Geschichtsbezogene und rechtspolitische Polonica im Bücherbestand Gottfried Lengnichs

Autor/innen

DOI:

https://doi.org/10.12775/FT.2017.005

Schlagworte

Gottfried Lengnich, Privatbibliotheken, Danzig, Buchauktionen, 18. Jahrhundert, Polonica, Geschichte, Recht

Abstract

Gottfried Lengnich, der Historiker und Syndikus der Stadt Danzig aus dem 18. Jahrhundert, hinterließ eine Büchersammlung mit über viertausend Büchern, die nach seinem Tode in zwei Auktionen im Juli und November 1774 versteigert werden sollten. Die Auktionskataloge befinden sich in der Staatsbibliothek zu Berlin – Stiftung Preußischer Kulturbesitz und sind auch online zugänglich. Wegen wissenschaftlicher Interessen Lengnichs befanden sich in seiner Bibliothek ca. 600 Polonica-Drucke, die meisten davon waren Abhandlungen im Themenfeld Geschichte, Recht und Politik. Die Analyse dieses Fragments des Bücherbestands Lengnichs bewies, dass der Syndikus eine perfekte Arbeitswerkstatt für sich schuf, indem er die Werke der meisten wichtigsten polnischen und fremden Autoren, die über die Geschichte und die Gesetzgebung Polens und Preußens schrieben, sammelte.

Autor/innen-Biografie

Iwona Imańska, Nikolaus-Kopernikus-Universität Toruń. Institut für Informationsund Buchwissenschaft

Prof. Dr. habil. Iwona Imańska ist wissenschaftliche Mitarbeiterin des Instituts für Wissenschaftliche Information und Bibliologie der Nikolaus-Kopernikus-Universität in Thorn. Sie befasst sich mit der Verlagsbewegung in Polen im 18. Jahrhundert, der Bibliomanie sowie den Privatbibliotheken im Königlichen Preußen in der Neuzeit. Zu ihren wichtigsten Publikationen gehören: Toruńskie aukcje książek w XVIII wieku [Die Thorner Buchauktionen im 18. Jahrhundert] (Toruń 2007); Obieg książki w Prusach Królewskich w XVIII wieku [Der Buchumlauf im Königlichen Preußen im 18. Jahrhundert] (Toruń 1993); Druk jako wielofunkcyjny środek przekazu w czasach saskich [Der Druck als ein multifunktionales Kommunikationsmittel in Sachsen-Polen] (Toruń 2000) sowie Per medium auctionis. Aukcje książek w Rzeczypospolitej (XVII–XVIII w.) [Per medium auctionis. Die Buchauktionen in der Rzeczpospolita (17.–18. Jh.)] (Toruń 2013). Die Autorin ist Mitglied der Wissenschaftlichen Gesellschaft zu Thorn.

Literaturhinweise

Bogucka, Maria. 1972. „Książka jako element kultury masowej w Gdańsku w XVII w.” W Polska w świecie. Szkice z dziejów kultury polskiej, red. J. Dowial et al., 267–276. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Chodyński, Antoni Romuald. 1981. „Najwcześniejsze zbiory dzieł sztuki w Gdańsku”. Gdańskie Studia Muzealne 3: 239–263.

Chodyński, Antoni Romuald. 2002. „Kolekcjonerzy i kolekcje w Gdańsku XVI–XIX wieku (do 1872 roku). Inventarium et taxam dzieł sztuki”. Rocznik Historii Sztuki 27: 171–210.

Cieślak, Edmund. 1997. „Lengnich Gotfryd”. W Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego. t. 3. red. Z. Nowak, 45–47. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.

Durbas, Małgorzata. 2013. Akademia Stanisława w Nancy (1750–1766). Kraków: Wydawnictwo LIBRON.

Dygdała, Jerzy. 1994. Adam Stanisław Grabowski (1698–1766) biskup, polityk, mecenas. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Fischer, Samuel Gottlieb. 1774. „Bibliothecae Lengnichianae pars posterior. Hastae publicae subjicietur, in aedibus, quas b. DN. Syndicus (auf dem langen Markte) inhabitavit, a Sam. Gottl. Fischer, d. 7 [rz.] Nov. seqv.” Gedani: Typis Schreiberianis. http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0001A0ED00020000.

Fischer, Samuel Gottlieb. 1774. „Bibliothecae Lengnichianae pars prior. Hastae publicae subjicietur, in aedibus, quas b. DN. Syndicus (auf dem langen Markte) inhabitavit, a Sam. Gottl. Fischer, d. 25 [rz.] Jul. seqv”. Gedani: Typis Schreiberianis. http://resolver.staatsbibliothek-berlin.de/SBB0001A0ED00010000.

Imańska, Iwona. 2013. Per medium auctionis. Aukcje książek w Rzeczypospolitej (XVII–XVIII w.). Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Index Librorum qui ex donatione, munificentia et liberalitate philomusorum Bibliothecae Magnifici et Amplissimi Senatus Gedanensis inserti sunt. Cat. Bibl. 1. Rękopis, PAN Biblioteka Gdańska, Polska.

Kasprzyk, Jerzy. 1968. „Gdańskie czasopiśmiennictwo naukowe i moralne pierwszej połowy XVIII wieku”. Rocznik Gdański 27: 33–68.

Kurdybacha, Łukasz. 1937. Stosunki kulturalne polsko-gdańskie w XVIII wieku. Gdańsk: Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki.

Nowak, Zbigniew. 2008. „Wytwarzanie książek w Gdańsku w XVI i XVII wieku”. W Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. Szkice z dziejów i kultury książki w Prusach Królewskich od XV do XVIII wieku, 139–154. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.

Paluchowski, Piotr. 2012. „Lengnich Gottfried”. W Encyklopedia Gdańska, red. B. Śliwiński et al., 569. Gdańsk: Fundacja Gdańska, cop.

Paszkiewicz, Urszula. 1990. Bibliografia inwentarzy i katalogów księgozbiorów polskich i założonych w Polsce do 1939 roku. cz. 2, Księgozbiory prywatne w układzie abecadłowym nazwisk właścicieli. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Piotrowska, Elżbieta. 1989. „Gdańskie kolekcje biblioteczne XVI–XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Gdańskiej PAN”. Gdański Rocznik Kulturalny 12: 60–90.

Podlaszewska, Krystyna. 1970. „Księgozbiory mieszczan gdańskich w XVIII wieku”. Zapiski Historyczne 35 (1): 51–63.

Podlaszewska, Krystyna. 1995–1996. „Książka w środowisku mieszczan gdańskich w XVIII wieku”. Libri Gedanenses 13/14: 93–107.

Rudnicka, Jadwiga. 1975. Bibliografia katalogów księgarskich wydanych w Polsce do końca wieku XVIII. Warszawa: Biblioteka Narodowa. Prace Instytutu Bibliograficznego nr 19.

Salmonowicz, Stanisław. 1972. „Lengnich Gotfryd”. W Polski Słownik Biograficzny. t. 17, red. E. Rostworowski, s. 46–49.Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.

Salmonowicz, Stanisław. 1976. „Toruńskie czasopisma naukowe w XVIII wieku”. Rocznik Toruński 11: 215–227.

Salmonowicz, Stanisław. 1995. „Gotfryd Lengnich (1689–1774)”. W „…nie będzie nigdy Niemiec Polakowi bratem”…? Z dziejów niemiecko-polskich związków kulturowych, red. M. Zybura, 17–43. Wrocław: Wydawnictwo OKIS.

Serczyk, Jerzy. 1994. 25 wieków historii. Historycy i ich dzieła. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Sławoszewska, Maria. 1964. „Gdańska „Bibliotheca Archivi”. Archeion 40: 131–135.

Szafran, Przemysław. 1967. „Katalog aukcyjny i aukcja biblioteki Fryderyka Fabriciusa w 1727 roku na tle aukcji bibliofilskich w Gdańsku do końca XVIII wieku”. Libri Gedanenses 1: 55–106.

Zientara, Włodzimierz. 1989. „Gotfryd Lengnich, profesor Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego w latach 1729–1750”. Rocznik Gdański 49(1): 149–163.

Zientara, Włodzimierz. 1996. Gottfried Lengnich ein danziger Historiker in der Zeit der Aufklärung. Tl. 2. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Folia Toruniensia

Downloads

Veröffentlicht

2017-11-15

Zitationsvorschlag

Imańska, I. (2017). Geschichtsbezogene und rechtspolitische Polonica im Bücherbestand Gottfried Lengnichs. Folia Toruniensia, 17, 59–74. https://doi.org/10.12775/FT.2017.005

Ausgabe

Bd. 17 (2017)

Rubrik

Beiträge

Lizenz

Authors sign the license agreement, where authors have copyright but license exclusive rights in their article to the publisher. In this case authors have a range of rights, including:

  • The right to share or reuse their article in the same ways permitted to third parties under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 (CC BY-ND 4.0) license. Following it, the author can "copy and redistribute the material in any medium or format for any purpose, even commercially. The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms."
  • Authors retain patent, trademark and other intellectual property rights (including research data).
  • Authors receive proper attribution and credit for the published work.
 

Stats

Number of views and downloads: 399
Number of citations: 0