Udział Zygmunta Mocarskiego w pracach rewindykacyjnych polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji (1922–1923)
DOI:
https://doi.org/10.12775/FT.2018.004Słowa kluczowe
Biblioteka Załuskich, Delegacja Polska w Komisji Mieszanej Specjalnej, Książnica Miejska im. M. Kopernika w Toruniu, Moskwa, Petersburg, Rosyjska Biblioteka Publiczna w Petersburgu, traktat ryskiAbstrakt
Cel/Teza: Przedmiotem artykułu jest opisanie działań Zygmunta Mocarskiego w trakcie prac mających na celu zwrot polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji, na mocy zapisów zawartych w traktacie ryskim z 18 marca 1921 r. Pracował on jako czasowy ekspert biblioteczny i wydatnie pomógł w poczynaniach rewindykacyjnych Delegacji Polskiej w Komisji Mieszanej Specjalnej w Moskwie i Piotrogrodzie od 13 września 1922 r. do końca kwietnia 1923 r. Metoda badawcza: Aby odtworzyć jego pracę w tej Komisji, poddałam analizie zachowane dokumenty i korespondencję uczestników tych poczynań rewindykacyjnych, jakie zachowały się w polskich archiwach i Książnicy Kopernikańskiej. Kompletna dokumentacja prac Komisji Mieszanej Specjalnej, przechowywana w Archiwum Skarbowym w Warszawie, nie zachowała się. Pomocne okazały się także wydane drukiem na prawach rękopisu sprawozdania z pracy Komisji. Wyniki/Wnioski: Zygmunt Mocarski, opierając się na rozdziale XI wymienionego traktatu, wydatnie przyczynił się do odzyskania, polskich inkunabułów i starodruków, jakie znajdowały się w Rosji już od czasów zaborów. Gros polskich, unikatowych druków zgromadzono w słynnej b. Cesarskiej Bibliotece w Petersburgu (Rosyjskiej Bibliotece Publicznej). To w jej zbiorach Mocarski orientował się najlepiej, pomogła mu także doskonała znajomość języka rosyjskiego – wykazałam, że był cenionym członkiem tego gremium. To dzięki jego zaangażowaniu odzyskano druki, które pochodziły z Biblioteki Załuskich.
Bibliografia
[Zygmunt Mocarski] – pismo z 15 VI 1923 adresowane do Delegacji Polskiej w Komisji Mieszanej Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie oraz z 15 VI 1923 do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego do Wydziału Bibliotek Państwowych. 1923. sygn. 1/21. Korespondencja cz. I: 1923–1924, Książnica Miejska w Toruniu 1922–1975 [1976–1989], zespół 1595, Archiwum Państwowe w Toruniu.
[Życiorys Zygmunta Mocarskiego], sygn. 252, k. 480, Starostwo Powiatowe w Toruniu 1920–1939, zespół 83. Archiwum Państwowe w Toruniu.
„Memoriał Związku Bibliotekarzy Polskich z 12 IX 1922, złożony Ministrowi Spraw Zagranicznych.” 1922. Książka XV (6/7): 295–296.
Bańkowski, Piotr. 1937. Rękopisy rewindykowane przez Polskę z ZSRR na podstawie traktatu ryskiego i ich dotychczasowe opracowania. Kraków: Nakładem „Przeglądu Bibliotecznego”.
Bańkowski, Piotr. 1939. Biblioteka publiczna Załuskich i jej twórcy. Warszawa: [s.n.].
Bańkowski, Piotr. 1948. Józef Andrzej Załuski i jego dzieło. Warszawa: Nakładem Biblioteki Narodowej.
Bańkowski, Piotr. 1948. Rękopisy rewindykowane na podstawie traktatu ryskiego jako warsztat pracy naukowej przed wojną. Warszawa: Nakładem Biblioteki Narodowej.
Bazylow, Ludwik. 1984. Polacy w Petersburgu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Borowy, Wacław, Zygmunt Batowski. 1925. Odzyskane zbiory rękopisów i grafiki w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie. Warszawa: [s.n.].
Chwalewik, Edward. 1926. Losy zbiorów polskich w Rosyjskiej Bibljotece Publicznej w Leningradzie. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Jakóba Mortkowicza [druk na prawach rkps].
D.K. 1925. „Sprawozdanie z działalności Związku Bibliotekarzy Polskich (od 4 XI 1922 r. do 4 V 1924 r.).” Silva Rerum 2: 50–51.
Dąbski, Jan. 1931. Pokój ryski. Wspomnienia, pertraktacje, tajne układy z Joffem, listy, Warszawa: Drukiem Zakładów Graficznych i Wydawniczych Wiktora Kulerskiego w Grudziądzu.
Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1922. z. 3. Pierwsze sprawozdanie roczne z działalności delegacyj : (17/V 1921–17/V 1922). Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1922. z. 4. I. Sprawy ogólne i II. Komisja Specjalna w okresie od 15.II. do 17. V. 1922 r. Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1923. z. 6. I. Sprawy ogólne i II. Komisja Specjalna w okresie od 18.V. do 1.XI.1922 r. Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1923. z. 7. III. Wypłata rat z tytułu art. XIV-go Traktatu Ryskiego. IV.Komisja Reewakuacyjna. V. Techniczne warunki prac Delegacyj w okresie od 18.V. do 1.XI.1922 roku. Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Wł. Łazarski), [druk na prawach rkps].
Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1923. z. 8. Rewindykacja zbiorów polskich z Rosyjskiej Bibljoteki Publicznej w Petersburgu i innych bibljotek Rosji i Ukrainy. Cz. 1–2, 18.XI.1921–1.V.1923. Warszawa: [s.n.], [druk na prawach rkps].
Dokumenty dotyczące akcji Delegacyj Polskich w Komisjach Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej w Moskwie. 1924. z. 9. Sprawozdanie z trzyletniej działalności (17.V.1921–17.V.1924). Warszawa: [s.n.], (Warszawa: Druk. „Robotnika”), [druk na prawach rkps].
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. 1964. T. II. Listopad 1918 – kwiecień 1920. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. 1964. T. III. Kwiecień 1920 – marzec 1921. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Dokumenty i materiały do historii stosunków polsko-radzieckich. 1965. T. IV. Kwiecień 1921 – maj 1926. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Gaca-Dąbrowska, Zofia. 1989. „Rewindykacja polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji w okresie II Rzeczypospolitej.” Roczniki Biblioteczne 33 (1–2): 161–181.
Handelsman, Marceli. 1922. „Z dziejów walki o zabytki polskie w Moskwie. Biblioteka Załuskich.” Przegląd Współczesny 7–8: 267–278.
Instrukcja, wydana przez Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 12 sierpnia 1921 r., w sprawie rejestracji mienia, ewakuowanego z Rzeczypospolitej Polskiej do Rosji i Ukrainy i podlegającego reewakuacji w myśl Traktatu Pokoju, podpisanego w Rydze dnia 18-go marca 1921 roku. [Część I–II]. 1921. Monitor Polski. Nr 203, poz. 270.
Instrukcja, wydana przez Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 12 sierpnia 1921 r., w, sprawie rejestracji mienia, ewakuowanego z Rzeczypospolitej Polskiej do Rosji i Ukrainy i podlegającego reewakuacji w myśl Traktatu Pokoju, podpisanego w Rydze dnia 18-go marca 1921 roku [Część III]. 1921. Monitor Polski. Nr 204, poz. 272.
Kaliszuk, Jerzy. 2016. „Codices deperditi średniowieczne rękopisy łacińskie Biblioteki Narodowej utracone w czasie II wojny światowej.” W Dzieje i charakterystyka kolekcji. T. 1. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Miłośników Historii. Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego.
Korespondencja Zygmunta Mocarskiego, Listy Stefana Rygla. sygn. Rps KM: 315. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Edwarda Kuntzego. sygn. Rps KM: 312. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Jana Baudouin de Courtenay. sygn. Rps KM: 309. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Kazimierza Tyszkowskiego. sygn. Rps KM: 317. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Korespondencja Zygmunta Mocarskiego. Listy Stefana Dembego. sygn. Rps KM: 310. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Kowalczyk, St. 1927. „Zjazdy i wystawy.” Księgarz: organ Powszechnego Związku Zawodowego Pracowników Księgarskich Rzeczpospolitej Polskiej 9 (1): 14–17.
Kudrzycki, Zbigniew. 2012. Stosunki polsko-rosyjskie na forum Sejmu Ustawodawczego 1919–1922, Toruń: Wydawnictwo MADO.
Kumaniecki, Jerzy. 1971. Po traktacie ryskim, stosunki polsko-radzieckie 1921–1923, Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Kumaniecki, Jerzy. 1985. Pokój polsko-radziecki 1921. Geneza–rokowania–traktat–komisje mieszane, Warszawa: Instytut Krajów Socjalistycznych PAN [Polskiej Akademii Nauk] : Biblioteka Narodowa.
Kumaniecki, Jerzy. 1991. Tajny raport Wojkowa czyli Radziecka taktyka zwrotu polskiego mienia gospodarczego i kulturalnego po pokoju ryskim, 1921–1923 dwa lata prac delegacji rosyjsko-ukraińskiej, rosyjsko-ukraińsko-polskich Komisji Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej nad wykonaniem Ryskiego Traktatu Pokojowego: sprawozdanie. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”.
Kumaniecki, Kazimierz Władysław. 1924. Odbudowa państwowości polskiej. Najważniejsze dokumenty 1912–styczeń 1924. Warszawa–Kraków: nakł. Księgarni J. Czerneckiego.
Kuntze, Edward. 1930. Układy o zwrot Biblioteki Załuskich, karta z dziejów odzyskania z Rosji Polskiego mienia kulturalnego, Lwów: Tłoczono w Drukarni Uniwersyteckiej, ul. Piekarska 3.
Kuntze, Edward. 1936. „Udział śp. Stanisława Turowskiego w rewindykacji Biblioteki Załuskich. Wspomnienie.” Pamiętnik Literacki 33: 1062–1066.
Kuntze, Edward. 1937. Zwrot polskich zbiorów bibliotecznych z Rosji. Kraków: Nakładem „Przeglądu Bibliotecznego”.
Łaskarzewska, Hanna, Figiel Martyna. 2008. „Polski ekslibris w czerwonej Moskwie, czyli pamiątka z prac rewindykacyjnych roku 1922.” Cenne, Bezcenne, Utracone (2): 22–25.
Łaskarzewska, Hanna, Martyna Figiel, oprac. 2006. Edward Chwalewik. Z moich wspomnień o zbieractwie. Warszawa: Biblioteka Narodowa.
Łaskarzewska, Hanna. 2003. „Starania o zwroty polskich zbiorów bibliotecznych z Kijowa i Petersburga w świetle niepublikowanych dokumentów dotyczących realizacji ustaleń traktatu ryskiego. (Ze spuścizny Stanisława Lisowskiego).” Rocznik Biblioteki Narodowej (35): 39–66.
Łaskarzewska, Hanna. 2013. „Traktat ryski – fakty i refleksje.” Cenne, Bezcenne, Utracone (1): 62–67.
Matelski, Dariusz. 2002. „Rewindykacja polskich dóbr kultury z Rosji Radzieckiej i ZSRR (1921–1939).” Przegląd Wschodni IX (2 (30): 391–409.
Matelski, Dariusz. 2003. Losy polskich dóbr kultury w Rosji i ZSRR. Próby restytucji: archiwa – księgozbiory – dzieła sztuki – pomniki. Poznań: „Inter-Arpress”.
Materiały do nekrologu Kazimierza Sochaniewicza. sygn. Rps KM: 204. Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu.
Materski, Wojciech. 1994. Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918–1939. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Materski, Wojciech. 2005. Na widecie. II Rzeczpospolita wobec Sowietów 1918–1943. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN : Oficyna Wydawnicza Rytm.
Mocarski, Zygmunt. 1920. „Biblioteka Załuskich.” Tygodnik Ilustrowany 61 (45): 838–839.
Mocarski, Zygmunt. 1922. „Prace rewindykacyjne w komisji Mieszanej Specjalnej.” Południe IV(4): 60–61.
Mocarski, Zygmunt. 1936. [rec. książki Mariana Łodyńskiego, Z dziejów Biblioteki Rzeczypospolitej „Załuskich zwanej” w latach 1783–1794, Warszawa 1935].
Nowa Książka. 10 zeszytów rocznie poświęconych krytyce literackiej i naukowej oraz bibliografii (3)1: 1.
Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 24. Mowy, wyjaśnienia, wypowiedzi członków Delegacji Polskiej (Z. Mocarskiego, A. Szczygielskiego, S. Rygla i dr A. Czołowskiego w sprawie zwrotu zbiorów „Gabinetu Rycin”) 1922–1923. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 34. S. Rygiel do szefa Delegacji E. Kuntzego w sprawie zatargu z Wojkowem 1923. E. Kuntze do S. Rygla w różnych sprawach (pieniężnych i organizacyjnych Delegacji; w sprawach różnych członków Delegacji oraz w sprawach rewindykacyjnych, w tym 4 pisma urzędowe, odpowiedź Ryglowi dotycząca zatargu z Wojkowem – szefem Delegacji Rosyjskiej) 1922–1923.
Zygmunt Mocarski do S. Rygla w sprawie nieuzyskania zgody Ministerstwa (MSW) na wyjazd do ZSRR 1923. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 49. Tekst Układu Generalnego z dn. 16 XI 1927 r. w sprawie wykonania art. XI-go Traktatu Ryskiego 1927. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 9. Korespondencja Stefana Rygla 1919–1939, [listy od poszczególnych osób i zbiorowe]. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 18. Porządki i protokoły posiedzeń Mieszanej Komisji Specjalnej w sprawach rewindykacji polskiego mienia kulturalnego (niekompletne) 1921–1922. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Papiery Stefana Rygla, zespół 394. sygn. 21. Sprawozdania ogóle z prac Delegacji Polskiej; sprawozdania Wydziału Bibliotek, Archiwów Historycznych i Pomocy Naukowych, poufne sprawozdania z konferencji odbytych w kraju w sprawie zbiorów bibliotecznych; sprawozdania ekspertów strony polskiej: prof. Chylińskiego, prof. Michalskiego, dr. T. Tyszkowskiego, Zygmunta Mocarskiego 1921–1923. Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie.
Paszkiewicz, Urszula. 1977. „Zygmunt Mocarski bibliograf, bibliotekarz, bibliolog”. Studia o Książce (7): 151–208.
Pietrzkiewicz, Dorota. 2011. „Z grabieży Katarzyny ocalone szczątki... czyli udział Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie w rewindykacji księgozbiorów na mocy traktatu ryskiego”. Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi (5): 245–272.
Pietrzkiewicz, Dorota. 2012. „Życie i praca Piotra Bańkowskiego (1885–1976).” Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi 6: 51–64.
Pietrzkiewicz, Dorota. 2014. „O polskich staraniach o odzyskanie zagrabionych zbiorów bibliotecznych na mocy traktatu ryskiego.” Poradnik Bibliotekarza 11: 14–19.
Pietrzkiewicz, Dorota. 2015. „Catenaty Rosyjskiej Biblioteki Publicznej w Petersburgu w świetle ekspertyzy Piotra Bańkowskiego.” W Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego, red. Jacek Krochaml, 166–175. Warszawa: Archiwum Główne Akt Dawnych – Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
Polsko-radzieckie stosunki kulturalne 1918–1939. Dokumenty i materiały, 1977. W. Balcerak red. Warszawa: „Książka i Wiedza”.
Ptaszynki, Stanisław. 1923. „Wywożenie do Rosji polskiego mienia kulturalnego i jego zwrot obecny.” Przegląd Powszechny (157): 193–220.
Rozporządzenie Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z dnia 12 sierpnia 1921., wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych w przedmiocie rejestracji mienia wywiezionego do Rosji lub Ukrainy. 1921. Monitor Polski. Nr 202, poz. 268.
Róziewicz, Jerzy. 1979. Polsko-radzieckie stosunki naukowe w latach 1918–1939. Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Rygiel, Stanisław. 1922. „Rewindykacja bibliotek polskich z Rosji”. Książka 15(8–12): 377–380.
Rygiel, Stanisław. 1927. Sprawa zwrotu mienia kulturalnego Wileńszczyzny z Rosji. Wilno: [s. n.], (Wilno : Druk. D. O. K. III).
S[iemieński Józef]. 1923. „Walka o Bibliotekę Załuskich”. Tygodnik Ilustrowany 1: 12–13.
Skrzypek, Andrzej. 1985. Kronika koegzystencji. Zarys stosunków polsko-radzieckich w latach 1921–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Sochaniewicz, Kazimierz. 1921. „Sprawa rewindykacji archiwów i mienia kulturalnego Polski od Rosji.” Wschód Polski 2 (6–7, 8–9, 10–12): 238–260, 361–383, 531–560.
Sochaniewicz, Kazimierz. 1925. Rewindykowana księga ławnicza Torunia, Toruń: Nakładem Magistratu m. Torunia.
Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu (I kadencja) RP. 1923. posiedzenie 23 – 14.03.
Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu (I kadencja) RP. 1923. posiedzenie 259 – 16.03.
Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu Ustawodawczego. 1921. posiedzenie 223 – 14.06.
Sprawozdanie Stenograficzne Sejmu Ustawodawczego. 1921. posiedzenie 224 – 15.06.
Sprawozdanie Stenograficzne Senatu. 1923. posiedzenie 14 – 16.03.
Stanisław Lisowski, sygn. 1/132. Archiwum Zakładowe Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 19. Sprawa zwrotu mienia kulturalnego Wileńszczyzny. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 30. Materiały do bibliografii prac Zygmunta Mocarskiego ok. 1939. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 62. Komisja Reewakuacyjna i Specjalna w Moskwie 1921–1928. Korespondencja. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 63, j.a 27. Komisja Reewakuacyjna i Specjalna w Moskwie. Odpisy archiwalne dotyczące losów archiwów i bibliotek. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 80, aneks 7. Korespondencja wpływająca A–K. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229, sygn. III–112 j.a. 81, aneks 8. Korespondencja wpływająca L–Z. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 19021945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 97. Odezwy, rezolucje i gazety rosyjskie z okresu I wojny światowej i rewolucji 1917–1918. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Stefan Rygiel (1887–1945; bibliotekarstwo, bibliografia, bibliofilstwo) [I połowa XVIII wieku–] 1902–1945[–1950], zespół 229. sygn. III–112 j.a. 103. Jerzy Chyczewski Wspomnienie o Zygmuncie Mocarskim, po 1941. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Suchodolski, Witold. 1927. „Wykonanie art. XI Traktatu Ryskiego w zakresie archiwów państwowych.” Archeion 1: 66–78.
Tomkowiak, Katarzyna. 1998. „Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu.” Rocznik Toruński 25: 83–100.
Tomkowiak, Katarzyna. 1999. „Okoliczności powstania Książnicy Miejskiej w Toruniu”. W Księga pamiątkowa jubileuszu 75-lecia Książnicy Miejskiej w Toruniu 10–11 grudnia 1998 r., 11–29. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Tomkowiak, Katarzyna. 2003. Stosunki Polski z Wielką Brytanią na forum Sejmu i Senatu 1919–1928. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Tomkowiak, Katarzyna. 2012. Książnica Miejska im. Kopernika w Toruniu (1923–1939), rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dra hab. Jarosława Kłaczkowa, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydział Nauk Historycznych. Instytut Historii i Archiwistyki, Toruń.
Tomkowiak, Katarzyna. 2017. „Dwa początki toruńskiej zawodowej organizacji bibliotekarzy. Część 1: Koło Poznańsko-Pomorskie Związku Bibliotekarzy Polskich (1928–1939).” Toruńskie Studia Bibliologiczne 2 (19): 27–52.
Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 roku. [po 1921]. [b.m.w.].
Traktat pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą podpisany w Rydze dnia 18 marca 1921 roku. 1921. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nr 49, poz. 248.
Traktat ryski 1921 roku po 75 latach. 1998. Red. M. Wojciechowski. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Tyszkowski, Kazimierz. 1924. Z dziejów rewindykacji, Lwów: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Umowa o preliminaryjnym pokoju i rozejmie między Rzecząpospolitą Polską a Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Rad i Ukraińską Socjalistyczną Republiką Rad, podpisana w Rydze 12 października 1920 r. 1921. Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Nr 28, poz. 161.
Wojkow, Piotr. 1991. „1921–1923 dwa lata prac delegacji rosyjsko-ukraińskiej, rosyjsko-ukraińsko-polskich Komisji Mieszanych Reewakuacyjnej i Specjalnej nad wykonaniem Ryskiego Traktatu Pokojowego: sprawozdanie.” W Kumaniecki, Jerzy. Tajny raport Wojkowa, czyli radziecka taktyka zwrotu mienia gospodarczego i kulturalnego po pokoju ryskim, 81–192. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”.
Wzory do Instrukcji, wydanej przez Prezesa Głównego Urzędu Likwidacyjnego z d. 12 sierpnia 1921 r., w sprawie rejestracji mienia, ewakuowanego z Rzeczypospolitej Polskiej do Rosji i Ukrainy i podlegającego reewakuacji w myśl Traktatu Pokoju, podpisanego w Rydze dnia 18-go marca 1921 roku. 1921. Monitor Polski. Nr 205, poz. 274.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985] zespół 621, sygn. 161: j.a 14, aneks 4. Współpraca z bibliotekami. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621, sygn. 161: j.a 15, aneks 5. Współpraca z instytucjami. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 19. Negatywy fotografii rodzinnych. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 20. Listy do osób nieustalonych 1922–1938. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 21, aneks 8. Korespondencja wpływająca 1924–1939. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 24. Drzewo genealogiczne. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 25. Mocarska Janina. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 26. Mocarski Szymon. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 31. Bilety i programy teatralne, afisze, reklamówki 1916–1938. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Zygmunt Mocarski (1894–1941; bibliotekarstwo) 1894–1975[1985]. zespół 621. sygn. 161: j.a 18. Drobne materiały biograficzne. Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Teksty są publikowane w formule Open Access, na zasadach niewyłącznej licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa-Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe (CC BY-ND 4.0).
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 501
Liczba cytowań: 0
