Historia i znaczenie zbiorów Biblioteki Katedry Filologii Germańskiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu – depozyt w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu
DOI:
https://doi.org/10.12775/FT.2014.003キーワード
Biblioteka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Biblioteka Katedry Filologii Germańskiej, proweniencja, Toruń要旨
Jedną z bardziej interesujących części zbiorów Biblioteki Głównej UMK jest znajdujący się tam od niedawna depozyt Biblioteki Katedry Filologii Germańskiej. Jego geneza łączy się nierozerwalnie z dziejami Uniwersytetu oraz samej Katedry, kształcącej germanistów już od ponad 40 lat. Celem autora jest poznanie tego księgozbioru, zarówno pod względem jego proweniencji, jak i wartości dla germanistów i historyków. Ważną kwestia jest ustalenie głównych twórców biblioteki germanistycznej po II wojnie światowej, jak również po reaktywacji Katedry Filologii Germańskiej w 1969 r. Depozyt Katedry Filologii Germańskiej w BG UMK liczy 7627 tomów. Już sam fakt sposobu jego powstawania, szczególnie po II wojnie światowej, głównie drogą zabezpieczania zbiorów poniemieckich, a ponadto zakupów i darów, musiał wpłynąć na różnorodność gatunkową oraz proweniencję. W depozycie daje się zauważyć mnogość ośrodków, z których nastąpiło rozproszenie zbiorów bibliotecznych. W ujęciu geograficznym jest to obszar od Greifswaldu na zachodzie po Królewiec na wschodzie. Od Gdańska i Słupska na północy aż po Dzierżoniów (Reichenbach), Świdnicę (Schweidnitz) oraz Wrocław na południu. W księgozbiorze tym można wyróżnić prozę i poezję niemiecką ze szczególnym uwzględnieniem twórców z XIX i pierwszej połowy XX w., następnie opracowania krytyczne literatury niemieckiej, słowniki języka niemieckiego w tym rozmaitych jego dialektów.
Ustalenia niewątpliwie autora potwierdzają tezę, że charakteryzowany księgozbiór ma niewątpliwie nie tylko ciekawą proweniencję, często udokumentowaną znakami własnościowymi w postaci pięknych exlibrisów lub superexlibrisów, ale przede wszystkim znaczną wagę dla filologów germańskich. Może bowiem stanowić cenną pomoc naukową dla badań językoznawczych i historycznych (historia Niemiec i Skandynawii). Kryje on jeszcze, pomimo powyższych ustaleń, wiele zagadek, które trudno rozwiązać przy pomocy będących do dyspozycji źródeł historycznych. Tekst skłania do refleksji nad zawiłymi, ale też trudnymi nieraz do odtworzenia, drogami transferu księgozbiorów prywatnych i instytucjonalnych po II wojnie światowej.
References
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, 1/206.
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, BE-10.
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Biblioteka Katedry Filologii Germańskiej, 280/1-164.
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, BU-0334.
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Księga inwentarzowa Seminarium Filologii Niemieckiej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, nr 1, 1/1140.
Archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Magazyn, Depozyt Filologii Germańskiej, J/5311.
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Filologia Germańska, 1/5, 2/17 (a).
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, K-1/404.
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, R-15.
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, R-18.
Archiwum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, R-59.
Bełkot J., Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945–1985, Toruń 1986.
Bzdęga A., Zmarli: Gustaw Foss, Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 1956, nr 1.
Clemens Brentanos sämtliche Werke, Bd. IV–V, IX–XII, XIV, München–Leipzig 1910–1912.
Das Ostpreußenblatt, 1982, 33 (25).
Die poetische Bearbeitung des Buches Daniel: aus der Stuttgarter Handschrift, hrsg. von A. Hübner, Berlin 1911.
Górski K., Autobiografia naukowa, red. W. Sieradzan, [Homines et historia], Toruń 2003.
Górski K., Polska nauka historyczna – problem odbudowy, Kwartalnik Historyczny, t. 86: 1979, nr 3.
Hahn P., Varzin: Personliche Erinnerungen an den Fürsten Otto von Bismarck, Berlin 1909.
Historisch-geographisches Wörterbuch des deutschen Mittelalters, hrsg. von H. Oesteley, Gotha 1883.
Internationales Germanistenlexikon 1800–1950, t. 3, hrsg. von Ch. König und B. Wägenbaur, Berlin 2003.
Klee E., Das Kulturlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945, Frankfurt am Main 2007.
Kocójowa M., Potrzeby i oczekiwania w zakresie badań proweniencyjnych, [w:] Z badań nad księgozbiorami historycznymi w Polsce, t. 16, red. J. Wojakowski, Warszawa 1993.
Ludwik Kolankowski 1882–1956. W pięćdziesiątą rocznicę śmierci, red. W. Sieradzan, Toruń 2006.
Nowicki R., Działalność Aleksandra Birkenmajera na rzecz ochrony zbiorów bibliotecznych. Ziemie zachodnie i północne Polski w latach 1945–1947, Poznań 2006.
Peters J., Walther Ziesemer (1882–1951), Jahrbuch der Albertus-Universität zu Königsberg/Pr., 1994, 29.
Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, red. S. Kalembka, Toruń 2006.
Przegląd Ewangelicki, 1937, nr 22.
Ruhnau R., Technische Hochschule Danzig: 1904–1984, Stuttgart 1985.
Ryszewski B., Działalność Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu na rzecz regionu, [w:] Miejsce Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w nauce polskiej i jego rola w regionie, red. S. Kalembka, Toruń 1989.
Saltzwedel J., Von Goethe zu Hitler, Der Spiegel, 2003, nr 48.
Serczyk J., Suche nach Büchern im ehemaligen Süd-Ostpreußen in den ersten Jahren nach dem Zweiten Weltkrieg – Erinnerungen eines polischen Bibliothekars, [w:] Königsberger Buch- und Bibliotheksgeschichte, hrsg. von A. E. Walter, Köln–Weimar–Wien 2004.
Sieradzan W., Bernhard Schmid (1872–1947). Księgozbiór prywatny ostatniego niemieckiego konserwatora zamku w Malborku, Malbork 2011.
Sieradzan W., Bernhard Schmid (1872–1947). Księgozbiór prywatny ostatniego niemieckiego konserwatora zamku w Malborku. Próba rekonstrukcji, Malbork 2011.
Sieradzan W., Książki Bernharda Schmida (1872–1947) w Bibliotece Instytutu Historii i
Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Folia Toruniensia, t. 9–10: 2009–2010.
Sieradzan W., Związki ostatniego konserwatora zabytków Prus Zachodnich – Bernharda Schmida (1872–1947) i jego rodziny z Grudziądzem, Rocznik Grudziądzki, R. 20: 2012.
Sipayłło M., O metodzie badań proweniencyjnych starych druków, [w:] Z badań nad polskimi księgozbiorami historycznymi, z. 1, red. B. Bieńkowska, Warszawa 1975.
Siuciak A., Biblioteka Muzeum Zamkowego w Malborku, Forum Bibliotek Medycznych, t. 6: 2013, nr 1.
Strutyńska M., Struktura proweniencyjna zbioru starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Przewodnik po zespołach. Problemy badawcze i metodologiczne, Toruń 1999.
Szturo G., Księgozbiory poniemieckie w powiecie morąskim w latach 1945–1947. Sprawozdania z archiwum Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu, Okolice Ostródy, 2013.
Wichert E., Litauische Geschichten, Bd. I–II, Dresden 1914.
Zacharias R., Bernhard Schmid (1872–1947). Preußischer Landeskonservator und Baumeister der Marienburg, Das Preußenland als Forschungsaufgabe. Eine europäische Region in ihrem geschichtlichen Bezügen. Festschrift für Udo Arnold zum 60. Geburtstag gewidmet von den Mitgliedern der Historischen Kommission für ost- und westpreußische Landesforschung, hrsg. von B. Jähnig und G. Michels, Lüneburg 2000.
Downloads
出版済
How to Cite
巻号
セクション
License
Authors sign the license agreement, where authors have copyright but license exclusive rights in their article to the publisher. In this case authors have a range of rights, including:
- The right to share or reuse their article in the same ways permitted to third parties under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 (CC BY-ND 4.0) license. Following it, the author can "copy and redistribute the material in any medium or format for any purpose, even commercially. The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms."
- Authors retain patent, trademark and other intellectual property rights (including research data).
- Authors receive proper attribution and credit for the published work.
Stats
Number of views and downloads: 475
Number of citations: 0
