Toruńskie przewodniki turystyczne w okresie budowy nowej formy podróżopisarskiej

Autor(i)

  • Tomasz Kruszewski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Instytut Informacji Naukowej i Bibliologii

DOI:

https://doi.org/10.12775/FT.2011.007

Ključne riječi

historia książki, John Murray, Joseph Meyers, Julius Wernicke, Karl Baedeker, Reinhold Uebrick, Theobald Grieben, Theodor Körner, przewodniki turystyczne, Toruń

Sažetak

W artykule poruszono kwestię najstarszych przewodników turystycznych i wydawnictw do nich zbliżonych, dotyczących Torunia i związanych z rynkiem wydawniczym tego miasta. Analiza została chronologicznie ograniczona latami 1846-1903, gdzie dolną granicą była data wydania pierwszej publikacji o cechach przewodnika, a górną rok wydania pierwszego przewodnika, w formie i treści odpowiadającego wymaganiom stawianym przed tym gatunkiem literackim. Analiza formalna i merytoryczna związana była z porównaniem toruńskich publikacji z modelowym przewodnikiem turystycznym, co pozwoliło na ukazanie ewolucji toruńskich baedekerów. Autor wykazał, że druki Julius Wernicke, Wegweiser durch Thorn und seine Umgebungen. […] z 1846 r. oraz Theodor Körner, Der Führer durch Thorn enthaltend eine historisch-politische Uebersicht […] z 1847 r. – uważane dotąd za pierwsze przewodniki turystyczne po Toruniu, w istocie nie spełniają wszystkich wymogów niezbędnych, by tak je zaklasyfikować. Dopiero opracowanie Reinhard Uebrick, Thorn. Illustrierter Fűhrer [...] z 1903 r. może zasłużyć na miano pierwszego monograficznego przewodnika turystycznego po Toruniu. Trzeba jednak nadmienić, że skromniejsze objętościowo informacje dla podróżnych swoje miejsce znajdywały już dużo wcześniej, bo w drugiej połowie XIX w. w przewodnikach dotyczących geograficznie większych obszarów, wydawanych przez oficyny John Murray, Theobald Grieben, Joseph Meyers i Karl Baedeker. Także one w pewnym stopniu przyczyniły się o wykrystalizowania tego gatunku literackiego w odniesieniu do Grodu Kopernika.

References

Adolph H., Neuer Führer durch Thorn, nebst einer Karte der Umgegend…, Thorn 1877.

Burkot S., Polskie podróżopisarstwo romantyczne, Warszawa 1988.

Ciesielska K., Körner Theodor Eduard, Toruński Słownik Biograficzny, t. 2, Toruń 2000.

Domasłowski J., Pierwszy polski przewodnik po Toruniu, [w:] Przewodnik po Toruniu z roku 1904, [Toruń] 2005.

Hinrichsen A. W., Baedeker’s Reisehandbücher 1832-1990. Bibliographie 1832-1944. Verzeichnis 1848-1990. Verlagsgeschichte…, Bevern 1991.

Kolbuszewski J., Od „spisków” do przewodników. Przemiany formy i funkcji narracji przewodnikowej, [w:] Najstarsze polskie przewodniki górskie, red. M. Staffa, Kraków 1990.

[Körner T.], Der Führer durch Thorn enthaltend eine historisch-politische Uebersicht und ein vollständiges alphabetisches Verzeichniss von Allem, was zur Kenntniss der Stadt und ihrer Denkwürdigkeiten gehört [...], Thorn 1847.

Kruszelnicki Z., [Esej], [w:] Toruń Dawne widoki miasta. Katalog wystawy, Toruń 1994.

Kruszewski T., Polskojęzyczne przewodniki i informatory turystyczne Torunia w latach 1945-1990, Folia Toruniensia, t. 7: 2007.

Kruszewski T., Przeobrażenia w relacjach podróżniczych od XVI do połowy XIX wieku na przykładzie opisów Torunia, Literatura i Kultura Popularna, t. 15: 2009.

Kucharzewska J., Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871-1920, Warszawa 2004.

Niedzielska M., Życie polityczne i kulturalne Torunia (1815-1914), [w:] Historia Torunia, T. 3, cz. 1: W czasach zaboru pruskiego (1793-1920), red. M. Biskup, Toruń 2003.

Przezdziecki A., Podole, Wołyń, Ukraina. Obrazy miejsc i czasów […], T. 1, Wilno 1841.

Semrau A., Führer durch alten Baudenkmäler der Stadt Thorn, Thorn 1894.

Kruszewski T., Przewodniki i informatory turystyczne Torunia w dwudziestoleciu międzywojennym, Acta Universitatis Nicolai Copernici. Bibliologia, t. 5: 2006.

Uebrick R., Thorn. Illustrierter Fűhrer […] mit 30 Abbildungen und einem Stadplan, Danzig 1903.

Wernicke J. E., Wegweiser durch Thorn und seine Umgebungen.[...] mit 5 Lithographien der merkwürdigsten Gebäude der Stadt […], Thorn 1846.

Folia Toruniensia

Downloads

Objavljeno

2011-12-09

How to Cite

Kruszewski, T. (2011). Toruńskie przewodniki turystyczne w okresie budowy nowej formy podróżopisarskiej. Folia Toruniensia, 11, 73–81. https://doi.org/10.12775/FT.2011.007

Broj časopisa

Svezak 11 (2011)

Rubrika

Articles

License

Authors sign the license agreement, where authors have copyright but license exclusive rights in their article to the publisher. In this case authors have a range of rights, including:

  • The right to share or reuse their article in the same ways permitted to third parties under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 (CC BY-ND 4.0) license. Following it, the author can "copy and redistribute the material in any medium or format for any purpose, even commercially. The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms."
  • Authors retain patent, trademark and other intellectual property rights (including research data).
  • Authors receive proper attribution and credit for the published work.
 

Stats

Number of views and downloads: 401
Number of citations: 0