko-Demokratyczną). Relacje te pogłębiły się w latach 1986–1989, kiedy oficjalne wizyty w Polsce złożyli liderzy europejskiego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego. Uznali oni działający przy ruchu ODiSS Chrześcijańsko-Demokratyczny Klub Myśli Politycznej za prototyp partii chadeckiej. Z początkiem 1989 r. wspólnie z krajowymi seniorami ruchu chrześcijańsko-demokratycznego zawiązano Stronnictwo Pracy, przekształcone w 1990 r. w Chrześcijańsko-Demokratyczne Stronnictwo Pracy (ChDSP). Stronnictwo, jako jedyną polską partię polityczną, przyjęto do Międzynarodówki Chrześcijańsko-Demokratycznej. Do 1991 r. chadecy rywalizowali jednak o utrzymanie monopolu w kontaktach z międzynarodowym ruchem chadeckim z nowo powstałymi środowiskami centroprawicy, m.in. Porozumieniem Centrum i Partią Chrześcijańskich Demokratów. W konsekwencji wewnętrznych sporów personalnych i taktycznych ChDSP uległo dekompozycji. Wyłoniły się z niego rozmaite inicjatywy secesyjne. Dodatkowo na scenie politycznej pojawiło się kilkadziesiąt nowych środowisk odwołujących się do tradycji chrześcijańsko-demokratycznej. Podjęte w latach 1990–1991 próby zjednoczenia nie powiodły się. Chadecy utracili również monopol w kontaktach z bliźniaczymi partiami chadeckimi w Europie oraz strukturami międzynarodowego ruchu chrześcijańsko-demokratycznego.