Polska odpowiedź na pandemię COVID-19 – implikacje dla systemu politycznego oraz praw i wolności obywatelskich
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2024.009Słowa kluczowe
COVID-19, prawa i wolności obywatelskie, demokracja, ustawodawstwo, trójpodział władz, Polska, systemy polityczneAbstrakt
Celem artykułu jest zarysowanie problematyki implikacji pandemii COVID-19 dla polskiego systemu politycznego. Autor przedstawił również wpływ pandemii na zakres praw i wolności obywatelskich, kluczowych dla funkcjonowania systemów demokratycznych. Próbowano odpowiedzieć na następujące pytania badawcze: czy działania podejmowane przez polskie władze publiczne, mające na celu przeciwdziałanie pandemii COVID-19, wpłynęły na kształt polskiego systemu politycznego oraz czy ingerowały w zakres przedmiotowy i podmiotowy praw i wolności obywatelskich? Wykazano, że pandemia w Polsce przyczyniła się do umocnienia egzekutywy kosztem innych władz oraz że była okazją do ograniczania praw i wolności obywatelskich przez władze publiczne. W artykule dokonano analizy rozwiązań legislacyjnych oraz przeglądu tekstów naukowych i źródeł internetowych.
Bibliografia
Antoszewski, A. (2016). Współczesne teorie demokracji. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Bąk, M. (2020). Jednak bardziej polityk niż lekarz. Minister Szumowski zgodzi się na pocztową farsę, choć najchętniej zrobiłby wybory dopiero za dwa lata. Pobrane z: https://bezprawnik.pl/szumowski-rekomendacje/.
Bodnar, A. (2020). Działania podejmowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich w związku z pandemią. W: T. Gardocka, D. Jagiełło (red.). Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela (ss. 189–215). Warszawa: C.H. Beck.
Czarnow, S. (2021). Między stanem epidemii a stanem klęski żywiołowej – COVID-19 a niektóre prawa człowieka. Radca Prawny. Zeszyty naukowe, 3(28), 11–42. DOI: https://doi.org/10.4467/23921943RP.21.022.15114.
Dąbrowski, M. (2010). Ubezwłasnowolnienie częściowe a prawo wyborcze w świetle standardów europejskich. Przegląd Prawa Konstytucyjnego, 2, 3(2, 3), 261–280. DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2010.2-3.12.
Foucault, M. (2009). Nadzorować i karać: narodziny więzienia. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Gajewicz, K. (2022). Realizacja aksjologii wynikającej z ustawy zasadniczej Rzeczypospolitej Polskiej w dobie wirusa SARS-CoV-2. The Legal Culture, 3(1–2), 9–23. DOI: https://doi.org/10.37873/legal.2020.3.1-2.58.
Ginszt, J. (2020). Zakazy i ograniczenia sportowej działalności gospodarczej związane z przeciwdziałaniem COVID-19 – kilka uwag dotyczących rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. Przegląd Prawa Administracyjnego, 3(3), 67–82. DOI: https://doi.org/10.17951/ppa.2020.3.67-82.
Handel, M. (2018). Fragmentaryzacja prawa administracyjnego w wyniku obowiązywania „specustaw”. Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, 2(42), 150–163.
Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2020 roku, z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (druk sejmowy nr 976 z 8 lutego 2021 r.).
Izdebski, H. (2020), Legislacja dotycząca COVID-19 i ustawowy nihilizm prawny. W: T. Gardocka, D. Jagiełło (red.). Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela (ss. 29–59). Warszawa: C.H. Beck.
Jaźwiński, P. (2020). Wrzutki w tarczach antykryzysowych zmieniające prawo karne. Analiza. Pobrane z: https://konkret24.tvn24.pl/polityka,112/wrzutki-w-tarczach-antykryzysowych-zmieniajace-prawo-karne-analiza,1020839.html.
Kodeks Dobrej Praktyki w Sprawach Wyborczych. Pobrane z: https://www.venice.coe.int/webforms/documents/?pdf=CDL-AD(2002)023rev2-cor-e.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483).
Locke, J. (wyd. 2015). Dwa traktaty o rządzie. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Ludwin, F. (2010). Monteskiusza trójpodział władzy a idea demokracji. Przegląd Naukowy Disputatio, XI, 28–48.
Materska-Sosnowska, A. (2015). Fasadowe wybory. W: T. Słomka, A. Materska-Sosnowska (red.). Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku (ss. 68–80). Warszawa: ELIPSA.
Michalak, B. (2020). Koronawirus a wybory prezydenckie. Czym grozi głosowanie podczas epidemii? Pobrane z: https://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Forum%20Idei/B_Michalak_Koronawirus%20a%20wybory.pdf.
Monteskiusz (wyd. 1927). O duchu praw. Warszawa: F. Hoesick.
Radajewski, M. (2020). Prawa i wolności człowieka i obywatela w dobie pandemii. W: T. Gardocka, D. Jagiełło (red.). Pandemia COVID-19 a prawa i wolności obywatela (ss. 77–92). Warszawa: C.H. Beck.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 października 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r., poz. 1758).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r., poz. 2316 ze zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r., poz. 1871).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r., poz. 566).
Sitnicka, D. (2020). Udział w zgromadzeniach podczas epidemii nie jest nielegalny. Policja masowo przegrywa w sądach. Pobrane z: https://oko.press/zgromadzenia-legalne-policja-mandaty/.
Sokół, W. (2015). Wybory rytualne i demokratyczne w świetle rozwiązań prawnych (na przykładzie doświadczeń polskich). W: T. Słomka, A. Materska-Sosnowska (red.). Konstytucje polskie z 1952 i 1997 roku (ss. 56–67). Warszawa: ELIPSA.
Stasiak, J. (2020). Wybory prezydenckie 2020. Obowiązek posiadania skrzynki pocztowej. „Nie ma jej w żadnym z lokali mieszkalnych Poczty Polskiej”. Pobrane z: https://www.money.pl/gospodarka/wybory-prezydenckie-2020-obowiazek-posiadania-skrzynki-pocztowej-nie-ma-jej-w-zadnym-z-lokali-mieszkalnych-poczty-polskiej-6505399646652545a.html.
Szukalski, J. (2022). Wybrane zagadnienia naruszeń wolności i praw człowieka w Polsce w czasie pandemii COVID-19 na przykładzie obowiązku zakrywania ust i nosa. Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania GWSH, 17(17), 5–13. DOI: https://doi.org/10.53259/2022.17.01.
Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2021 r., poz. 2095).
Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2019 r., poz. 1239 i 1495 oraz Dz.U. z 2020 r., poz. 284, 322 i 374).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553).
Ustawa z dnia 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r (Dz.U. z 2020 r., poz. 827).
Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. – Prawo pocztowe (Dz.U. z 2012 r., poz. 1529).
Ustawa z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2015 r., poz. 1485).
Wąsikowski, A. (2021). Prawa i wolności obywatelskie w warunkach epidemii COVID-19. Zbliżenia Cywilizacyjne, XVII(1), 11–32. DOI: https://doi.org/10.21784/ZC.2021.002.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 października 2020 r., sygn. akt K 1/20 (Dz.U. z 2021 r., poz. 175).
Zoldan, E. C. (2018). Legislative Design and the Controllable Costs of Special Legislation. Maryland Law Rewiev, 78(3), 415–469.
Żochowska, J. (2020). Idea państwa prawa w czasach COVID-19. W: K. Stępniak (red.). Państwo i prawo w czasach COVID-19 (ss. 16–23). Warszawa: Think & Make.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Artur Ryszkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 121
Liczba cytowań: 0
