Rola brzozy w wierzeniach ludowych oraz w medycynie ludowej i współczesnej fitoterapii
DOI:
https://doi.org/10.12775/HERB.2021.008Klíčová slova
brzoza, pąki, kora, liść, sok, surowiec zielarskiAbstrakt
W artykule przedstawiono sposoby wykorzystywania surowców zielarskich pozyskiwanych z rodzaju Betulae: liść (Betulae folium), korę (Betulae cortex), pączki brzozowe (Betulae gemmae), węgiel drzewny (Betulae carbo), dziegieć (Betulae pix), ksylitol, sok (Betulae succus), a także oskołę, czyli sok wydzielający się z pnia oraz grzyby: błyskoporek podkorowy (Inonotus obliquus) i białoporek brzozowy (Piptoporus betulinus). Opisano ich znaczenie w wierzeniach ludowych oraz rolę jaką odgrywały w ziołolecznictwie ludowym. Na podstawie przeglądu wybranych publikacji naukowych potwierdzono skuteczność terapii stosowanych na przestrzeni wieków oraz lecznicze działanie wspomnianych surowców. Jednocześnie wykazano, iż współczesne projekty badawcze i eksperymenty naukowe poszukują dla nich nowych zastosowań np. poprzez łączenie substancji aktywnych i terapie skojarzone z lekami syntetycznymi.
Reference
Vladimirov M.S., Nikolic V.D., Stanojevic L.P., Stanojevic J.S., Nikolic L.B., Danilovic B.R., Marinkovic V.D., Chemical Composition, Antimicrobial and Antioxidant Activity
of Birch (Betula pendula Roth.) Buds Essential Oil, Journal of Essential Oil Bearing Plants, 2019, 22(1), s. 120–130.
Nartowska J., Brzoza – drzewo święte, Panacea, 2011, 4(37), s. 5–7.
Kujawska M., Łuczaj Ł., Sosnowska J., Klepacki P., Rośliny w wierzeniach i zwyczajach ludowych, Słownik Adama Fischera, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław 2016.
Chudakova E., Brzoza w kulturze i mitologii Rosjan, https://www.fragrantica.pl/wiesci/ Brzoza-w-mitologii-i-kulturze-Rosjan-716.html (dostęp: 15.01.2020).
Radziewicz J., Brzoza – drzewo, które leczy, Rolniczy Magazyn Elektroniczny, 2019, 91.
Kossak S., O ziołach i zwierzętach, Marginesy, Warszawa 2017.
Angielczyk M., Szumi w gaju brzoza, Biokurier https://biokurier.pl/dom-i-ogrod/szumi-w-gaju-brzoza/ 11.10.2018, dostęp:15.01.2020]
Szary A., Tajemnice bieszczadzkich roślin: wczoraj i dziś: gatunki dzikie, stosowane do celów: kulinarnych, leczniczych, obrzędowych, magicznych oraz w innym zakresie
pożyteczne, Carpathia, Rzeszów 2013.
Łuczaj Ł., Dzika kuchnia, Nasza Księgarnia, Warszawa 2013.
Biegeleisen H., Lecznictwo ludu polskiego, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1929.
Kuźniewski E., Augustyn-Puziewicz J., Przewodnik ziołolecznictwa ludowego, PWN, Warszawa 1986.
Sroka G., Poradnik ziołowy, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1990.
Jambor J., Brzoza brodawkowata, https://www.kierunekfarmacja.pl/artykul,11107,brzo- za-brodawkowata.html (dostęp: 15.01.2020).
Ździebło M., Oskoła – sok na różne dolegliwości, Panacea 2014, 4(49), s. 22–23 (dostęp: 17.01.2020).
Bilek M., Kuźniar P., Stawarczyk K., Cieślik E., Zawartość manganu w sokach drzewnych z terenu Podkarpacia, Postępy Fitoterapii, 2016, 4, s. 255–261.
Kaczmarczyk-Sedlak I., Skotnicki Z., Leksykon naturalnych surowców leczniczych: medycyna Zachodu, tradycyjna medycyna chińska, ajurweda, A-ti sp. z o.o., Kraków 2018.
Germanò M.P., Donato P., Cacciola F., Dugo P., Betula pendula Roth leaves: Gastroprotective effects of an HPLC-fingerprinted methanolic extract, Natural Product Research, 2013, 27(17), s. 1569–1575.
Kohlmünzer S., Farmakognozja: podręcznik dla studentów farmacji, PZWL, Warszawa 2013.
Szafrański W., Szafrańska Z., Z badań nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem wiejskim w Biskupinie. Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk,
Wrocław 1961.
Hordyjewska A., Ostapiuk A., Horecka A., Kurzepa J., Betulin and betulinic acid: triterpenoids derivatives with a powerful biological potential, Phytochemistry Re-
views, 2019, 18, s. 929.
Alakurtti S., Mäkelä T., Koskimies S., Yli-Kauhaluoma J., Pharmacological properties of the ubiquitous natural product betulin, European Journal of Pharmaceutical Sciences, 2006, 1(29), s. 1–13.
Kommera H., Kaluđerović G.N., Dittrich S., Kalbitz J., Dräger J., Mueller T., Paschke J., Carbamate derivatives of betulinic acid and betulin with selective cytotoxic activity, Bioorganic & Medicinal Chemistry Letters, 2010,11(20), s. 3409–3412.
Bache M., Zschornak M.P., Passin S., Keßler J., Wichmann H., Kappler M., Paschke R., Kaluderović G.N., Kommera H., Taubert H., Vordermark D., Increased betulinic acid induced cytotoxicity and radiosensitivity in glioma cells under hypoxic conditions, Radiation Oncology, 2011, 6, s. 111.
Boryczka S., Bębenek E., Wietrzyk J., Kempińska K., Jastrzębska M., Kusz J., Nowak Synthesis M., Structure and Cytotoxic Activity of New Acetylenic Derivatives of Betulin, Molecules, 2013, 18(4), s. 4526–4543, https://doi.org/10.3390/molecules18044526 (dostęp: 19.01.2020).
Dehelean C.S., Şoica C., Ledeţi I., Aluaş M., Zupko I., Gǎluşcan A., Cinta-Pinzaru S., Munteanu M., Study of the betulin enriched birch bark extracts effects on human
carcinoma cells and ear inflammation, Chemistry Central Journal, 2012, 6, s. 137.
Isidorov V., Szoka Ł., Nazaruk J., Cytotoxicity of white birch bud extracts: Perspectives for therapy of tumours, PLoS One, 2018, 13(8) https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
pubmed/30106978 (dostęp 05.02.2020).
Grembecka M., Ksylitol – rola w diecie oraz profilaktyce i terapii chorób człowieka, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2015, 3, s. 340–343.
Abu-Elteen K.H., The influence of dietary carbohydrates on in vitro adherence of four Candida species to human buccal epithelial cells, Journal Microbial Ecology
in Health and Disease, 2005, 17(3), s. 156–162, (dostęp 05.02.2020).
Salli K., Lehtinen M.J., Tiihonen K., Ouwehand A.C., Xylitol’s Health Benefits Beyond Dental Health: A Comprehensive Review, Nutrients, 2019, 11(8), s. 1813, https://
pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31390800-xylitols-health-benefits-beyond-dental-health--a-comprehensive-review/ (dostęp: 02.02.2020).
Azarpazhooh A., Limeback H., Lawrence H.P., Shah P.S., Xylitol for preventing acuteotitis media in children up to 12 years of age, Cochrane Database of Systematic Reviews, 2011, 9(11), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22071833 (dostęp: 07.02.2020).
Persaud N., Laupacis A., Azarpazhooh A., Birken C., Hoch J.S., Isaranuwatchai W., Maguire J.L., Mamdani M.M., Thorpe K., Allen Ch., Mason D., Kowal Ch., Bazeghi F.,
Parkin P., Xylitol for the Prevention of Acute Otitis Media Episodes in Children Aged 2–4 Years: Protocol for a Pragmatic Randomised Controlled Trial, BMJ Open, 2018,
(8), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30082349 (dostęp: 02.02.2020).
Dunayer E.K., Gwaltney-Brant S.M., Acute hepatic failure and coagulopathy associated with xylitol ingestion in eight dogs, Journal of American Veterinary Medical Association, 2006, 7(229), s. 1113–1117.
Kalemba-Drożdż M., Ksylitol – fakty i mity. Czy to substancja prozdrowotna, czy tylko chwyt marketingowy?, Public Health Forum, 2018, 2(45), s. 95–99.
Kaczmarczyk P., Czaga – hubka, herbata, mydło i kadzidło, Panacea, 2016, 3(56), s. 13–15, https://panacea.pl/articles.php?id=5604 (dostęp: 02.02.2020).
Kim Y-R., Immunomodulatory Activity of the Water Extract from Medicinal Mushroom Inonotus obliquus, Mycobiology, 2005, 33(3), s. 158–162.
Ooi C., Liu F., Immunomodulation and Anti-Cancer Activity of Polysaccharide-Protein Complexes, Current Medicinal Chemistry, 2000, 7(7), s. 715–729.
Zheng W., Miao K., Liu Y., Zhao Y., Zhang M., Pan S., Dai Y., Chemical Diversity of Biologically Active Metabolites in the Sclerotia of Inonotus Obliquus and Submerged Culture Strategies for Up-Regulating Their Production, Applied Microbiology and Biotechnology, 2010, 87(4), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20532760 (dostęp:
02.2020).
Lemieszek M.K., Langner E., Kaczor J., Kandefer-Szerszeń M., Sanecka B., Mazurkiewicz W., Rzeski W., Anticancer Effects of Fraction Isolated From Fruiting Bodies of Chaga Medicinal Mushroom, Inonotus Obliquus (Pers.:Fr.) Pilát (Aphyllophoromycetideae): in vitro Studies, International Journal of Medicinal Mushrooms, 2011, 13(2), s. 131–143.
Shibnev V.A., Mishin D.V., Garaev T.M., Finogenova N.P., Botikov A.G., Deryabi P.G., Antiviral Activity of Inonotus Obliquus Fungus Extract towards Infection Caused by
Hepatitis C Virus in Cell Cultures, Bulletin of Experimental Biology and Medicine September, 2011, 151(5), s. 612–614, (dostęp: 02.02.2020).
Duru K.C., Kovaleva E.G., Danilova I.G., van der Bijl P., The Pharmacological Potential and Possible Molecular Mechanisms of Action of Inonotus Obliquus From Preclinical Studies, Phytotherapy Research, 2019, 33(8), s.1966–1980, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31209936 (dostęp: 08.02.2020).
Glamočlija J., Ćirić A., Nikolić M., Fernandes Â., Barros L., Calhelha R.C., Ferreira I.C.F.R., Soković M., van Griensven L.J.L.D., Chemical Characterization and Biological
Activity of Chaga (Inonotus Obliquus), a Medicinal Mushroom, Journal Ethnopharmacol, 2015, 162, s. 323–332, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25576897 (dostęp: 02.02.2020).
Sysoeva M.A., Yumaeva L.R., Gamayurova V.S., Ziyatdinova G.K., Budnikov G.K., Khalitov F.G., Comparison of the antioxidant activity of aqueous and ethanolic extracts
from chaga (Inonotus obliquus), Russian Journal Bioorganic Chemistry, 2010, 36, s. 947–950, (dostęp: 02.02.2020).
Baek J., Roh H-S., Baek K-G., Lee S., Lee S., Song S-S., Kim K.H., Bioactivity-based Analysis and Chemical Characterization of Cytotoxic Constituents From Chaga Mu-
shroom (Inonotus obliquus) That Induce Apoptosis in Human Lung Adenocarcinoma Cells, Journal Ethnopharmacol 2018, 224, s. 63–75, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.
gov/29800742 (dostęp: 08.02.2020).
Auguścik Ł., Lecznicza moc huby, https://www.lasy.gov.pl/pl/informacje/aktualnosci/lecznicza-moc-huby (dostęp: 02.02.2020).
Stahování
The publisher's shop:
Publikováno
Jak citovat
Číslo
Sekce
Licence
Tato práce je licencována pod Mezinárodní licencí Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0.
Stats
Number of views and downloads: 1257
Number of citations: 0
