Podlasie collection of the plants of Princess Anna Jabłonowska
Keywords
Anna Jablonowska, The Herbal Garden, Podlachia, SiemiatyczeAbstract
One of the most valuable European natural collections in the 18th century was owned by Duchess Anna Jablonowska from the Sapieha family (1728–1800). Not only did she manage the estate (comprising 11 towns and 107 villages) herself, but she was also the author of economic publications, carried out extensive renovation of Siemiatycze and Kocek, built hospitals, factories, the printing house and the midwifery school as well as funded the town hall and the church. She had 590 species of exotic bushes and trees planted over a 13-hectare area in Kocek. In the palace in Siemiatycze she established the Natural History Museum with a rich collection of plant species from all over the world. The specimens reached Podlachia mostly by sea via Gdansk and the transactions were facilitated by Renata Gralach, granddaughter of Jakub Klein (1685–1759), a collector and a scientist from Gdansk. In the year 1788 the Duchess decided to donate her rich collection to the Polish nation. The Jablonowski family
offered their palace and funds to maintain the collection, but King Stanisław August Poniatowski rejected the gift which was intended to promote 'people`s enlightenment'. Thus, the idea of establishing the National Natural History Museum came to nothing and so far it has not got reborn. After the death of Anna Jablonowska the Natural History Museum was purchased by the Tsar Alexander I and transferred to the Museum of Moscow State University. The natural specimens from the collection of Anna Jablonowska have been still looked for.
References
Ładowski R., Historia naturalna Królestwa Polskiego, czyli zbiór krótki przez alfabet ułożony zwierząt, roślin i minerałów, znajdujących się w Polszcze, Litwie i prowincjach odpadłych. Zebrana z pisarzów godnych wiary, rękopisów i świadków oczywistych, Kraków 1783, Dedykacja.
Bergerówna J., Księżna pani na Kocku i Siemiatyczach (działalność gospodarcza i społeczna Anny z Sapiehów Jabłonowskiej), Lwów, 1936, s. 81–82.
Jabłonowska A., Porządek robót miesięcznych ogrodnika na cały rok wypisany i na miesiące podzielony, Siemiatycze 1786, wyd. 2, Warszawa 1787; wyd. 3, 1792.
Jabłonowska A., Ustawy powszechne dla dóbr moich rządców, t. 1–8, Warszawa 1786.
Konarski K., Anna Jabłonowska, Reformatorka życia społecznego w XVIII w., Warszawa 1918, s. 4.
Rostafiński J., Księżna wojewodzina bracławska jako przyrodniczka, [w:] Księga pamiątkowa ku czci Bolesława Orzechowicza, t. 2, Lwów 1916, s. 280–303.
Bartoszewicz J., Anna z Sapiehów Jabłonowska, [w:] Dzieła, t. 10, Kraków 1881, s. 330.
Maroszek J., Goście siemiatyckiego Gabinetu Historii Naturalnej Anny księżnej Jabłonowskiej w latach 1782–1792, [w:] Księżna Anna z Sapiehów Jabłonowska (1728–1800). W 200. rocznicę zgonu, pod red. A. Wołka i Z.J. Wójcika, s. 134–166.
List księżny z 2 października 1787 r., rkps Arch. Czartoryskich, nr 699, k. 765, za J. Bergerówna, s. 23.
Frey L., Tajemnicza roślina księżnej Jabłonowskiej, Silva rerum, Pasaż Wiedzy, Wilanów. [http://wilanow-palac.pl/tajemnicza_roslina_ksieznej_jablonowskiej.html].
List księżny z 12 września 1789 r., rkps Arch. Czartoryskich, nr 727, k. 419, za Bergerówna J., Księżna pani na Kocku i Siemiatyczach, Lwów 1936, s. 23.
List księżny z 25 września 1789 r., rkps Arch. Czartoryskich, nr 727, k. 421, za Bergerówna J., Księżna pani na Kocku i Siemiatyczach, Lwów 1936, s. 23.
Wilkońska P., Księżna Jabłonowska Wojewodzina Bracławska, Czas, 1859, 232, s.1–2; 234, s.1–2.
Dziennik podróży Stanisława Staszica 1789–1805, Z rękopisu wydał Czesław Leśniewski, Kraków 1931, s. 353.
Bernoulli J., Podróże po Polsce 1778, [w:] Polska Stanisławowska w oczach cudzoziemców, t.1, Warszawa 1963, s. 352–353.
Siewiergin W.M., Zapiski putieszestwija po zapadnym prowincjam Rosijskogo Gosudarstwa, St. Petersburg 1803. s. 76–93.
Kraposzina N.W., Tunkina I.W. , Szuruchina A.W., Fondy i kolekci Sanki Petersburskiego Fijała Archiwa Rosijskoj Akademii Nauk. Sanki Petersburg, 2004.
Arabas I., Losy kolekcji księżnej Anny Jabłonowskiej na podstawie dokumentów z Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk w St. Petersburgu, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2009, 54(2), s. 95–108.
Rkps P IV op. 1, 148 (210 k); 1, 2–1801, 10, k. 319–329; P IV 1, 149, 19v., IV, 1, 148, 210 oraz Procès-verbaux des séances de l’Académie Impériale des Sciences Depuis sa fondation jusqu’a 1803, t. 4, 1786–1803, C. Petersburg 1911, s. 966–1042.
Szurowskij G.E., Politkowskij F.G., Biograficzieskij słowar profiessorow i priepodawatieliej Moskowskogo uniwiersitieta, Moskwa 1855, cz. 2, s. 280–287.
[Notatka redakcyjna], Moskowskoje Wiadomosti, 18, 1802.
Bessudnova Z.A., Geologiczeskije iccledowanija w muzeje jestwiestnoj istorii moskowskowo uniwersiteta, Moskwa 2006, s. 19–26.
Arabas I., Michajłowna Smirnowa N., Krasnobajewa J., Kowalenko S.A., Ocalałe z moskiewskiej pożogi: materialne ślady świetności przyrodniczej kolekcji księżnej Anny Jabłonowskiej, Cenne, Bezcenne/ Utracone, 2013, 1–4, s. 12–17.
Exposé sommaire de l’état actuel du cabinet d’histoire naturelle formé a Siemiatycze en Podolasie par J.A. la feue Princesse Donairiere Jabłonowska Palatine de Bracław. Née P. Sapieha. D’après le relevé qui en été fait en mois Août 1801. Rkps Archiwum Rosyjskiej Akademii Nauk, St. Petersburg, P IV op. 1, 148, k. 13–15.
Bubyreva V.A., Gerbariy i floristicheskiye issledovaniya na kafedre botaniki Sankt-Peterburgskogo universiteta (Materialy k istorii)//Vestnik SPbGU. Ser. 3, 2013, vyp. 3, s. 29–35.
Angielczyk M., Obrzędy i tradycje zielarskie regionu nadbużańskiego, Koryciny 2015, s. 59–62.
The publisher's shop:
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 0
Number of citations: 0
