Droga, brama, szczelina. „Przejście” jako element symboliczny we współczesnych pomnikach i miejscach pamięci
DOI:
https://doi.org/10.12775/HiP.2021.008Słowa kluczowe
pomnik, pamięć zbiorowa, kultura pamięci, Holokaust, AuschwitzAbstrakt
Tekst przedstawia zagadnienia związane ze współczesnymi miejscami pamięci. Autor analizuje symbolikę pomników i memoriałów, w których osią upamiętnienia jest „przejście”, brama, szczelina. Pyta o intencje twórców takich miejsc pamięci i podkreśla, że są one nie tylko reprezentacją przeszłości. Zdobywając status symbolu, wyraźnie wpływają na zbiorową wyobraźnię. Nie tylko pielęgnują wspomnienia, ale też odgrywają ważną rolę w budowaniu mostów między przeszłością a teraźniejszością. Wspierają edukację obywatelską i kształtują postawy społeczne.
Bibliografia
Marsz Żywych. (2012). Pobrano z: http://auschwitz.org/muzeum/aktualnosci/21-marsz-zywych,1383.html.
Marsz Żywych. Deklaracja pamięci ministrów edukacji. (2017). Pobrano z: http://auschwitz.org/muzeum/aktualnosci/26-marsz-zywych-deklaracja-pamieci-ministrow-edukacji-,1894.html.
Marsz Żywych z udziałem Prezydentów Polski i Izraela. (2018). Pobrano z: http://auschwitz.org/muzeum/aktualnosci/27-marsz-zywych-z-udzialem-prezydentow-polski-i-izraela,1977.html.
A Memorial for Communism Victims of Estonia is Opened Tommorow in Maarjamäe. (2018). Pobrano z: https://www.just.ee/en/news/memorial-communism-victims-estonia-opened-tomorrow-maarjamae.
Arbeit macht frei opuścił bramę – napis poddany konserwacji. (2006). Pobrano z: http://auschwitz.org/muzeum/aktualnosci/arbeit-macht-frei-opuscil-brame-napis-poddany-konserwacji,496.html.
Assmann, A. (2007). Konstruktion von Geschichte in Museen. Aus Politik und Zeitgeschichte, 49, 6–13.
Cymer, A. (2019). Krajobraz pamięci. Pobrano z: https://culture.pl/pl/artykul/krajobraz-pamieci.
Gębczyńska-Janowicz, A. (2010). Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton.
Home Garden. (2021). Pobrano z: https://www.memoriaal.ee/en/garden/.
IX Marsz Żywych. (2000). Pobrano z: http://auschwitz.org/muzeum/aktualnosci/ix-marsz-zywych,242.html.
Kapralski, S. (2012). Naród z popiołów. Pamięć zagłady a tożsamość Romów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Kącka, K. (2015). Polityka historyczna: kreatorzy, narzędzia, mechanizmy działania – przykład Polski. W: K. Kącka, J. Piechowiak-Lamparska, A. Ratke-Majewska (red.). Narracje pamięci: między polityką a historią (ss. 59–80). Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.
Kozakiewicz, J. (2017). Konkurs na międzynarodowy pomnik ofiar obozu Birkenau. Miejsce, 3. Pobrano z: http://miejsce.asp.waw.pl/konkurs-na-miedzynarodowy-pomnik-ofiar-obozu-w-birkenau-2/.
Kranz, T. (2000). Miejsca pamięci czy pamięć miejsc? Rozważania o roli upamiętnienia w przekazie społeczno-historycznym. Przeszłość i Pamięć, 1, 57–63.
Kranz, T. (2002). Edukacja historyczna w miejscach pamięci. Lublin: Stowarzyszenie „Dialog i Współpraca”.
Kula, M. (2002). Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Leśniakowska, M. (2021). Miejsce pamięci na terenie byłego Hitlerowskiego Obozu Zagłady Żydów, Bełżec. Pobrano z: https://www.nck.pl/szkolenia-i-rozwoj/projekty/kongres-kultury/aktualnosci/miejsce-pamieci-na-terenie-bylego-hitlerowskiego-obozu-zaglady-zydow-belzec-.
Levy, D., Sznaider, N. (2002). Memory Unbound: The Holocaust and the Formation of Cosmopolitan Memory. European Journal of Social Theory, 5, 87–106.
Memorial for the Estonian Victims of Communism. (2021). Pobrano z: https://miesarch.com/work/3915.
Miejsca-symbole w byłym niemieckim obozie Auschwitz. (2015). Pobrano z: https://dzieje.pl/aktualnosci/miejsca-symbole-w-bylym-niemieckim-obozie-auschwitz.
Mołdawa, M. (1967). Gross-Rosen. Obóz koncentracyjny na Śląsku. Warszawa: Wydawnictwo Polonia.
Netzwerk der Erinnerung. 10 Jahre Gedenkstättenreferat der Stiftung Topografie des Terrors. (2003). Berlin: Stiftung Topografie des Terrors.
Oryginał napisu „Arbeit Macht Frei” powrócił nad bramę do byłego KL Auschwitz. (2006). Pobrano z: http://auschwitz.org/muzeum/aktualnosci/oryginal-napisu-arbeit-macht-frei-powrocil-nad-brame-do-bylego-kl-auschwitz,426.html.
Peter Eisenman über das Denkmal. (2021). Pobrano z: https://www.stiftung-denkmal.de/denkmaeler/denkmal-fuer-die-ermordeten-juden-europas-mit-ausstellung-im-ort-der-information/.
Pomnik i jego symbolika. (2021). Pobrano z: http://www.belzec.eu/pl/page/upamietnienie/183.
Przejście. Jerzy Kalina. (2021). Pobrano z: https://sztukapubliczna.pl/pl/przejscie-jerzy-kalina/czytaj/53.
Roloff-Momin, U. (1994). Erinnern an die Orte des Grauens in Berlin-Brandenburg. W: J. Dittberner, A. von Meer (red.). Gedenkstätten im vereinten Deutschland. 50 Jahre nach der Befreiung der Konzentrationslager (ss. 89–96). Berlin: Edition Hentrich.
Sacha, M.I. (2013). Buchenwald jako przestrzeń zmiennej komunikacji. W: M. Fabiszak, M. Owsiński (red.). Obóz-muzeum. Trauma we współczesnym wystawiennictwie (ss. 171–192). Kraków: Universitas.
Sawicki, P. (2017). 26. Marsz Żywych. Deklaracja pamięci ministrów edukacji. Oś – Oświęcim – Ludzie – Historia – Kultura, 109, 3.
Skórzyńska, I. (2007). Inscenizacje pamięci: misteria nieobecności w Lublinie. W: I. Skórzyńska, C. Lavrence, C. Pépin (red.). Inscenizacje pamięci (ss. 83–96). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Snyder, T. (2015). Czarna ziemia. Holokaust jako ostrzeżenie. Kraków: Znak Horyzont.
Szafkowska, M. (2021). Pomnik Anonimowego Przechodnia. Pobrano z: https://mnwr.pl/pomnik-anonimowego-przechodnia/.
Szuchta, R. (2015). 1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki. Warszawa: Muzeum Historii Żydów Polskich Polin.
Tambur, S. (2018). A Memorial to the Victims of Communism Opens in Estonia. Pobrano z: https://estonianworld.com/life/memorial-to-the-victims-of-communism-opens-in-estonia/.
Wierzbicka, A.M. (2011). Architektura miejsc pamięci jako forma strukturyzująca doświadczenia zbiorowe na przykładzie obiektów świadectwa Holokaustu. Czasopismo Techniczne. Architektura, 108(4-A/2), 446–451.
Wolff-Powęska, A. (2011). Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945–2010). Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Wysok, W. (2015). Refleksje na kanwie pytania: po co współczesny człowiek ma przyjeżdżać do takich miejsc jak Treblinka?. W: E. Kopówka (red.). Treblinka. Historia i pamięć (ss. 17–31). Siedlce: Muzeum Regionalne w Siedlcach.
Zaborski, M. (2006). Stan wojenny – symboliczne formy pamięci. W: D. Magier (red.). 13 XII 1981. Wiedza historyczna i świadomość społeczna po 25 latach od wprowadzenia stanu wojennego (ss. 11–25). Radzyń Podlaski: Instytut Badawczy „Libra”. Lublin: Archiwum Państwowe w Lublinie.
Zaborski, M. (2011). Współczesne pomniki i miejsca pamięci w polskiej i niemieckiej kulturze politycznej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Zawadka, A.P. (2015). Upamiętnianie Treblinki. W: E. Kopówka (red.). Treblinka. Historia i pamięć (ss. 32–56). Siedlce: Muzeum Regionalne w Siedlcach.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Historia i Polityka
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu respektuje prawo do prywatności i ochrony danych osobowych autorów.
Dane autorów nie są wykorzystywane w celach handlowych i marketingowych. Redaktorzy i recenzenci są zobowiązani do zachowania w poufności wszelkich informacji związanych ze złożonymi do redakcji tekstami.
Autor, zgłaszając swój tekst wyraża zgodę na wszystkie warunki i zapisy umowy licencyjnej (określającej prawa autorskie) z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 745
Liczba cytowań: 0
