Rękopiśmienny epigramat De monarchiis Filipa Melanchtona ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu

Autoři

DOI:

https://doi.org/10.12775/FT.2017.013

Klíčová slova

Melanchton, reformacja, poezja XVI w., Gimnazjum Akademickie w Toruniu, Wojewódzka Biblioteka Publiczna – Książnica Kopernikańska w Toruniu, Piotr Osiński

Abstrakt

W artykule zostały omówione różne zagadnienia związane z rękopisem epigramatu De monarchiis ułożonego przez Filipa Melanchtona i podarowanego w roku 1607 przez Michała Falcka (1575–1624) bibliotece gimnazjalnej w Toruniu. Badania porównawcze rękopisu dowiodły, iż manuskrypt ten jest oryginalnym autografem Melanchtona, co potwierdza wielowiekową tradycję, która mówiła o jego autentyczności. Autor epigramatu w latach 1556–1558 sporządził większą liczbę odpisów wiersza, którymi najwyraźniej obdarowywał swoich bliskich i znajomych. Różniły się one długością: jedne z nich liczyły sobie osiem dystychów elegijnych, pozostałe tylko siedem. Różnice pomiędzy nimi nie ograniczały się do liczby wersów, ale obejmowały one także rozmaite odmianki tekstu w niektórych passusach. Zostały one uwzględnione w aparacie krytycznym edytowanego tekstu, w którym wzięto pod uwagę także różne wydania drukiem epigramatu. W drugiej części artykułu została omówiona krótko treść utworu i jego interpretacja zwłaszcza na tle sytuacji politycznej epoki, w której żył Melanchton. Dołączono także przekład izometryczny epigramatu, który przygotował słuchacz studium doktoranckiego na Wydziale Filologicznym
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, mgr Piotr Osiński.

Biografie autora

Sławomir Wyszomirski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydział Filologiczny

Dr hab., prof. UMK Sławomir Wyszomirski jest kierownikiem Katedry Filologii Klasycznej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się badaniami łacińskiej i greckiej terminologii filozoficznej (m.in. Der Virtus-Begriff in den philosophischen Schriften von L. Annaeus Seneca. Ein Semantisches Studium, Toruń 1993; Pojęcie arete w etyce Stoi Starszej i Średniej, Toruń 1997) oraz filologiczną edycją tekstów literackich (Ieremiae Voinovii Carmina Latina et Graeca, nunc primum in unum volumen collecta edidit praefatione et apparatu critico annotationibusque instruxit Slavomirus Wyszomirski, Thorunii MCMXCIII), a także historycznych (Petrus de Dusburgk, Chronica terrae Prussiae,  ediderunt, praefatione notisque instruxerunt Jaroslaus Wenta et Slavomirus Wyszomirski, Monumenta Poloniae Historica, Nova Series – Tomus XIII, Academia Scientiarum et Litterarum Polona, Cracoviae 2007).

Reference

Barbour, Robert William. 1894. Letters from the Land of Luther. Edinburgh: Edinburgh Press.

Bindseil, Henricus Ernestus, ed. 1856. Corpus Reformatorum. vol. 25, Philippi Melanthonis opera, quae supersunt omnia, post Carolum Gottlieb Bretschneiderum. Halis Saxonum: C.A. Schwetschke et Filium.

Bretschneider, Carolus Gottlieb, ed. 1842. Corpus Reformatorum. vol. 9, Philippi Melanthonis opera, quae supersunt omnia. Halis Saxonum: C.A. Schwetschke et Filium.

Brom, Carolus Friedriech Augustus, Catalogus Bibliothecae Regii Thorunensis. vol. 3 (z lat 1826–1870), KM Rps 121. Rękopisy, Książnica Kopernikańska w Toruniu, Polska.

Curtze, Maximilian. 1875. „Die Handschriften und seltenen alten Drucke der Gymnasialbiliothek zu Thorn“. W Gymnasium mit Realschule I. Ordnung zu Thorn. Zu der am Freitag den 1ten October 1875 stattfindenden öffentlichen Prüfung aller Gymnasial- und Real- Klassen und der Entlassung der Abiturienten ladet ehrerbietigst

und ergebenst ein der Director A. Lehnerdt, 1–40. Thorn: J. Buszczyński.

Epigramma [……] de Monarchiis, KM Rps 108 (R. 2o 22). Rękopisy, Książnica Kopernikańska w Toruniu, Polska.

Goetzius, Georgius Henricus. 1704. Domini Superintendentis Lubecensis, De Joh. Bugenhagii Meritis in Ecclesiam et Scholam Lubecensem Oratio, d. XXVII, Martii Anno MDCCIII in Schola Lubecensi recitata. Lipsiae: Emmerichius.

Himmighöfer, Traudel. 1995. „»De Monarchiis« – ein Melanchthon-Autograph in der Bibliothek der Evangelischen Kirche der Pfalz in Speyer“. W Ebernburg-Hefte 29: (=Blätter für pfälzische Kirchengeschichte und religiöse Volkskunde 62 (1995)) 105–122.

Iaenichius, Petrus. 1723. Notitia bibliothecae Thorunensis. Ienae: Sumtu Ioh. Philippi Haasii.

Jarzębowski, Leonard, zebr. i oprac. 1969. Druki toruńskie XVI wieku. Toruń: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Köhler, Manfred. 2013. Melanchthon und der Islam. Ein Beitrag zur Klärung des Verhältnisses zwischen Christentum und Fremdreligionen in der Reformationszeit. Hamburg: Hamburg Severus Verlag.

Mouchel, Christian. 1994. Juste Lipse (1547–1606) en son temps. Actes du colloque de Strasbourg. Genève: Diffusion hors France, Editions Slatkine.

Parchem, Marek, wstęp, przekład i komentarz. 2008. Nowy komentarz biblijny. Stary Testament. Tom 26, Księga Daniela. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła, cop.

Praetorius, Ephraim. 1713. Athenae Gedanenses. Lipsiae: apud Jo. Frider. Gleditsch et Filium.

Sammet, Johann Samuel. 1794. In bissecularem memoriam classis supremae et bibliothecae publicae gymnasii Thorunensi nec non typographiae institutae. Thoruni: typis Ioannis Adami Kimmel.

Schubertus, Clemens, conscripti a. 1575. Libri Quattuor De Scrupulis Chronologorum In Quibus Non Solum Calculus Sacrae scripturae cum Serie quattuor Monarchiarum et Olympiadibus Graecorum atque Annis ab Urbe Roma Condita pulcherrima harmonia conciliatur. Argentorati: excusum apud Bernardum Iobinum.

Seebode, Gottfried, hrsg. von. 1824. Neue kritische Bibliothek für das Schulund Unterrichtswesen. Bd. 12 (Sechster Jahrgang, Zweite Band oder Siebenter bis Zwölfter Heft). Hildesheim: In der Gerstenbergschen Buchahandlung.

Sotheby, Samuel Leigh, ed. 1939. Observations Upon the Handwriting of Philip Melanchthon: Illustrated with Fac-similes from His Marginal Annotations, His Common-place Book and His Epistolary Correspondence. Also, a Few Specimens of the Autograph of Martin Luther, with Explanatory Remarks. London: Samuel Leigh Sotheby.

Stupperich, Robert. 1990. „Melanchthon“. W Neue deutsche Biographie. Bd. 16, Maly – Melanchthon, hrsg. von der Historischen Kommission bei der Bayerische Academie der Wissenschaften, 741–745. Berlin: Dunkcer & Humbolt.

Tync, Stanisław. 1949. Dzieje gimnazjum toruńskiego. t. 2. Toruń: Towarzystwo Naukowe.

Zerneke, Jacob Heinrich. 1727. Thornische Chronica in welcher die Geschichte dieser Stadt on 1231 bis 1726 aus bewehrten Scribenten und glaubwürdigen Documentis zusammen getragen worden. Berlin: bey Ambrosius Haude.

Zoepfl, Friedrich. 1998. „Melanchthon“. W Lexikon für Theologie und Kirche. Bd. 7, Maximilian bis Pazzi, hrsg. von Michael Buchberger, Walter Kasper und Konrad Baumgartner kol. 247–249. Freiburg im Breisgau: Herder.

Folia Toruniensia

Stahování

Publikováno

2017-11-15

Jak citovat

Wyszomirski, S. (2017). Rękopiśmienny epigramat De monarchiis Filipa Melanchtona ze zbiorów Książnicy Kopernikańskiej w Toruniu. Folia Toruniensia, 17, 219–229. https://doi.org/10.12775/FT.2017.013

Číslo

Vol 17 (2017)

Sekce

Sources and materials

Licence

Authors sign the license agreement, where authors have copyright but license exclusive rights in their article to the publisher. In this case authors have a range of rights, including:

  • The right to share or reuse their article in the same ways permitted to third parties under the Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 (CC BY-ND 4.0) license. Following it, the author can "copy and redistribute the material in any medium or format for any purpose, even commercially. The licensor cannot revoke these freedoms as long as you follow the license terms."
  • Authors retain patent, trademark and other intellectual property rights (including research data).
  • Authors receive proper attribution and credit for the published work.
 

Stats

Number of views and downloads: 426
Number of citations: 0